📜 షెడ్యూల్డ్ కులాలు – ఆంధ్రప్రదేశ్ (SC List in Andhra Pradesh)
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం: షెడ్యూల్డ్ కులాలలో చేర్చడానికి అర్హత “సాంప్రదాయ అంటరానితనం వల్ల ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా అత్యంత సాంఘిక, ఆర్థిక వెనుకబాటుతనానికి గురికావడం.”
ప్రస్తుతం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 61 షెడ్యూల్డ్ కులాలు ఉన్నాయి. 1997లో వీటిని A, B, C, D వర్గాలుగా విభజించేందుకు ప్రభుత్వం జి.ఒ. 68, 69 విడుదల చేసింది. మాల మహానాడు సుప్రీం కోర్టులో సవాలు చేయగా, 2004 నవంబర్ 5న సుప్రీం కోర్టు ఈ వర్గీకరణ రద్దు చేసి, పార్లమెంట్ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారానే ఇది సాధ్యమని ప్రకటించింది.
📝 షెడ్యూల్డ్ కులాల జాబితా (61 Castes)
ఆది ఆంధ్ర
ఆది ద్రవిడ
అనాముక
అరెమాల
అరుంధతీయ – తోలుపని
అరవమాల
బారికి – గ్రామ కాపరి, బోయీ
బావురి – బుట్టలతయారీ
బేడ జంగం, బుడగ జంగం
బైండ్ల – మాదిగల పౌరోహిత్యం, మైసమ్మ మారెమ్మలను మేల్కొల్పటం
బ్యాగరి, బ్యాగర – కాటికాపరి, నేతపని
చాచాతి – పండ్లు పూలు అమ్మటం, పాకీపని
చలవాది – గ్రామకాపరి, డోలువాయించటం
చమర్, మోచి, ముచ్చి, చమర్ రవిదాస్, చమర్ రోహిదాస్ – తోలుపని
చంభర్ – తోలుపని
ఛండాల
డక్కలి, డొక్కలవారు – మాదిగల వంశవృక్షాలు కథాగానం చేయటం, తోలుపని
దండాసి – గ్రామకాపరి
ధోర్ – తోలుపని
దోమ్, దొంబర, పైడి, పానో – నేతపని, సంగీతం, డోలు, గూలకాపరి పని
ఎల్లమ్మవారు, యెల్లమ్మవాండ్లు
దూసి, హడ్డి, రెల్లి, చాచండి – పండ్లు పూలు అమ్మటం, పాకీపని
గొడగాలి, గొడగుల – బుట్టలతయారీ
గొడారి – తోలుపని
గోసంగి – పశుసంరక్షణ, వ్యవసాయం, రాజులవద్ద యుద్ధ సైనికులు, ప్రస్తుతం గ్రామ సుంకరి
హొలయ – నేతపని
హొలేయదాసరి – పౌరోహిత్యం
జగ్గలి – తోలుపని
జాంభవులు – తోలుపని
కొలుపులవాండ్లు, పంబడ, పంబండ, పంబల – సోదె చెప్పటం, నాట్యం, మేళం, ఎల్లమ్మ, ముత్యాలమ్మలను మేల్కొల్పటం
మదాసికురువ, మదారికురువ – గొర్రెలకాపరులు
మాదిగ
మాదిగదాసు, మాదిగమస్తు
మహర్ – నేతపని
మాల – ముతక వస్త్రాలు నేతపని, గ్రామకాపరి, వ్యవసాయకూలి
మాలదాసరి
మాలదాసు – పౌరోహిత్యం
మాలహన్నాయి – దిమ్మర్రులు
మాలజంగం – పౌరోహిత్యం
మాలమస్తి – దొమ్మరి విద్య
మాలసాలె, నేతకాని – నేతపని / ముతక వస్త్రాలు , నీరటి, సుంకరి
మాలసన్యాసి – భిక్షాటన
మాంగ్ – పాములు పట్టటం, డోలువాయించటం
మాంగ్ గరోడి – గేదెలకు క్షౌరం చేయటం, చాపలు తయారీ
మన్నె – వ్యవసాయకూలి
మష్తి – ముతక వస్త్రాలు మరియు వ్యవసాయ కూలీలు
మాతంగి – పాటలు పాడుతూ భిక్షాటన
మెహ్తార్ – పాకీపని
మిత్తుల అయ్యవారు – మాల పురోహితులు
ముండల – నేతపని
పామిడి – నేతపని
పంచమ, పెరయ
రెల్లి – పండ్లు పూలు అమ్మటం, పాకీపని
సమగర – తోలుపని
సంబాస్ – బొందలు తవ్వటం, రండోలు వాయించటం
సప్ర – పండ్లు పూలు అమ్మటం, పాకీపని
సిందోళ్ళు, చిందోళ్ళు – నాటకాలు, నాట్యం
యాతాట
వల్లువన్
గమనిక: “పాకి, మోటి, తోటి” అనే కులం 2002లో జాబితా నుండి తొలగించబడింది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ & తెలంగాణ — Scheduled Tribes (ST)
తెలుగు + English bilingual list — కింద ఇచ్చిన ప్రతి ఎంట్రీలో కులం (Telugu / English), వృత్తి, ప్రధాన ప్రాంతం, మరియు ఒక చిన్న గమనిక ఇవ్వబడింది.
1. ఆండ మాల — Andh
వృత్తి: సాంప్రదాయంగా వేట & వ్యవసాయం
ప్రాంతం: ఆదిలాబాద్, నిజామాబాద్
గమనిక: గోండు తెగ యొక్క ఉపగోత్ర సంబంధం.
2. భగత — Bagata
వృత్తి: వేట, తాటి చెట్టు ఉత్పత్తులు సేకరణ
ప్రాంతం: విశాఖ agency ప్రాంతం
గమనిక: కొండ తెగలు.
3. భీల్ — Bhil
వృత్తి: వేట, బాణశాస్త్ర నైపుణ్యం
ప్రాంతం: మహారాష్ట్ర సరహద్దు ప్రాంతాలు
గమనిక: పురాతన అరణ్యవాసులు.
4. చెన్చు — Chenchu
వృత్తి: వేట, తేనె సేకరణ
ప్రాంతం: నల్లమల (నాగార్జునసాగర్ okol)
గమనిక: ప్రముఖ ఆదివాసులతో ఒకటి.
5. గాడబ / గాడబ (Gadaba)
వృత్తి: shifting cultivation (పోడు చేలు)
ప్రాంతం: అరకు, పాడేరు, మంచిపాలెం
గమనిక: ప్రత్యేక భాష గాడబ మాట్లాడటం.
6. గోండు — Gond
వృత్తి: వ్యవసాయం, వేట
ప్రాంతం: ఆదిలాబాద్ మరియు agency ప్రాంతాలు
గమనిక: గోండు రాజ్యాల చరిత్ర.
7. ఖోండ్ / ఖండ్రి — Khond
వృత్తి: shifting cultivation, medicinal plant knowledge
ప్రాంతం: ఒడిశా & సీమాంధ్ర సరిహద్దు
8. కోయ — Koya
వృత్తి: shifting cultivation, bamboo work
ప్రాంతం: భద్రాద్రి, కొయ్యగూడెం, ములుగు
గమనిక: కోయగిరి పండుగల ప్రసీధ్ధి.
9. కోడు — Kodu
వృత్తి: వ్యవసాయం
ప్రాంతం: ఉత్తర తెలంగాణ
10. కోయి — Koi
వృత్తి: వేట
ప్రాంతం: గోండు సమీప ప్రాంతాలు
11. కువీ — Kui
వృత్తి: shifting cultivation
ప్రాంతం: ఒడిశా-ఏపీ సరిహద్దు
12. లంబాడి / సుగాలి (Lambada / Banjara / Sugali)
వృత్తి: గతంలో salt traders; ఇప్పుడు వ్యవసాయం & కూలీలు
ప్రాంతం: తెలంగాణ & ఆంధ్రప్రదేశ్
గమనిక: బలాటంలో ప్రాంతీయ ప్రసిద్ధి.
13. మాలి — Mali (ST)
వృత్తి: తోటకు సంబంధించి పని, తోటమాలి
ప్రాంతం: కొన్ని గ్రామాల పరిధి
14. ముంచు — Manchu
వృత్తి: వ్యవసాయం
ప్రాంతం: తూర్పు ఏజెన్సీ ప్రాంతం
15. మూరియా — Muria
వృత్తి: వేట, చేనేత
ప్రాంతం: గోండు ఉపగోత్ర సంబంధ ప్రాంతాలు
16. నాయక్ — Nayak
వృత్తి: సంప్రదాయ నాయకుల పాత్రలు; ఇప్పుడు వ్యవసాయం
ప్రాంతం: తెలంగాణ agency జిల్లాలు
17. పర్ధన్ — Pardhan
వృత్తి: సంగీతం, వేట
ప్రాంతం: ఆదిలాబాద్
గమనిక: గోండు తెగకు గాయకులుగా ప్రసిద్ధి.
18. రాజ్ గోండు — Raj Gond
వృత్తి: వ్యవసాయం
ప్రాంతం: గోండు మౌలిక ప్రాంతాలు
19. సవర — Savara / Saora
వృత్తి: shifting cultivation, forest produce collection
ప్రాంతం: సీతంపేట, పర్వతపూర్
20. శోల్ — Sholaga
వృత్తి: honey collection, forest work
ప్రాంతం: తూర్పు ఏజెన్సీ కొండలు
21. వాల్మీకి — Valmiki
వృత్తి: వేటగాళ్లు, అటవీ పనులు
ప్రాంతం: రాయలసీమ & కొంత తెలంగాణ
22. యానాది — Yanadi
వృత్తి: వేట, మత్స్యకారులు
ప్రాంతం: నెల్లూరు, చిత్తూరు
గమనిక: పాలెం (settlement) జీవితం.
23. యేరుకుల — Yerukula
వృత్తి: బుట్టల నేసే పని (basket weaving)
ప్రాంతం: ఏపీ & తెలంగాణ విస్తృతంగా
24. యేర్వా — Yerva
వృత్తి: వేట, వ్యవసాయం
ప్రాంతం: కొన్ని ఏజెన్సీ ప్రాంతాలు
గమనిక: ఇది సంక్షిప్త వివరణ మాత్రమే. అధికారిక మరియు పూర్ణ ST/SC జాబితాలకు ప్రాదేశిక ప్రభుత్వ నోటిఫికేషన్లు మరియు కేంద్ర షెడ్యూల్ చూడాలని సూచిస్తాం.
