52.సంస్కృత పాఠం

Day3

ఇది మీకు ఉపయుక్తమైన సంస్కృతం పదకోశం (Sanskrit Vocabulary) కొరకు కొన్ని ప్రాథమిక పదాలను అందిస్తున్నాను:

ప్రకృతి (Nature)

1. ఆకాశః (Ākāśaḥ) - ఆకాశం (Sky)

2. భూమిః (Bhūmiḥ) - భూమి (Earth)

3. వృక్షః (Vṛkṣaḥ) - వృక్షం (Tree)

4. నదీ (Nadī) - నది (River)

5. సూర్యః (Sūryaḥ) - సూర్యుడు (Sun)

6. చంద్రః (Candraḥ) - చంద్రుడు (Moon)

7. జలం (Jalam) - నీరు (Water)

శరీరం (Body)

1. శిరః (Śiraḥ) - తల (Head)

2. నయనమ్ (Nayanam) - కన్ను (Eye)

3. కర్ణః (Karnaḥ) - చెవి (Ear)

4. హస్తః (Hastaḥ) - చెయ్యి (Hand)

5. పాదః (Pādaḥ) - పాదం (Foot)

ఆహారము (Food)

1. అన్నమ్ (Annam) - అన్నం (Rice/Food)

2. దధి (Dadhi) - పెరుగు (Curd)

3. క్షీరం (Kṣīram) - పాలు (Milk)

4. ఫలం (Phalam) - పండు (Fruit)

5. శాకమ్ (Śākam) - కూరగాయ (Vegetable)

వస్తువులు (Objects)

1. పుస్తకం (Pustakam) - పుస్తకం (Book)

2. ధనమ్ (Dhanam) - ధనం (Money)

3. అస్త్రమ్ (Astram) - ఆయుధం (Weapon)

4. వస్త్రం (Vastram) - బట్టలు (Clothes)

5. రథః (Rathaḥ) - రథం (Chariot)

సమయం (Time)

1. క్షణః (Kṣaṇaḥ) - క్షణం (Moment)

2. దినమ్ (Dinam) - రోజు (Day)

3. రాత్రిః (Rātriḥ) - రాత్రి (Night)

4. సప్తాహః (Saptāhaḥ) - వారం (Week)

5. మాసః (Māsaḥ) - నెల (Month)

వ్యక్తిత్వం (Personality)

1. మిత్రమ్ (Mitram) - స్నేహితుడు (Friend)

2. శత్రుః (Śatruḥ) - శత్రువు (Enemy)

3. గురుః (Guruḥ) - గురువు (Teacher)

4. విద్యార్థిః (Vidyārthiḥ) - విద్యార్థి (Student)

5. నరః (Naraḥ) - మనిషి (Man)

🥕🌻🌹

సంస్కృతం శ్లోకాలు భారతీయ సాహిత్యంలో విశేషమైన స్థానాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ఇవి మానవ జీవితానికి మార్గదర్శకంగా నిలుస్తాయి. కింది ఉదాహరణలు శ్లోకాల జాబితాలో కొన్ని:

1. విద్యా మహిమ

న హి జ్ఞానేన సదృశం, పవిత్రమిహ విద్యతే।

(భగవద్గీత 4.38)

అర్థం:

ఈ లోకంలో జ్ఞానంతో సమానమైన పవిత్రమైనది ఏమీలేదు.

2. కార్యసిద్ధి కోసం

ఉద్యమేన హి సిద్ధ్యంతి, కార్యాణి న మనోరథైః।

న హి సుప్తస్య సింహస్య, ప్రవిశంతి ముఖే మృగాః।।

అర్థం:

శ్రమచేసి ప్రయత్నించిన వాడికి మాత్రమే ఫలితం లభిస్తుంది. సింహం నిద్రపోతే, దాని నోటికి మృగాలు స్వయంగా రావు.

3. సత్యధర్మం

సత్యం వద, ధర్మం చర, స్వాధ్యాయాన్మా ప్రమదః।

(తైత్తిరీయ ఉపనిషద్)

అర్థం:

సత్యాన్ని చెప్పు, ధర్మాన్ని ఆచరించు, స్వాధ్యాయం చేయడం మానకకు.

4. సమాజానికి ప్రాముఖ్యం

పరోపకారాయ ఫలంతి వృక్షాః,

పరోపకారాయ వహంతి నద్యః।

పరోపకారాయ దుహంతి గావః,

పరోపకారార్ధమిదం శరీరం।।

అర్థం:

వృక్షాలు పరోపకారానికి ఫలాలు ఇస్తాయి, నదులు ఇతరులకు నీరు అందిస్తాయి. మనిషి శరీరం కూడా ఇతరులకు ఉపయోగపడడానికే పుట్టింది.

5. కాలమహిమ

కాలః కృడతి గచ్ఛతి యౌవనం,

ప్రతినిషేవ్యతే మృత్యురపి జిహ్వయా।

లలలలన్న నృణాం, కచన సంగతి బుధ్ధినాః।।

అర్థం:

కాలం మన చేతుల్లో లేదు. యౌవనం పోతుంది, మరణం సమీపిస్తుంది. దీనిని తెలుసుకున్న జ్ఞానులు మాత్రమే జీవితాన్ని చక్కగా ఉపయోగిస్తారు.

6. మాతృదేవోభవ

మాతృదేవోభవ, పితృదేవోభవ, ఆచార్యదేవోభవ, అతిధిదేవోభవ।

(తైత్తిరీయ ఉపనిషద్)

అర్థం:

మాతను దేవతలా భావించు, తండ్రిని దేవుడిగా చూడండి, గురువు మరియు అతిథిని కూడా అదే రీతిలో గౌరవించండి.

మీకు ఏదైనా ప్రత్యేకమైన అంశం కోసం శ్లోకం కావాలంటే, దయచేసి అడగండి!

సంస్కృతంలో, ధాతువులు మూడు వచనాలలో ఉంటాయి: ఏకవచనం (singular), ద్వివచనం (dual), మరియు బహువచనం (plural). ప్రతి వచనం వేర్వేరు పురుషాల్లో (ప్రథమ పురుషం, మధ్యమ పురుషం, ఉత్తమ పురుషం) ధాతువులకు భిన్నమైన రూపాలను ఇస్తుంది.

ఇక్కడ "गम्" (గమ్ - వెళ్ళు) ధాతువు కోసం మూడు వచనాలలో ఉన్న రూపాలు ఉదాహరణగా ఇవ్వబడ్డాయి:

వివరణ:

1. ప్రథమ పురుషం (Third Person) - ఇతరుల గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చతి (అతను లేదా ఆమె వెళ్తున్నాడు/అది వెళ్తోంది)

ద్వివచనం: గచ్చతః (వారు ఇద్దరూ వెళ్తున్నారు)

బహువచనం: గచ్చంతి (వారు అందరూ వెళ్తున్నారు)

2. మధ్యమ పురుషం (Second Person) - నువ్వు లేదా మీరు గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చసి (నువ్వు వెళ్తున్నావు)

ద్వివచనం: గచ్చథః (మీరు ఇద్దరూ వెళ్తున్నారు)

బహువచనం: గచ్చథ (మీరు అందరూ వెళ్తున్నారు)

3. ఉత్తమ పురుషం (First Person) - నేను లేదా మేము గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చామి (నేను వెళ్తున్నాను)

ద్వివచనం: గచ్చావః (మేము ఇద్దరం వెళ్తున్నాము)

బహువచనం: గచ్చామః (మేము అందరం వెళ్తున్నాము)

ఇదే విధంగా, అన్ని ధాతువులకూ వచనాలకు అనుసరించి వేరువేరు రూపాలు ఉంటాయి.

భాష యొక్క భాగాలను "భాషా భాగాలు" (Parts of Speech) అంటారు. సంస్కృతంలో అలాగే తెలుగులో కూడా ఇవి మౌలిక భాగాలు, మరియు ఇవి పదాన్ని వాక్యంలో ఎలా వాడాలి అనే విషయాన్ని నిర్దేశిస్తాయి.

భాషా భాగాలు (Parts of Speech in Sanskrit and Telugu)

1. నామవాచకం (Noun - नाम)

ఒక వ్యక్తి, వస్తువు, ప్రదేశం, లేదా భావానికి పేరు చెప్పే పదం.

ఉదాహరణ: రామః (రాముడు), పుష్పమ్ (పువ్వు), గృహం (ఇల్లు)

2. సర్వనామం (Pronoun - सर्वनाम)

నామవాచకానికి బదులుగా వాడే పదం.

ఉదాహరణ: అహం (నేను), త్వం (నువ్వు), సః (అతడు)

3. క్రియాపదం (Verb - क्रिया)

ఒక పని లేదా క్రియను సూచించే పదం.

ఉదాహరణ: పఠతి (చదవడం), గచ్ఛతి (వెళ్ళడం), అస్తి (ఉంది)

4. విశేషణం (Adjective - विशेषण)

నామవాచకం లేదా సర్వనామానికి గుణాన్ని లేదా లక్షణాన్ని సూచించే పదం.

ఉదాహరణ: సుందరః (అందమైన), గురువః (భారమైన), నీలః (నీలం)

5. క్రియావిశేషణం (Adverb - क्रियाविशेषण)

క్రియాపదం లేదా విశేషణం లేదా మరొక క్రియావిశేషణం యొక్క గుణాన్ని వివరించే పదం.

ఉదాహరణ: శీఘ్రమ్ (త్వరగా), మెల్లగ (నిదానంగా)

6. సంబంధ బోధకాలు (Prepositions - उपसर्गाः)

పదాల మధ్య సంబంధాన్ని చూపించే పదాలు. సంస్కృతంలో ఇవి పదాలకు ముందు ఉపసర్గాలుగా వస్తాయి.

ఉదాహరణ: సమీపే (దగ్గరలో), ఉపరి (పైకి)

7. ఉపసర్గాలు (Conjunctions - संयोजकाः)

రెండు పదాలు, వాక్యాలు లేదా భావాలను కలిపే పదాలు.

ఉదాహరణ: చ (మరియు), తు (కానీ), యదా...తదా (ఎప్పుడైతే...అప్పుడైతే)

8. విశ్మయార్ధకాలు (Interjections - विस्मयादिबोधकाः)

ఆశ్చర్యం, సంతోషం, బాధ లాంటి భావాలను వ్యక్తం చేసే పదాలు.

ఉదాహరణ: ఆహ (ఆహా), హా (బాధ), హరయే నమః (హరికి నమస్కారం)

సంస్కృతం మరియు తెలుగులో భాషా భాగాలు చాలా ముఖ్యమైనవి. ప్రతి భాగం వాక్యం నిర్మాణంలో ప్రత్యేక పాత్ర పోషిస్తుంది.

Here are the numbers 1 to 10 in Sanskrit along with their names:

1 - १ (एकः) - Ekaḥ

2 - २ (द्वौ) - Dvau

3 - ३ (त्रयः) - Trayaḥ

4 - ४ (चत्वारः) - Catvāraḥ

5 - ५ (पञ्च) - Pañca

6 - ६ (षट्) - Ṣaṭ

7 - ७ (सप्त) - Sapta

8 - ८ (अष्ट) - Aṣṭa

9 - ९ (नव) - Nava

10 - १० (दश) - Daśa