H7.చరిత్ర అజంతా చరిత్ర

అజంతా గుహల చరిత్ర – భారత బౌద్ధ కళకు నిలువు taddam 

అజంతా గుహలు మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్‌కు సమీపంగా ఉన్న తపోవనాల్లో గల ప్రాచీన బౌద్ధ గుహల సముదాయం. ఇవి 2వ శతాబ్దం BCE నుండి 6వ శతాబ్దం CE మధ్య కాలానికి చెందినవిగా భావిస్తారు. మొత్తం 30 గుహలుగా ఉన్న ఈ స్థలం భారతీయ బౌద్ధ సంప్రదాయానికి, కళకు, అపూర్వ నిదర్శనంగా నిలిచింది.

చారిత్రక విశేషాలు:

ఈ గుహలు రెండు ప్రధాన దశల్లో నిర్మించబడ్డాయి:

మొదటి దశ: శుంగ మరియు సాతవాహనుల కాలంలో (2వ శతాబ్దం BCE)

రెండవ దశ: వాకాటక వంశ రాజు హరిషేణుడు (5వ శతాబ్దం CE) కాలంలో

గుహలు రెండు రకాలుగా ఉన్నాయి:

చైత్యగృహాలు (ప్రార్థన మందిరాలు)

విహారాలు (భిక్షులకు నివాస గృహాలు)

కళా వైశిష్ట్యం:

గుహల గోడలపై చిత్రించిన బౌద్ధ జాతక కథలు, బుద్ధుని జీవితం, మరియు మానవుని సార్వత్రికతను ప్రతిబింబించే చిత్రాలు అద్భుతంగా ఉంటాయి.

ఈ గుహలు శిల్పకళలోనూ, చిత్రకళలోనూ అపూర్వ శైలి కలిగినవిగా యునెస్కో వారసత్వంగా గుర్తించబడ్డాయి.

ప్రధాన గుహలు: గుహ 1, 2, 16, 17 – ఇవి అత్యంత ప్రసిద్ధ చిత్రకళా గుహలు.

పునర్నిర్మాణం & గుర్తింపు:

1819లో బ్రిటీష్ అధికారిగా ఉన్న జాన్ స్మిత్ అనే వేటగాడు ఈ గుహలను పునరావిష్కరించాడు. అప్పటి నుండి ప్రపంచానికి ఈ కళా నిధి చేరువయింది.

నిజమైన వారసత్వం:

అజంతా గుహలు భారతీయ ఆధ్యాత్మికత, తత్వశాస్త్రం, కళా సంపదకు జీవన చిత్రంగా నిలిచాయి. ఇవి ప్రపంచ కళాభారతిలో వెలుగొందుతున్న మణుల్లాంటి నిధులు.

అజంతా గుహలు మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్ జిల్లాలో ఉన్న, బౌద్ధ మతానికి సంబంధించిన పురాతన శిల్పకళా సంపద. ఈ గుహలు UNESCO ప్రపంచ వారసత్వ స్థలంగా గుర్తించబడ్డాయి. 
మొత్తం గుహలు: 30
అజంతాలో మొత్తం 30 రాతి గుహలు ఉన్నాయి. 
చైత్య గృహాలు (పూజా మందిరాలు): 5 (గుహలు 9, 10, 19, 26, 29)
విహారాలు (మఠాలు): 25 (ఉదాహరణకు, గుహలు 1–8, 11–18, 20–25, 27, 28, 30) 


ఈ గుహలు రెండు ప్రధాన దశల్లో నిర్మించబడ్డాయి: 

1. హీనయాన బౌద్ధ దశ (క్రీ.పూ. 2వ శతాబ్దం – క్రీ.శ. 1వ శతాబ్దం):
చైత్య గుహలు: 9, 10
విహారాలు: 8, 12, 13, 15A, 30 
2. మహాయాన బౌద్ధ దశ (క్రీ.శ. 5వ శతాబ్దం – క్రీ.శ. 6వ శతాబ్దం):
చైత్య గుహలు: 19, 26, 29
విహారాలు: 1–7, 11, 14–18, 20–25, 27, 28 
కళా వైభవం

చిత్రకళ: గుహల గోడలపై జాతక కథలు, బౌద్ధ జీవితం, సామాజిక దృశ్యాలు చిత్రించబడ్డాయి.

శిల్పకళ: బుద్ధుడి విగ్రహాలు, బోధిసత్వులు, దేవతల శిల్పాలు.

నిర్మాణ శైలి: చైత్య గుహల్లో గోపురాలు, విహారాల్లో నివాస గదులు ఉన్నాయి. 
స్థానం
అజంతా గుహలు వాఘురా నది ఒడ్డున, సాహ్యాద్రి పర్వత శ్రేణిలో, ఔరంగాబాద్‌కు సుమారు 104 కిమీ దూరంలో ఉన్నాయి. 

ఈ గుహలు భారతీయ బౌద్ధ కళా వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తాయి. ప్రతి గుహ ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంది