G.తెలుగంటే సామెతలు📕

మరుగున పడుతున్న కొన్ని తెలుగు

సామెతలు..

1. అంత్యనిష్ఠూరం కన్నా ఆది నిష్ఠూరం మేలు

2. అంబలి తాగే వారికి మీసాలు యెగబట్టేవారు కొందరా

3. అడిగేవాడికి చెప్పేవాడు లోకువ

4. అత్తలేని కోడలుత్తమురాలు కోడల్లేని అత్త గుణవంతురాలు

5. అనువు గాని చోట అధికులమనరాదు

6. అభ్యాసం కూసు విద్య

7. అమ్మబోతే అడివి కొనబోతే కొరివి

8. అయితే ఆదివారం కాకుంటే సోమవారం

9. ఆలూ లేదు చూలు లేదు కొడుకు పేరు సోమలింగం

10. ఇంట్లో ఈగల మోత బయట పల్లకీల మోత

11. ఇల్లు కట్టి చూడు పెళ్ళి చేసి చూడు

12. ఇంట గెలిచి రచ్చ గెలువు

13. ఇల్లు పీకి పందిరేసినట్టు

14. ఎనుబోతు మీద వాన కురిసినట్టు

15. చెవిటి వాని ముందు శంఖమూదినట్టు

16. కందకు లేని దురద కత్తిపీటకెందుకు

17. కత్తిపోటు తప్పినా కలంపోటు తప్పదు

18. కుక్క కాటుకు చెప్పుదెబ్బ

19. కోటి విద్యలూ కూటి కొరకే

20. నీరు పల్లమెరుగు నిజము దేవుడెరుగు

21. పిచ్చుకపై బ్రహ్మాస్త్రం

22. పిట్ట కొంచెం కూత ఘనం

23. రొట్టె విరిగి నేతిలో పడ్డట్టు

24. వాన రాకడ ప్రాణపోకడ ఎవరి కెరుక

25. కళ్యాణమొచ్చినా కక్కొచ్చినా ఆగదు

26. మింగమెతుకులేదు మీసాలకు సంపంగి నూనె

27. ఆడబోయిన తీర్థము యెదురైనట్లు

28. ఆడలేక మద్దెల వోడు అన్నట్లు

29. ఆది లొనే హంస పాదు

30. ఏమీ లేని యెడారిలో ఆముదము చెట్టే మహా వృక్షము

31. ఆకలి రుచి యెరుగదు నిద్ర సుఖమెరుగదు

32. ఆకాశానికి హద్దే లేదు

33. ఆలస్యం అమృతం విషం

34. ఆరే దీపానికి వెలుగు యెక్కువ

35. ఆరోగ్యమే మహాభాగ్యము

36. ఆవులింతకు అన్న ఉన్నాడు కాని తుమ్ముకు తమ్ముడు లేడంట

37. ఆవు చేనులో మేస్తే దూడ గట్టున మేస్తుందా?

38. అబద్ధము ఆడినా అతికినట్లు ఉండాలి

39. అడగందే అమ్మైనా అన్నము పెట్టదు

40. అడ్డాల నాడు బిడ్డలు కాని గడ్డాల నాడు కాదు

41. ఏ ఎండకు ఆ గొడుగు

42. అగ్నికి వాయువు తోడైనట్లు

43. ఐశ్వర్యమొస్తే అర్ధరాత్రి గొడుగు పట్టమంటాడు

44. అందని మామిడిపండ్లకు అర్రులు చాచుట

45. అందితే జుట్టు అందక పోతే కాళ్ళు

46. అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా, అల్లుడి నోట్లో శని ఉన్నట్లు

47. అన్నపు చొరవే గాని అక్షరపు చొరవ లేదు

48. అప్పు చేసి పప్పు కూడు

49. అయ్య వారు వచ్చే వరకు అమావాస్య ఆగుతుందా

50. అయ్యవారిని చెయ్యబొతే కోతి బొమ్మ అయినట్లు

51. బతికుంటే బలుసాకు తినవచ్చు

52. భక్తి లేని పూజ పత్రి చేటు

53. బూడిదలో పోసిన పన్నీరు

54. చాదస్తపు మొగుడు చెబితే వినడు,

గిల్లితే యేడుస్తాడు

55. చాప కింద నీరులా

56. చచ్చినవాని కండ్లు చారెడు

57. చదివేస్తే ఉన్నమతి పోయినట్లు

58. విద్య లేని వాడు వింత పశువు

59. చేతకానమ్మకే చేష్టలు ఎక్కువ

60. చేతులు కాలినాక ఆకులు పట్టుకున్నట్లు

61. చక్కనమ్మ చిక్కినా అందమే

62. చెడపకురా చెడేవు

63. చీకటి కొన్నాళ్ళువెలుగు కొన్నాళ్ళు

64. చెరువుకి నీటి ఆశ నీటికి చెరువు ఆశ

65. చింత చచ్చినా పులుపు చావ లేదు

66. చింతకాయలు అమ్మేదానికి సిరిమానం వస్తే,

ఆ వంకర టింకరవి యేమి కాయలని అడిగిందట

67. చిలికి చిలికి గాలివాన అయినట్లు

68. డబ్బుకు లోకం దాసోహం

69. దేవుడు వరం ఇచ్చినా పూజారి వరం ఇవ్వడు

70. దరిద్రుడి పెళ్ళికి వడగళ్ళ వాన

71. దాసుని తప్పు దండంతో సరి

72. దెయ్యాలు వేదాలు పలికినట్లు

73. దిక్కు లేని వాడికి దేవుడే దిక్కు

74. దొంగకు దొంగ బుద్ధి, దొరకు దొర బుద్ధి

75. దొంగకు తేలు కుట్టినట్లు

76. దూరపు కొండలు నునుపు

77. దున్నపోతు మీద వర్షం కురిసినట్లు

78. దురాశ దుఃఖమునకు చెటు

79. ఈతకు మించిన లోతే లేదు

80. ఎవరికి వారే యమునా తీరే

81. ఎవరు తీసుకున్న గోతిలో వారే పడతారు

82. గాడిద సంగీతానికి ఒంటె ఆశ్చర్యపడితే, ఒంటె అందానికి గాడిద మూర్ఛ పోయిందంట

83. గాజుల బేరం భోజనానికి సరి

84. గంతకు తగ్గ బొంత

85. గతి లేనమ్మకు గంజే పానకం

86 గోరు చుట్టు మీద రోకలి పోటు

86. గొంతెమ్మ కోరికలు

87. గుడ్డి కన్నా మెల్ల మేలు

88. గుడ్డి యెద్దు చేలో పడినట్లు

89. గుడ్డు వచ్చి పిల్లను వెక్కిరించినట్లు

90. గుడినే మింగే వాడికి లింగమొక లెఖ్ఖా

91. గుడిని గుడిలో లింగాన్నీ మింగినట్లు

92. గుడ్ల మీద కోడిపెట్ట వలే

93. గుమ్మడి కాయల దొంగ అంటే భుజాలు తడుముకొన్నాడట

94. గుర్రము గుడ్డిదైనా దానాలో తక్కువ లేదు

95. గురువుకు పంగనామాలు పెట్టినట్లు

96. తిన్న ఇంటి వాసాలు లెక్కపెట్టినట్లు

97. ఇంటి దొంగను ఈశ్వరుడైనా పట్టలేడు

98. ఇంటి పేరు కస్తూరివారు వీధిలో గబ్బిలాల కంపు

99. ఇంటికన్న గుడి పదిలం

100. ఇసుక తక్కెడ పేడ తక్కెడ

101. జోగి జోగి రాసుకుంటే బూడిద రాలిందంట

102. కాచిన చెట్టుకే రాళ్ళ దెబ్బలు

103. కాగల కార్యము గంధర్వులే తీర్చినట్లు

104. కాకి ముక్కుకు దొండ పండు

105. కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు

106. కాలం కలిసి రాక పోతే కర్రే పామై కాటు వేస్తుంది

107. కాలు జారితే తీసుకోగలము కాని నోరు జారితే తీసుకోగలమా

108. కాసుంటే మార్గముంటుంది

109. కడుపు చించుకుంటే కాళ్ళపైన పడ్డట్లు

110. కలకాలపు దొంగ ఏదో ఒకనాడు దొరుకును

111. కలి మి లేములు కావడి కుండలు

112. కలిసి వచ్చే కాలం వస్తే, నడిచి వచ్చే కొడుకు పుడతాడు

113. కంచే చేను మేసినట్లు

114. కంచు మ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా !

115. కందకు కత్తి పీట లోకువ

116. కరవమంటే కప్పకు కోపం విడవమంటే పాముకు కోపం

117. కీడెంచి మేలెంచమన్నారు

118. కొండ నాలికకి మందు వేస్తే ఉన్న నాలిక ఊడినట్లు

119. కొండల్లే వచ్చిన ఆపద కూడా మంచువలే కరిగినట్లు

120. కొండను తవ్వి ఎలుకను పట్టినట్లు

121. కొన్న దగ్గిర కొసరే గాని కోరిన దగ్గర కొసరా

122. కూసే గాడిద వచ్చి మేసే గాడిదను చెరిచిందిట

123. కూటికి పేదైతే కులానికి పేదా

124. కొరివితో తల గోక్కున్నట్లే

125. కోతికి కొబ్బరి చిప్ప ఇచ్చినట్లు

126. కొత్తొక వింత పాతొక రోత

127. కోటిి విద్యలు కూటి కొరకే

128. కొత్త అప్పుకు పొతే పాత అప్పు బయటపడ్డదట

129. కొత్త బిచ్చగాడు పొద్దు యెరగడు

130. కృషితో నాస్తి దుర్భిక్షం

131. క్షేత్ర మెరిగి విత్తనము పాత్ర మెరిగి దానము

132. కుడుము చేతికిస్తే పండగ అనేవాడు

133. కుక్క వస్తే రాయి దొరకదు రాయి దొరికితే కుక్క రాదు

134. ఉన్న లోభి కంటే లేని దాత నయం

135. లోగుట్టు పెరుమాళ్ళకెరుక

136. మెరిసేదంతా బంగారం కాదు

137. మంచమున్నంత వరకు కాళ్ళు చాచుకో

138. నోరు మంచిదయితే ఊరు మంచిదవుతుంది

139. మంది యెక్కువయితే మజ్జిగ పలచన అయినట్లు

140. మనిషి మర్మము.. మాను చేవ...

బయటకు తెలియవు

141. మనిషి పేద అయితే మాటకు పేదా

142. మనిషికి మాటే అలంకారం

143. మనిషికొక మాట పశువుకొక దెబ్బ

144. మనిషికొక తెగులు మహిలో వేమా అన్నారు

145. మంత్రాలకు చింతకాయలు రాల్తాయా

146. మీ బోడి సంపాదనకుఇద్దరు పెళ్ళాలా

147. మెత్తగా ఉంటే మొత్త బుద్ధి అయ్యిందట

148. మొక్కై వంగనిది మానై వంగునా

149. మొరిగే కుక్క కరవదు కరిసే కుక్క మొరగదు

150. మొసేవానికి తెలుసు కావడి బరువు

151. ముల్లును ముల్లుతోనే తీయాలి వజ్రాన్ని వజ్రంతొనే కొయ్యాలి

152. ముందర కాళ్ళకి బంధాలు వేసినట్లు

153. ముందుకు పోతే గొయ్యి వెనుకకు పోతే నుయ్యి

154. ముంజేతి కంకణముకు అద్దము యెందుకు

155. నడమంత్రపు సిరి నరాల మీద పుండు

156. నేతి బీరకాయలో నెయ్యి యెంత ఉందో నీ మాటలో అంతే నిజం ఉంది

157. నక్కకి నాగలోకానికి ఉన్నంత తేడా

158. నవ్వు నాలుగు విధాలా చేటు

159. నీ చెవులకు రాగి పొగులే అంటే అవీ నీకు లేవే అన్నట్లు

160. నిదానమే ప్రధానము

161. నిజం నిప్పు లాంటిది

162. నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు

163. నిండు కుండ తొణకదు

164. నిప్పు ముట్టనిదే చేయి కాలదు

165. నూరు గొడ్లు తిన్న రాబందుకైనా ఒకటే గాలిపెట్టు

166. నూరు గుర్రాలకు అధికారయినా, భార్యకు యెండు పూరి

167. ఆరు నెళ్ళు సావాసం చేస్తే వారు వీరు అవుతారు

168. ఒక ఒరలో రెండు కత్తులు ఇమడవు

169. ఊపిరి ఉంటే ఉప్పు అమ్ముకొని బ్రతకవచ్చు

170. బతికి ఉంటే బలుసాకు తినవచ్చు

171. ఊరంతా చుట్టాలు ఉత్తికట్ట తావు లేదు

172. ఊరు మొహం గోడలు చెపుతాయి

173. పనమ్మాయితొ సరసమ్ కంటే అత్తరు సాయిబు తో కలహం మేలు

174. పాము కాళ్ళు పామునకెరుక

175. పానకంలో పుడక

176. పాపమని పాత చీర ఇస్తే గోడ చాటుకు వెళ్ళి మూర వేసిందట

177. పచ్చ కామెర్లు వచ్చిన వాడికి లోకమంతా పచ్చగా కనపడినట్లు

178. పండిత పుత్రః పరమశుంఠః

179. పనిలేని మంగలి పిల్లి తల గొరిగినట్లు

180. పరిగెత్తి పాలు తాగే కంటే నిలబడి నీళ్ళు తాగడం మేలు

181. పట్టి పట్టి పంగనామం పెడితే, గోడ చాటుకు వెళ్ళి చెరిపేసుకున్నాడట

182. పెదవి దాటితే పృథ్వి దాటుతుంది

183. పెళ్ళంటే నూరేళ్ళ పంట

184. పెళ్ళికి వెళుతూ పిల్లిని చంకన పెట్టుకు వెళ్ళినట్టు

185. పేనుకు పెత్తనమిస్తే తలంతా గొరికిందట

186. పెరుగు తోట కూరలో, పెరుగు యెంత ఉందో, నీ మాటలో అంతే నిజం ఉంది

187. పిచ్చి కోతికి తేలు కుట్టినట్లు

188. పిచ్చోడి చేతిలో రాయిలా

189. పిల్లి శాపాలకు ఉట్లు తెగుతాయా

190. పిల్లికి చెలగాటం ఎలుకకు ప్రాణ సంకటం

191. పిండి కొద్దీ రొట్టె

192. పిట్ట కొంచెము కూత ఘనము

193. పోరు నష్టము పొందు లాభము

194. పోరాని చోట్లకు పోతే , రారాని మాటలు రాకపోవు

195. పొర్లించి పొర్లించి కొట్టినా మీసాలకు మన్ను కాలేదన్నదడట

196. పుణ్యం కొద్దీ పురుషుడు, దానం కొద్దీ బిడ్డలు

197. పువ్వు పుట్టగానే పరిమళించినట్లు

198. రాజు గారి దివాణంలో చాకలోడి పెత్తనము

199. రామాయణంలో పిడకల వేట

200. రామాయణం అంతా విని రాముడికి సీత యేమౌతుంది అని అడిగినట్టు

201. రామేశ్వరం వెళ్ళినా శనేశ్వరం వదలనట్లు

202. రెడ్డి వచ్చే మొదలెట్టు అన్నట్టు

203. రొట్టె విరిగి నేతిలో పడ్డట్లు

204. రౌతు కొద్దీ గుర్రము

205. ఋణ శేషం శత్రు శేషం ఉంచరాదు

206. చంకలో పిల్లవాడిని ఉంచుకుని ఊరంతా వెతికినట్టు

207. సంతొషమే సగం బలం

208. సిగ్గు విడిస్తే శ్రీరంగమే

209. శివుని ఆజ్ఞ లేక చీమైనా కుట్టదు….(సేకరణ)

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

E.CONCEPT తెలుగు వాచకము 🌐

              తెలుగు వాచకము

                  1 వ తరగతి

( 16+38=54  (54+2=56 )

అచ్చులు

హల్లులు

గుణింతాలు

వత్తులు

పదాలు

వాక్యాలు

వ్యాసాలు

కథలు

*1. అచ్చులు:

అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ ఋ ౠ( ఌ ౡ )ఎ ఏ ఐ ఒ ఓ ఔ అం అః

*2.హల్లులు

క, ఖ, గ, ఘ, ఙ, 

చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ, 

ట, ఠ, డ, ఢ, ణ, 

త, థ, ద, ధ, న, 

ప, ఫ, బ, భ, మ, 

య, ర, ల, వ, శ, ష, స, హ 

గుణింతాలు

తెలుగు గుణింతాలు అంటే అచ్చులకు హల్లులు (స్వరాలు మరియు ఇతర గుర్తులు) కలుసుకుని వచ్చే వర్ణాల అమరిక. ఈ గుణింతాలు అక్షరాలకు గుర్తులతో పరిచయం చేసి, వాటి శబ్ద రూపాన్ని, ఉచ్చారణ మార్పును సూచిస్తాయి.

తెలుగు గుణింతాల వివరణలో గుణింతపు గుర్తులు ప్రధానంగా ఇవి ఉంటాయి:

అ – తలకట్టు (కు)

ఆ – ా (దీర్ఘ దీర్ఘమైన స్వరం)

ఇ – ి (గుడి)

ఈ – ీ (గుడి దీర్ఘము)

ఉ – ు (కొమ్ము)

ఊ – ూ (కొమ్ము దీర్ఘము)

ఋ – ృ (ఋత్వము)

ౠ – ౄ (ఋత్వం దీర్ఘము)

ఎ – ె (ఎత్వము)

ఏ – ే (ఏత్వము)

ఐ – ై (ఐత్వము)

ఒ – ొ (ఒత్వము)

ఓ – ో (ఓత్వము)

ఔ – ౌ (ఔత్వము)

అం – ం (సున్నా, అనుస్వారం)

అః – ః (విసర్గము)

ఉదాహరణకి "క" అక్షరానికి గుణింతాలు:

క, కా, కి, కీ, కు, కూ, కె, కే, కై, కొ, కో, కౌ, కం, కః

16 అచ్చులు × 36 హల్లులు రూపంలో ఉంటుంది.

తెలుగు గుణింతాల పట్టిక

1️⃣ అచ్చులు

అ, ఆ, ఇ, ఈ, ఉ, ఊ, ఋ, ౠ, ఎ, ఏ, ఐ, ఒ, ఓ, ఔ, అం, అః

2️⃣ హల్లులు & వాటి గుణింతాలు

క వర్గం

హల్లులు అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ ఋ ౠ ఎ ఏ ఐ ఒ ఓ ఔ అం అః

క క కా కి కీ కు కూ కృ కౄ కె కే కై కొ కో కౌ కం కః

ఖ ఖ ఖా ఖి ఖీ ఖు ఖూ ఖృ ఖౄ ఖె ఖే ఖై ఖొ ఖో ఖౌ ఖం ఖః

గ గ గా గి గీ గు గూ గృ గౄ గె గే గై గొ గో గౌ గం గః

ఘ ఘ ఘా ఘి ఘీ ఘు ఘూ ఘృ ఘౄ ఘె ఘే ఘై ఘొ ఘో ఘౌ ఘం ఘః

ఙ ఙ ఙా ఙి ఙీ ఙు ఙూ ఙృ ఙౄ ఙె ఙే ఙై ఙొ ఙో ఙౌ ఙం ఙః

చ వర్గం

| చ | చ | చా | చి | చీ | చు | చూయ | చృ | చౄ | చె | చే | చై | చొ | చో | చౌ | చం | చః | | ఛ | ఛ | ఛా | ఛి | ఛీ | ఛు | ఛూ | ఛృ | ఛౄ | ఛె | ఛే | ఛై | ఛొ | ఛో | ఛౌ | ఛం | ఛః | | జ | జ | జా | జి | జీ | జు | జూ | జృ | జౄ | జె | జే | జై | గొ | గో | గౌ | జం | జః | | ఝ | ఝ | ఝా | ఝి | ఝీ | ఝు | ఝూ | ఝృ | ఝౄ | ఝె | ఝే | ఝై | ఝొ | ఝో | ఝౌ | ఝం | ఝః | | ఞ | ఞ | ఞా | ఞి | ఞీ | ఞు | ఞూ | ఞృ | ఞౄ | ఞె | ఞే | ఞై | ఞొ | ఞో | ఞౌ | ఞం | ఞః |

ట వర్గం

| ట | ట | టా | టి | టీ | టు | టూ | టృ | టౄ | టె | టే | టై | టొ | టో | టౌ | టం | టః | | ఠ | ఠ | ఠా | ఠి | ఠీ | ఠు | ఠూ | ఠృ | ఠౄ | ఠె | ఠే | ఠై | ఠొ | ఠో | ఠౌ | ఠం | ఠః | | డ | డ | డా | డి | డీ | డు | డూ | డృ | డౄ | డె | డే | డై | డొ | డో | డౌ | డం | డః | | ఢ | ఢ | ఢా | ఢి | ఢీ | ఢు | ఢూ | ఢృ | ఢౄ | ఢె | ఢే | ఢై | ఢొ | ఢో | ఢౌ | ఢం | ఢః | | ణ | ణ | ణా | ణి | ణీ | ణు | ణూ | ణృ | ణౄ | ణె | ణే | ణై | ణొ | ణో | ణౌ | ణం | ణః |

త వర్గం

| త | త | తా | తి | తీ | తు | తూ | తృ | తౄ | తె | తే | తై | తొ | తో | తౌ | తం | తః | | థ | థ | థా | థి | థీ | థు | థూ | థృ | థౄ | థె | థే | థై | థొ | థో | థౌ | థం | థః | | ద | ద | దా | ది | దీ | దు | దూ | దృ | దౄ | దె | దే | దై | దొ | దో | దౌ | దం | దః | | ధ | ధ | ధా | ధి | ధీ | ధు | ధూ | ధృ | ధౄ | ధె | ధే | ధై | ధొ | ధో | ధౌ | ధం | ధః | | న | న | నా | ని | నీ | ను | నూ | నృ | నౄ | నె | నే | నై | నొ | నో | నౌ | నం | నః |

ప వర్గం

| ప | ప | పా | పి | పీ | పు | పూ | పృ | పౄ | పె | పే | పై | పొ | పో | పౌ | పం | పః | | ఫ | ఫ | ఫా | ఫి | ఫీ | ఫు | ఫూ | ఫృ | ఫౄ | ఫె | ఫే | ఫై | ఫొ | ఫో | ఫౌ | ఫం | ఫః | | బ | బ | బా | బి | బీ | బు | బూ | బృ | బౄ | బె | బే | బయ్ | బొ | బో | బౌ | బం | బః | | భ | భ | భా | భి | భీ | భు | భూ | భృ | భౄ | భె | భే | భై | భొ | భో | భౌ | భం | భః | | మ | మ | మా | మి | మీ | ము | మూయ | మృ | మౄ | మె | మే | మై | మొ | మో | మౌ | మం | మః |

అంత్య హల్లులు

| య | య | యా | యి | యీ | యు | యూ | యృ | యౄ | యె | యే | యై | యొ | యో | యౌ | యం | యః | | ర | ర | రా | రి | రీ | రు | రూ | రృ | రౄ | రె | రే | రై | రొ | రో | రౌ | రం | రః | | ల | ల | లా | లి | లీ | లు | లూ | లృ | లౄ | లె | లే | లై | లో | లో | లౌ | లం | లః | | వ | వ | వా | వియ | వీ | వు | వూ | వృ | వౄ | వె | వే | వై | వొ | వో | వౌ | వం | వః | | శ | శ | శా | శి | శీ | శు | శూ | శృ | శౄ | శె | శే | శై | శొ | శో | శౌ | శం | శః | | ష | ష | షా | షి | షీ | షు | షూ | షృ | షౄ | షె | షే | షై | షొ | షో | షౌ | షం | షః | | స | స | సా | సి | సీ | సు | సూయ | సృ | సౄ | సె | సే | సై | సొ | సో | సౌ |సం | సః | | హ | హ | హా | హి | హీ | హు | హూ | హృ | హౄ | హె | హే | హై | హొ | హో | హౌ | హం | హః | | ళ | ళ | ళా | ళి | ళీ | ళు | ళూ | ళృ | ళౄ | ళె | ళే | ళై | ళొ | ళో | ళౌ | ళం | ళః | | క్ష | క్ష | క్షా | క్షి | క్షీ | క్షు | క్షూ | క్షృ | క్షౄ | క్షె | క్షే | క్షై | క్షొ | క్షో | క్షౌ | క్షం | క్షః | | ఱ | ఱ | ఱా | ఱి | ఱీ | ఱు | ఱూ | ఱృ | ఱౄ | ఱె | ఱే | ఱై | ఱొ | ఱో | ఱౌ | ఱం | ఱః |

గుణింతాలు 

అచ్చులపై హల్లులు కలిపి కొత్త వర్ణాలు మరియు శబ్దాలను సృష్టిస్తాయి. ఇవి తెలుగు నిలువు బోధనలో ప్రాథమిక భావనగా వస్తాయి.

ఇవి తెలుగు వర్ణమాలలో అక్షరాల ఉచ్చారణను నిర్మించటానికి అవసరమైన ముఖ్య భాగాలు కావడం వల్ల తెలుగు భాషను నేర్చుకోవడంలో వాటి ప్రాముఖ్యత చాలా ఉంది.

వత్తులు

పదాలు

వాక్యాలు

వ్యాసాలు

కథలు

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

తెలుగు వర్ణమాలలో మొత్తం అక్షరాలు మూడు విభాగాలుగా ఉంటాయి:

అచ్చులు (16 అక్షరాలు): అ, ఆ, ఇ, ఈ, ఉ, ఊ, ఎ, ఏ, ఐ, ఒ, ఓ, ఔ మొదలైన స్వర అక్షరాలు.

హల్లులు (37 అక్షరాలు): క నుండి హ వరకు అక్షరాలు. ఇవి అచ్చులతో కలిస్తే మాత్రమే పలుకుతాయి. ఉదాహరణకు, "క్" అనే హల్లు "అ" అచ్చుతో కలిసితే "క" అనే అక్షరం వస్తుంది.

ఉభయాక్షరాలు (3).

హల్లులను వ్యంజనములు కూడా అంటారు. వీటిని కొన్ని వేర్వేరు వర్గాలుగా విభజిస్తారు: సరళములు (సులభంగా ఉచ్చరించుకునే హల్లులు), పరుషములు (కఠినంగా ఉచ్చరించే హల్లులు), స్థిరములు (మిగతా హల్లులు), స్పర్శములు (క నుండి మ వరకు వర్గీకరించిన హల్లులు).

ఉదాహరణగా, క, ఖ, గ, ఘ, ఙ, చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ, ట, ఠ, డ, ఢ, ణ, త, థ, ద, ధ, న, ప, ఫ, బ, భ, మ, య, ర, ల, వ, శ, ష, స, హ ఇవి హల్లులు.

సారాంశంగా, హల్లులు అంటే స్వరాలను కాకుండా, గాలి ప్రవాహాన్ని నిరోధించి ఉచ్చరించే అక్షరాలు (వ్యంజనాలు) అని అర్థం. ఇవి అచ్చులతో కలుస్తూ పదాలు, నిలువు ధ్వనులను ఏర్పరుస్తాయి.

*1.అచ్చులు

తెలుగు అచ్చు (Achulu) అంటే తెలుగు వర్ణమాలలో స్వరాలు (Vowels) అని పిలవబడే మొదటి 16 అక్షరాలు. ఇవి ఇతర అక్షరాలు లేకుండా స్వతంత్రంగా న పిలవగలవు.

ఇవి మూడు ప్రధాన రకాల్లో ఉంటాయి:

హ్రస్వములు (Short vowels): అ, ఇ, ఉ, ఎ, ఋ, ఌ, ఒ

దీర్ఘములు (Long vowels): ఆ, ఈ, ఊ, ఏ, ఓ

ప్లుతములు (Prolonged vowels): ఋ, ౠ, ఌ, ౡ, ఐ, ఔ

అచ్చులకు ప్రాణములు, జీవాక్షరములు, స్వరములు అనే పేర్లు కూడా ఉన్నాయి. ఇవి విశేషంగా ఇతర అక్షరాలతో మిళితం కాకుండా స్వతంత్రంగా పలుకుతాయి.

సాధారణంగా తెలుగు అచ్చులు ఆంగ్లంలో vowels (a, e, i, o, u) కి సమానమని భావించవచ్చు, కానీ తెలుగు అచ్చులు 16 ఉండగా ఆంగ్లంలో ఐదు మాత్రమే ఉండటం భిన్నం.

*2.హల్లులు

హల్లులు అనేవి తెలుగు భాషలో అక్షరాల వర్గాలలో ఒకటి. ఈ హల్లులు అక్షరాలు గాలి ప్రవాహాన్ని నిరోధించి . అవి ఆచ్చుల కంటే భిన్నంగా, అచ్చు అక్షరాల సహాయంతోనే మాట్లాడబడతాయి. హల్లులు అనేవి వ్యంజనములు అని కూడా పిలవబడతాయి.

P.GREAT PERSONS@

విప్లవకారులు : భగత్ సింగ్ ,అల్లూరి సీతారామరాజు,కొమరం భీమ్, చారుమజుందార్ 

విప్లవభావాలు కలవారు  : Karlmarx, Leni , Stalin,Mao

విప్లవ కవులు :
1960 తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో దిగంబర కవులు 

1.నగ్నముని (మానేపల్లి హృషీకేశసవరావు 

2.మహాస్వప్న (కమ్మిశెట్టి వెంకటేశ్వరరావు)

3.నిఖిలేశ్వర్ (కుంభంయాదవరెడ్డి) 4.జ్వాలాముఖి (ఆకారం వీరవెల్లి రాఘవాచారి ) 

5. భైరవయ్య (మన్మోహన్ సహాయ్ ) 6.చెరబండరాజు  (బద్ధం భాస్కర రెడ్డి )
వరవరరావు ,గద్దర్,శ్రీశ్రీ  .కాళొజి

కవులు : గురజాడ ,గుర్రం జాషువ,కృష్ణ శాస్త్రి ,గిడుగు రామమూర్తి ,చిలకమర్తి ,కందుకూరి విరేశలింగం,పానుగంటి ,జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి

వాగ్గేయకారులు : తాళ్ళపాక అన్నమయ్య,రామదాసు ,క్షేత్రయ్య ,త్యాగయ్య ,మంగళంపల్లి బాల మురళీకృష్ణ

శతక కర్తలు : వేమన , సుమతి ,భర్తృహరి,భాస్కర శతకము

ప్రాచిన కవులు : 1.అల్లసాని పెద్దన ,2.నంది తిమ్మన ,3. ధూర్జటి ,4.మాదయ్యగారి మల్లన ,5.అయ్యలరాజు రామభద్రుడు ,6.పింగళి సూరన ,7.రామరాజ భూషణుడు  ,8.తెనాలి రామకృష్ణ , ( అష్టదిగ్గజులు )
,శ్రీనాధుడు ,పోతన ,

సాహితీవేత్తలు : గోపీచంద్ ,కొడవగంటి కుటుంబరావు ,ముప్పాళ్ళ రంగనాయకమ్మ ,గుడిపాటి వెంకటాచలం ,ఎన్ గో పి ,విశ్వనాధ సత్యనారాయణ ,శ్రీ శ్రీ,గుర్రం జాషువా

వివిధ కళారూపాలు-ప్రముఖులు :  నండూరి రామమోహన రావు,డాక్టర్ సమరం ,కొమ్మూరి వేణుగోపాలరావు ,అడవి బాపిరాజు ,బీనాదేవి ,ఘంటసాల ,రేలంగి,కస్తూరి శివరావ్ ,ఎన్ టి ఆర్ ,ఎస్ వి రంగారావ్

మేథావులు :రామానుజన్  ,డాక్టర్ బి ఆర్ అంబేడ్కర్

తత్వవేత్తలు : బుద్ధుడు,సోక్రటీస్ ,జీసస్ ,స్పోర్టకస్ ,వేమన ,ఫ్రాయిడ్, కార్ల్ మార్క్స్ ,లెనిన్ ,స్టాలిన్ ,మావో

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

S.కవితలు 🌐

1.చావు పలకరిస్తోంది

ఆరు పదుల సహజ మరణం సమీపిస్తోంది

నువ్వు ఏమి చెయ్యలేవు

పక్క ఊరి ప్రయాణానికి వస్తువులు మూట కడతాం

చెప్పవలసిన జాగ్రత్తలు చెబుతాం

మరి శాశ్వత ప్రయాణానికి?సిద్ధమయ్యేవా?

ఏ మూట అవసరం లేదు ఏ జాగ్రత్త తోడు రాదు

మనసు ఖాళీ చేసి వెళ్ళాల్సిందే.

1. గులాబీ గుబాళింపు

స్వర నిర్మాణం (భూపాల్ రాగం - మోహన రాగం)

ఆరోహణ: స ర గ ప ధ స

అవరోహణ: స ధ ప గ ర స

(సా – షడ్జం, రి – ఋషభం, గ – గాంధారం, ప – పంచమం, ధ – ధైవతం)

స్వరాలు –  కవిత కోసం

(స గ ప, ప ధ స)

(Means: The fragrance of a rose spreads...)

2. కుక్కపిల్ల కేరింతలు

(స ర గ, గ ప, ప స)

(The puppy’s joyful bark...)

3. పసిపాప బోసినవ్వులు

(స గ ప, ప ధ, స)

(The innocent smile of a baby...)

4. లేగదూడ తల్లి ప్రేమ

(స ర గ, గ ప ధ, స)

(The mother’s love for her calf...)

5. జీవిత మాధుర్యం

(స గ ప, ప ధ స, స)

(The sweetness of life...)

6. కదిలే నది

(స ప, గ ర, స)

(The flowing river...)

7. వింజామరలు తరులు ఝరులు నీలిమబ్బులు

(స గ, గ ప, ప ధ, స)

(The cool breeze, trees, waterfalls, and blue clouds...)

8. ఉదయం భానుడు

(స గ ప, ప ధ, స)

(The morning sun...)

9. కదిలించే హృదయాన్ని

(స ర గ, గ ప, ప ధ, స)

(The heart that moves...)

10. పలికించే కవిత్వాన్ని

(స గ ప, ప ధ, స)

(The poetry that speaks...)

11. కవిత్వమై పరిమళించు

(స గ, గ ప, ప ధ, స)

(Spreading as poetry like fragrance...)

రాగం భావన

ఈ స్వరాలను తాళంతో ఆదితాళం / త్రిశ్ర జగతీ తాళం లో కుదిపితే సంగీత మాధుర్యాన్ని అందిస్తుంది. భూపాల్ రాగం మధురమైన అనుభూతిని కలిగిస్తుందనేందుకు,  కవితకి ఇది చాలా సరైనదిగా అనిపిస్తోంది.

❇️

Since you want to set your poem to Western music using the Bhupali raga (which corresponds to the major pentatonic scale in Western music), I will provide the notes accordingly.

Equivalent Western Scale:

Bhupali raga = Major Pentatonic Scale

Western Notes: C - D - E - G - A (relative to C Major)

Indian Swaras: S - R - G - P - D

Melody for Your Poem (in C Major Pentatonic)

1. The fragrance of the rose spreads (Gulabi Gubalinpu)

(C E G, G A C)

2. The puppy’s joyful bark (Kukka Pilla Kerintalu)

(C D E, E G, G C)

3. The innocent smile of a baby (Pasi Papa Bosina Navvulu)

(C E G, G A, C)

4. A mother’s love for her calf (Lega Dooda Talli Prema)

(C D E, E G A, C)

5. The sweetness of life (Jeevita Madhuryam)

(C E G, G A C, C)

6. The flowing river (Kadile Nadi)

(C G, E D, C)

7. The cool breeze, trees, waterfalls, blue clouds (Vinjamaralu Tarulu Jharulu Neelimabbulu)

(C E, E G, G A, C)

8. The morning sun (Udayam Bhanudu)

(C E G, G A, C)

9. The heart that moves (Kadilinche Hrudayanni)

(C D E, E G, G A, C)

10. The poetry that speaks (Palikinche Kavitvanni)

(C E G, G A, C)

11. Spreading as poetry like fragrance (Kavitvamai Parimalinchu)

(C E, E G, G A, C)

Musical Structure & Feel

Tempo: Moderate (80-100 BPM)

Time Signature: 4/4 (Simple & Flowing)

Style: This could be arranged as a soft folk ballad or a meditative chant with acoustic guitar, piano, or flute accompaniment.

Chord Progression Suggestion: C - G - A minor - G (loop)

 ❇️

3.ప్రేమ విలాపం

ఎగిరే పక్షులమవుదామా? 

ఈదే చేపలమవుదామా? 

చెట్లూ గాలులమవుదామా?

మనుషులమైనాము  దూరమైనాము?

ఏమయినాయి ఊసులు ఉల్లాసాలు  ఎడబాటులు ఎదురు చూపులు 

పంజరంలో చిలకవైనావు పలుకలేవు 

ఎంత కాలం మౌనంగా వుండేవు 

దూరం పెరిగి కాలం కరిగి

లోకాన్ని వీడక ముందే

చుక్కలమౌదామా శాశ్వతంగా 

జగతిలో నిలిచిపోదామా

✳️

4.కథానిక

వసంతంలో మారుతున్న ప్రతాపం

మార్చి నెల మొదటి వారం చండ ప్రచండుడు భానుడు తన ప్రతాపాన్ని చూపిస్తున్నాడు మలయానిలుడు శరా ఘాత పరంపరలు  సంధిస్తూ అలసట చెంది ఉపసంహారానికి సమాయత్తుడు అయ్యేట్టున్నాడు ప్రకృతి లో ఉభయలు చేసే విన్యాసం నా శరీరం యావత్తు స్పర్శ వలన గమనిస్తుంది మనస్సు ఆహ్లాదంగా మారింది  

🌻🌻🌻

మార్చి నెల మొదటి వారంలో, ఆకాశం దహనమయ్యేలా భానుడు తన ప్రచండ తేజస్సును ప్రదర్శించసాగాడు. ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకు అతని ఉగ్రత పెరుగుతూనే ఉంది. చెట్ల నీడ కూడా చాలు అనిపించేలా ఎండ దహించేస్తోంది.

కానీ, మరోవైపు, మలయానిలుడు ఇంకా తాను ఓడిపోలేదని చూపించేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నాడు. తన శరఘాతాల్లాంటి గాలులతో మృదువైన తాకిడిని కొనసాగిస్తూ, ఎక్కడైనా చెట్లు ఊగిపోతున్నాయా, పూలు తమ సుగంధాన్ని వెదజల్లుతున్నాయా అని పరీక్షిస్తున్నాడు. కానీ అతనికి అలసట పట్టినట్టుంది. భానుడి వేడి పెరుగుతున్న కొద్దీ, తాను క్రమంగా ఉపసంహారానికి సిద్ధమవుతున్నట్లు అనిపిస్తోంది. ప్రకృతి విన్యాసాలు నా శరీరాన్ని తాకుతూ  విభిన్న అనుభూతుల్ని కలిగిస్తున్నాయి. భానుడి వేడి ఒకవైపు, మలయానిలుడి చివరి గాలులు మరోవైపు—ఈ ద్వంద్వం నా మనసును ఊహల్లోకి తీసుకెళ్లింది. ఇది ఒక కాలచక్రం. ఒకదాని ప్రభావం తగ్గి, మరోదాని ఆధిపత్యం పెరుగుతుంది.

ఈ మార్పులను చూస్తూ నా మనసు ఆహ్లాదంగా మారింది. వసంతం చివరి అంచులలో ప్రవేశిస్తున్న ఈ క్షణాలను ఆస్వాదించాలనే తపన పెరిగింది. ఎందుకంటే, త్వరలోనే ఎండలు మరింత పెరిగి, మలయానిలుడు పూర్తిగా వెనుకంజ వేస్తాడు. ప్రకృతి నిరంతరం మారిపోతూనే ఉంటుంది, మనస్సు దానికి అనుగుణంగా కొత్త భావోద్వేగాలతో నిండిపోతూనే ఉంటుంది.

🍑🍑

5.ఆటవెలది 

బుద్ధ మార్గం 

1.చనిరి సఖులు సర్వురు చనని వారేరి 

2.నుర్వి జనులు కెల్ల నిజము దెలిపె 

3.నిన్న రేపు మాయ నేడు నిజమగున్ 

4.బుద్ధుని గను మేలు బుద్ద మార్గం 

కలత చెంది నెడెలె కానల బుద్ధుడు 

కారుణ్య మూర్తి బుద్ద దేవుడు  

భువి దుఃఖ కారణంబు దెలియ 

బుద్ధుని గను మేలు బుద్ద మార్గం 

   

1.విడచె నాలిన్ సుతుని వీడె భోగములను 

వెడచె నిల్లు వివివరింప దుఃఖ కారణం 

బోధి వృక్షము క్రింద బొందెను జ్ఞానమ్ము 

బుద్ధుని గను మేలు బుద్ద మార్గం 

🧆

[కార్యకరణ కారణ కార్యం కారణ ము చే 

UI U UU I UUI III 

ఇంద్ర గణాలు 

నల నగ సల భ ర త 

IIII IIIU IIUI UII UIU UUI

     

UI UI UI III UI

ఛందస్సు ద్విసంఖ్యామానంపై ఆధారపడి ఉంది. ఛందస్సులో రెండే అక్షరాలు. గురువు, లఘువు. గురువుని U తోటి, లఘువుని l తోటి సూచిస్తారు

గురువు, లఘువు, విభజించడము

మార్చు

ఈ గురు, లఘు నిర్ణయం ఒక అక్షరాన్ని పలికే సమయంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు "అమల, అమ్మ, ఆవల, అండ" ఇందులో మొదటి పదము "అమల": అ మ ల మూడు అక్షరాలు ఒక్కొక్కటి ఒక లిప్త కాలము మాత్రమే తీసుకుంటున్నాయి. రెండవ పదము "అమ్మ" ఇందులో మొదటి అక్షరము అమ్ రెండు లిప్తల కాలము, ఆ తరువాతి మ ఒక లిప్త అక్షరము కాలము తీసుకుంటున్నది. అలాగే మూడవ పదము "ఆవల" ఆ = రెండు లిప్తలు, వ, లలు ఒక లిప్త కాలములు తీసుకుంటున్నాయి. ఇలా ఒక లిప్త కాలము తీసుకొను వాటిని లఘువు అని, రెండు లిప్తల కాలము తీసుకొను వాటిని గురువు అని అంటారు.

కొన్ని నియమాలు

మార్చు

దీర్ఘాలున్న అక్షరాలన్నీ గురువులు. ఉదాహరణకు ఆట = U I

"ఐ" "ఔ" అచ్చులతో కూడుకున్న అక్షరాలు గురువులు. (ఉదా: ఔనులో "ఔ" గురువు, "సైనికుడు"లో "సై" గురువు)

ఒక సున్నా, విసర్గలు ఉన్న అక్షరాలు అన్నీ గురువులే (ఉదా: సందడిలో సం గురువు, అంత:పురములో త: అనునది గురువు )

సంయుక్తాక్షరం (లేదా ద్విత్వాక్షరం) ముందున్న అక్షరం గురువవుతుంది. (ఉదా: అమ్మలో అ గురువు, భర్తలో భ గురువు). ఇది సాధారణంగా ఒకే పదంలోని అక్షరాలకే వర్తిస్తుంది. ఒక వాక్యంలో రెండు పదాలున్నప్పుడు, రెండవ పదం మొదటి అక్షరం సంయుక్తమైనా మొదటి పదం చివరి అక్షరం గురువు అవ్వదు. (ఉదా: అది ఒక స్తంభము అన్న వాక్యంలో "క" గురువు కాదు) అయితే రెండు పదాలూ ఒకే సమాసంలో ఉంటే ఈ నియమం వర్తిస్తుంది. (ఉదా: అది ఒక రత్నస్తంభము అన్నప్పుడు "త్న" గురువు అవుతుంది)

ఋ అచ్చుతో ఉన్న అక్షరాలు, వాటి ముందరి అక్షరాలు (కృ, మొదలగున్నవి ) లఘువులు మాత్రమే.

ర వత్తు ఉన్నప్పటికి దాని ముందు అక్షరములు కొన్ని సందర్భములలో లఘువులే! అద్రుచులోని అ లఘువు, సక్రమలో స గురువు. అభ్యాసము ద్వారా వీటిని తెలుసుకొనవచ్చు.

పొల్లుతో కూడిన అక్షరాలు గురువులు. (ఉదా: "పూసెన్ గలువలు"లో "సెన్" గురువు)]

ex :వేమన శతకం

చిత్త శుద్ధి కలిగి చేసిన పుణ్యంబు

కొంచమైన నదియు గొదవుగాదు

విత్తనంబు మఱ్ఱి వృక్షంబునకు నెంత

విశ్వదాభిరామ! వినురవేమ!

భావం: మంచి మనసుతొ చేసిన చిన్న పనియైన మంచి ఫలితాన్నిస్తుంది. పెద్ద మర్రిచెట్టుకి కూడ విత్తనము చిన్నదేకదా!

ఆత్మశుద్ధి లేని యాచారమది యేల

భాండశుద్ధి లేని పాకమేల?

చిత్తశుద్దిలేని శివపూజలేలరా?

విశ్వదాభిరామ! వినుర వేమ!

భావం: మనసు నిర్మలముగా లేనట్లయితే ఆచారములు పాతించతంవల్ల ప్రయోజనం లేదు. పాత్రలు శుభ్రముగాలేని వంట, మనసు స్థిరముగా లేని శివ పూజ వ్యర్థములే అవుతాయి. ఏమీ ప్రయోజనముండదు.

✳️

6.నా పేరు  Ramamohan, 60 పదులు దాటినాయి ప్లవ నామ సంవత్సరం లో పుట్టాను (హిందూ కాలమానం ప్రకారం, ప్లవ నామ సంవత్సరము ప్రతి 60 సంవత్సరాల క్రమంలో ఒకసారి వస్తుంది. ప్లవ సంవత్సరం చివరిసారిగా 2021-2022 కాలంలో వచ్చింది. ప్రతి 60 సంవత్సరాల తర్వాత అదే పేరు తిరిగి వస్తుంది. అందువల్ల, తదుపరి ప్లవ నామ సంవత్సరం 2081-2082 లో ఉంటుంది.)

హిందూ మతం క్రైస్తవ మతం హేతువాదం, ప్రస్తుతం బౌద్ధం (ఇప్పుడు 2025 సంవత్సరానికి సంబంధించిన నామ సంవత్సరం అంగిరస.అంగిరస నామ సంవత్సరము: 2025-2026 ).

7.మనోవాక్కాయ దండన లో మనో దండన ఉత్తమ మైనదిఅని బౌద్ధం బోధిస్తున్నది 

I.త్రిరత్నాలు 

బుద్ధం శరణం గచ్చామి, 

దమ్మం శరణం గచ్చామి, 

సంఘం శరణం గచ్చామి.

II. నాలుగు ఆర్యాసత్యాలు 

1.దుఃఖం అంతటా వుంది 

2.దుఃఖ కారణం తృష్ణ 

3.తృష్ణ కు మూలం అవిద్య 

4.అవిద్య నాశనకారి అష్టాంగ మార్గం

 

III.పంచశీల సూత్రాలు

1.జీవహింస చేయరాదు

2.అసత్య మాడరాదు 

3.దొంగిలంప కూడదు 

4.వ్యభిచారింప కూడదు

5.మత్తు పదార్ధాలు,పానీయాలు సేవింప రాదు 

IV.అష్టాంగ మార్గాలు 

అష్టాంగ మార్గం (అష్టాంగిక మార్గం) బౌద్ధ ధర్మంలో ముఖ్యమైన సిద్ధాంతం. ఇది బుద్ధుడు బోధించిన చతురార్య సత్యాలు (Four Noble Truths) లో నాల్గవ సత్యంగా ఉంటుంది, దీని ద్వారా దుఃఖనివృత్తి మరియు మోక్షం సాధించవచ్చు.

అష్టాంగ మార్గం లో ఎనిమిది భాగాలు ఉన్నాయి:

1. సమ్యక్ దృష్టి (సరైన దృష్టి) – నిజమైన జ్ఞానం కలిగి ఉండటం.

2. సమ్యక్ సంకల్ప (సరైన సంకల్పం) – హింస లేకుండా, కాపట్యం లేకుండా చింతించడం.

3. సమ్యక్ వాక్కు (సరైన వాక్కు) – నిజాయితీగా, హానికరం కాకుండా మాట్లాడటం.

4. సమ్యక్ కర్మ (సరైన కర్మ) – హింసా రహితమైన, ధార్మికమైన క్రియలు చేయడం.

5. సమ్యక్ ఆజీవిక (సరైన ఆజీవికం) – నైతికతకు వ్యతిరేకంగా లేని జీవనోపాధి.

6. సమ్యక్ వ్యాయామ (సరైన ప్రయత్నం) – చెడు ఆలోచనలను దూరం చేసి, మంచి ఆలోచనలను అభివృద్ధి చేయడం.

7. సమ్యక్ స్మృతి (సరైన ధ్యానం) – శరీరం, భావాలు, మనస్సు, ధర్మంపై కేంద్రీకరించుకోవడం.

8. సమ్యక్ సమాధి (సరైన సమాధి) – ఏకాగ్రతతో లోతైన ధ్యాన స్థితిని సాధించడం.

ఈ ఎనిమిది మార్గాలు 

సీల (నీతీశాస్త్రం), 

సమాధి (ధ్యానం), 

ప్రజ్ఞ (జ్ఞానం) 

అనే మూడు విభాగాలుగా విభజించబడతాయి.

సీల: సమ్యక్ వాక్య, సమ్యక్ కర్మ, సమ్యక్ ఆజీవిక.

సమాధి: సమ్యక్ వ్యాయామ, సమ్యక్ స్మృతి, సమ్యక్ సమాధి.

ప్రజ్ఞ: సమ్యక్ దృష్టి, సమ్యక్ సంకల్ప.

అష్టాంగ మార్గం ను అనుసరించడం ద్వారా మనసు శాంతిని పొందడం, దుఃఖనివృత్తి మరియు ఆత్మజ్ఞానాన్ని సాధించడం సాధ్యమవుతుంది.

V.దశ పరామితలు 

దశ పరమితలు (Ten Perfections) బౌద్ధ ధర్మంలో బోధిసత్త్వులు మరియు ఆధ్యాత్మిక సాధకులు అనుసరించాల్సిన ముఖ్యమైన నైతిక ధర్మాలు. ఇవి పరిపూర్ణత ను సాధించడం కోసం మార్గదర్శకాలు.

5.దశ పరమితలు:

1. దాతృత్వం (దానా).దాన 

2. నైతికత (సిలా) శీల

3. త్యజించడం (నెక్కమ్మ) నిష్కామ 

4. జ్ఞానం (పన్నా) ప్రజ్ఞ 

5. శక్తి (విరియా)వీర్య 

6. సహనం (ఖాంతి)క్షమా 

7. సత్యసంధత (సక్కా)

8. రిజల్యూషన్ (అధిత్థాన).అధిష్టాన 

9. ప్రేమపూర్వక దయ (మెట్టా)మైత్రి

10. సమా (ఉపేక్ష )

In Buddhism, Pāramīs (or Pāramitās in Sanskrit) are virtues or perfections that are cultivated on the path to enlightenment. They are essential qualities practiced by Bodhisattvas to attain Buddhahood. In Theravada Buddhism, there are Ten Pāramīs:

1. Dāna (Generosity) – The act of giving without expecting anything in return.

2. Sīla (Morality) – Upholding ethical conduct and virtuous behavior.

3. Nekkhamma (Renunciation) – Letting go of worldly attachments and desires.

4. Paññā (Wisdom) – Developing insight into the true nature of reality.

5. Viriya (Energy/Effort) – Perseverance and diligence in spiritual practice.

6. Khanti (Patience) – Cultivating tolerance and endurance.

7. Sacca (Truthfulness) – Commitment to honesty and integrity.

8. Adhiṭṭhāna (Resolution/Determination) – Strong resolve and willpower.

9. Mettā (Loving-kindness) – Unconditional love and goodwill towards all beings.

10. Upekkhā (Equanimity) – Maintaining mental balance and impartiality.

These perfections help in the development of a Bodhisattva's character, leading to the ultimate goal of enlightenment. 

1. దాన పరమిత (దానం) – ఉదారంగా దానం చేయడం.

పరిచయం:

దాన పరమిత (దానం) బౌద్ధ ధర్మంలో అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగిన పరమితలలో ఒకటి. 'దానం' అంటే దానం చేయడం లేదా పంచుకోవడం. ఇది స్వార్థరహిత సేవ, ఉదారత, ఇతరుల సంక్షేమాన్ని కాంక్షించే మనోభావాన్ని వ్యక్తం చేస్తుంది. బుద్ధుడు దానాన్ని కేవలం సామగ్రిని పంచుకోవడమే కాకుండా, జ్ఞానాన్ని పంచుకోవడం, సానుభూతిని ప్రదర్శించడం, శక్తి మరియు సమయాన్ని సేవకు వినియోగించడం అని చెప్పాడు.

అవసరం మరియు ప్రాముఖ్యత:

1. అహంకార నిర్మూలనం: దానము చేయడం ద్వారా స్వార్థ భావనను తగ్గించి, అహంకారాన్ని నిర్మూలించుకోవచ్చు. ఇది అనాసక్తిని అభివృద్ధి చేయడానికి సహాయపడుతుంది.

2. కర్మ సిద్ధాంతం: బౌద్ధంలో కర్మ సిద్ధాంతాన్ని అనుసరించి, దానము సత్ఫలితాలను ఇస్తుంది. ఇది మనస్సును శుభ్రపరచి, సుకృతిని పెంపొందిస్తుంది.

3. సామాజిక సమత్వం: దానం ద్వారా సమాజంలో సమానత్వ భావనను ప్రోత్సహించవచ్చు. ఇది పేద, ధనిక మధ్య ఖాళీని తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది.

దాన పరమిత రకాలు:

1. అమిష దానం: ఆహారం, వస్త్రాలు, ఆశ్రయం వంటి భౌతిక వస్తువులను పంచుకోవడం.

2. అభయ దానం: భయం లేకుండా సంతోషంగా జీవించేందుకు అవసరమైన రక్షణను ఇవ్వడం. ఉదాహరణకు, అహింసా ప్రవర్తన.

3. ధర్మ దానం: జ్ఞానం, శిక్షణ, విద్య, నీతులను పంచుకోవడం. ఇది అత్యున్నతమైన దానం అని భావిస్తారు.

దాన పరమితలో ప్రాక్టీస్ చేయాల్సిన విధానాలు:

1. స్వచ్ఛమైన ఉద్దేశ్యం: ఏదైనా ప్రతిఫలం ఆశించకుండా, స్వచ్ఛమైన మనసుతో దానం చేయాలి.

2. సమాన దృష్టితో దానం: ప్రాప్తికర్త ఎవరైనా సరే, ఆ వ్యక్తిని సమాన దృష్టితో చూడాలి.

3. ఆనందంతో దానం: నిర్బంధంగా కాకుండా, ఆనందంతో, ఉత్సాహంతో దానం చేయాలి.

ఉదాహరణలు:

గౌతమ బుద్ధుడు తన పూర్వ జన్మలో విపశ్యి బుద్ధునికి భోజన దానం చేసి, ఆ పుణ్యఫలంతో చివరికి బుద్ధత్వాన్ని పొందాడని కథలున్నాయి.

జాతక కథలలో, బోధిసత్త్వుడు తన శరీరాన్ని సింహానికి ఆహారంగా ఇవ్వడం ద్వారా దాన పరమితను ప్రదర్శించాడు.

తాత్వికత మరియు సాధన:

దాన పరమిత సాధన ద్వారా మనిషి లోభాన్ని అధిగమించి, మనశ్శాంతిని పొందుతాడు. ఇది బోధిసత్త్వ మార్గంలో ప్రథమమైన అడుగు. ఈ సాధన ఆత్మీయ పురోగతికి దారితీస్తుంది.

సారాంశం:

దాన పరమిత బౌద్ధ తాత్వికతలో ప్రాథమికమైనది. ఇది కేవలం భౌతిక దానానికి పరిమితం కాకుండా, జ్ఞానదానం, సానుభూతి, ప్రేమ, కరుణ రూపంలోనూ ఉండవచ్చు. దాన పరమిత ద్వారా మనిషి స్వార్థాన్ని వదిలిపెట్టే సద్గుణాన్ని అభివృద్ధి చేసుకుని, సమాజానికి ఉపయోగకరంగా మారతాడు.

2. శీల పరమిత (నీతీశాస్త్రం) – ధార్మిక నియమాలను పాటించడం.

3. త్యజించడం (నెక్కమ్మ) నిష్కామ 

త్యజించడం (నెక్కమ్మ) అంటే వదిలేయడం లేదా విడిచిపెట్టడం. ఇది బలవంతంగా కాదు, అసత్యమైన ఆనందాలు చాలా కాలం ఉండవని అర్థం చేసుకుని స్వచ్ఛందంగా వదిలేయడం.

నిష్కామ అంటే ఆసలు లేకుండా లేదా ప్రయోజనం ఆశించకుండా. అంటే, ఏదైనా చేయినప్పుడు దాని ఫలితాన్ని ఆశించకుండా, స్వార్థం లేకుండా చేయడం.

సరళంగా అర్థం:

నెక్కమ్మ అంటే: మనసుకు తాత్కాలిక ఆనందం ఇచ్చే పదార్థాలు లేదా విషయాలను వదిలేయడం. ఉదాహరణకు, అదనపు ఆస్తి, అదనపు సంపద, లేదా భోగాలను త్యజించడం.

నిష్కామ అంటే: ఇవి వదిలేసినప్పుడు దాని ఫలితం గురించి ఎటువంటి ఆశ లేకుండా, నిస్వార్థంగా వదిలేయడం.

ఉదాహరణ:

ఒకవేళ మీరు ధనం దానం చేస్తే:

పేరు పొందడానికి లేదా పుణ్యం వస్తుందని ఆశించి ఇస్తే, అది నిష్కామ కాదు.

సహాయం చేయాలనే భావంతో, ఎటువంటి ఫలితం ఆశించకుండా ఇస్తే, అది నిష్కామ.

నెక్కమ్మ అంటే వదిలేయడం, నిష్కామ అంటే ఆ వదిలేయడంలో స్వార్థం లేకుండా ఉండటం.

మరింత వివరంగా కావాలా?

4. ప్రజ్ఞా పరమిత (జ్ఞానం) – నిజమైన జ్ఞానాన్ని గ్రహించడం.

5. వీర్య పరమిత (పరాక్రమం) – శక్తి, పట్టుదలతో ప్రయత్నించడం.

6. క్షాంతి పరమిత (క్షమ) – సహనం, అంగీకారం కలిగి ఉండడం.

7. సత్యసంధత (సక్కా)

8. ప్రణిధాన పరమిత (సంకల్పం) – బోధిసత్త్వ సంకల్పంతో నిరంతర ప్రయత్నం.

9. ప్రేమపూర్వక దయ (మెట్టా)మైత్రి 

10. సమా (ఉపేక్ష )

ఈ పరమితలు బౌద్ధమార్గంలో ఉన్నత లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి మార్గదర్శకాలు. బోధిసత్త్వులు ఈ పరమితలను పాటిస్తూ బుద్ధత్వం వైపు సాగుతారు.

✳️

పాట గానం AI

నాపేరు ఇషిత్

పాసయ్యను సెవెన్త్

సెలవులకు వెళతాను గుంటూరు

అమ్మమ్మ తాతయ్యలతో వుంటాను

మామయ్య కూతుళ్ళూ వస్తారు

సందడి సందడి  కలసి చేస్తారు

ఉత్సాహంగా ఆట పాటలతో గడిపి

ఆనందంగా తిరిగి వస్తాము అందరం

M.గుండె ఆరోగ్యం & వాగ్భట జీ సూచనలు@

🩺 

గుండె ఆరోగ్యం & వాగ్భట జీ సూచనలు 

మన దేశం, భారతదేశంలో, 3000 సంవత్సరాల క్రితం మహర్షి వాగ్‌భట అనే గొప్ప ఋషి ఉండేవారు. ఆయన పేరు మహర్షి వాగ్‌భట జీ. ఆయన "అష్టాంగ హృదయం" అనే పుస్తకాన్ని వ్రాశారు. ఈ పుస్తకంలో, ఆయన వ్యాధులను నయం చేయడానికి 7000 సూత్రాలను పొందుపరిచారు. ఇది ఆ సూత్రాలలో ఒకటి. వాగ్‌భట జీ ఇలా వ్రాస్తారు: ఎప్పుడైనా గుండెకు ప్రమాదం కలుగుతుంటే, అంటే గుండె నాళాలలో బ్లాకేజ్ ఏర్పడటం మొదలవుతుంటే, దాని అర్థం రక్తంలో ఆమ్లత్వం (acidity) పెరిగిందని. ఆమ్లత్వం రెండు రకాలుగా ఉంటుంది: - పొట్ట ఆమ్లత్వం - రక్త ఆమ్లత్వం పొట్టలో ఆమ్లత్వం పెరిగినప్పుడు మంట, పుల్ల త్రెన్పులు, నోటిలో నీరు వంటి లక్షణాలు వస్తాయి. ఇది రక్తంలోకి వెళ్ళితే, రక్త ఆమ్లత్వం అవుతుంది. రక్తం ఆమ్లమయమైతే, అది గుండె నాళాల్లోనికి సరిగ్గా వెళ్లదు. అప్పుడు బ్లాకేజ్ ఏర్పడి గుండెపోటు వస్తుంది. ఇది లేకుండా గుండెపోటు రావడం జరగదు. ఇది ఆయుర్వేదంలో చాలా పెద్ద సత్యం. వాగ్భట జీ సూచన: రక్తంలో ఆమ్లత్వం పెరిగినప్పుడు, క్షార (alkaline) వస్తువులు తినాలి. ఆసిడ్ + ఆల్కలైన్ కలిపితే న్యూట్రల్ అవుతుందన్నది సాధారణ సూత్రం. 

కాబట్టి రక్తంలోని ఆమ్లత్వం తగ్గించడానికి క్షార వస్తువులు తినడం తప్పనిసరి. అత్యంత క్షార వస్తువు మన వంటగదిలో దొరికేది "సొరకాయ (Bottle Gourd)". 

 సొరకాయ రసంలో రక్త ఆమ్లత్వాన్ని తగ్గించే అత్యధిక శక్తి ఉంది. వాగ్భట జీ ఇలా అంటారు: ప్రతిరోజూ సొరకాయ రసాన్ని త్రాగాలి లేదా పచ్చిగా తినాలి. ఎంత త్రాగాలి? - ప్రతిరోజూ 200-300 మిల్లీ లీటర్లు త్రాగాలి. - ఉదయం పరిగడుపున (టాయిలెట్‌కి వెళ్లిన తర్వాత) లేదా అల్పాహారం తర్వాత త్రాగవచ్చు. ఈ రసాన్ని మరింత క్షారంగా చేసుకోవడానికి: - 7-10 తులసి ఆకులు వేసుకోవాలి. - 7-10 పుదీనా ఆకులు కలపాలి. - నల్ల ఉప్పు లేదా సైంధవ లవణం మాత్రమే వాడాలి. అయోడిన్ కలిపిన ఉప్పు వాడకూడదు. సొరకాయ రసాన్ని 2-3 నెలల పాటు త్రాగితే గుండె నాళాల బ్లాకేజ్ తగ్గుతుంది. 21వ రోజు నుంచే ప్రభావం కనపడుతుంది. ఆపరేషన్ అవసరం ఉండదు. మన భారతదేశపు ఆయుర్వేదం ద్వారా మన గుండెను రక్షించుకోవచ్చు. లక్షల రూపాయల ఆపరేషన్ ఖర్చు కూడా తప్పించుకోవచ్చు.

 CONCEPT ( development of human relations and human resources )

S.కథానికలు : పాకశాల, యుద్ధం( the battle)🌐

యుద్ధం – ఓ కథానిక 

(వయస్సు: 64 | భార్య: 60 | ఆదాయం:  (పెన్షన్)  ఇద్దరు పిల్లలు – ఒక అబ్బాయి, ఒక అమ్మాయి స్థిరపడినవారు)

ప్రవేశం

జీవితం ఓ యుద్ధమే. మనిషి చిన్ననాటి నుండి అంతిమ శ్వాస వరకూ ప్రతీ రోజూ ఏదో ఒక విధంగా పోరాడుతూనే ఉంటాడు – మరొకరితో కాదు, తనలోని అసంతృప్తితో, భయాలతో, బాధలతో, బాధ్యతలతో.

ఇంతకాలం కుటుంబ భారాన్ని భుజాన వేసుకొని నిబద్ధతగా నడిపిన ఓ వ్యక్తి ఇప్పుడు 64వ వసంతంలోకి ప్రవేశించాడు. ఈ కథ అతని కథ. భార్య 60 సంవత్సరాల వయస్సులో ఆయుష్షుతో పాటు అనుభవాన్ని, సహనాన్ని పంచుకుంటోంది.

పిల్లలు ఇద్దరూ స్థిరపడినారు – కూతురు తన కుటుంబంతో సంతోషంగా ఉంది; కొడుకు తన ప్రయాణంలో ముందుకెళ్తున్నాడు. కానీ ఇప్పుడు ఈ దంపతుల ఎదురుగా నిలిచిన ప్రశ్న:

"ఇక మేము ఎలా జీవించాలి? మేము మిగిలిన జీవితాన్ని ఎలా గడపాలి?"

ప్రస్తుత స్థితి

ఆదాయం: నెలకి  (Pension)

బాధ్యతలు: పెద్దగా లేవు – పిల్లలు స్వతంత్రం.

ఆరోగ్యం: మోస్తరు స్థితి

ఉద్దేశ్యం: "ఇది ఒక ఆత్మచింతనతో కూడిన జీవితం కావాలి. మిగిలిన రోజులు మనశ్శాంతితో, ఆత్మానందంతో ఉండాలి."

అభిప్రాయ దిశ

 తినడానికి, నిద్రపోవడానికి మాత్రమే కాదు — జీవించడానికి, లోతుగా ఆలోచించడానికి, అనుభూతి చేసేందుకు ఇది సరైన సమయం.

ఈ దశలో మనకు అవసరమయినవి:

1. ఆర్థిక విముక్తి:

6 నెలల ఖర్చుకు సరిపడే అత్యవసర నిధిని (లిక్విడ్ కాష్ లేదా FD రూపంలో) సిద్ధం చేయాలి

ఖర్చులకు ఆమోదయోగ్యమైన పద్దతి రూపొందించాలి 

(రోజుకు ₹1,500 – ₹1,800 గరిష్ట వ్యయం)

2. ఆధ్యాత్మిక జీవనం:

ఉదయం ధ్యానం / జపం / ప్రార్థన

ఒక పుస్తకం – ప్రతిరోజూ ఓ అధ్యాయం (బౌద్ధం/ వేదం/బైబిల్ తాత్విక చింతన)

ఏదో ఒక చిన్న సేవా కార్యక్రమం – సమీపంలో ఉన్న ఆశ్రమం, ఆలయం, స్కూల్ లో  సహాయం అందించడం

3. శారీరక ఆరోగ్యం:

ఉదయపు నడక లేదా తేలికపాటి యోగా

సరైన ఆహారం – ఎక్కువగా పండ్లు, కూరగాయలు, తక్కువ ఉప్పు, తక్కువ మిర్చి

నెలకోసారి ఆరోగ్య పరీక్షలు

4. బ్లాగింగ్ / రచనా ధార:

 ఆలోచనలను బ్లాగ్ ద్వారా ప్రపంచానికి తెలియజేయలి

జీవితంలో  ఎదురైన అనుభవాలు – కొత్త తరానికి ఒక మార్గదర్శకంగా ఉండవచ్చు

PART 2

> “చాలా సంవత్సరాలుగా బాధ్యతల పేరుతో  మమ్మల్ని మేము మరిచిపోయాం. ఇప్పుడు మేము మమ్మల్ని తిరిగి గుర్తు చేసుకోవాల్సిన సమయం వచ్చింది... ఈ యుద్ధం ఇక స్వశాంతికై, అంతరానందానికై...”

PART 3: క్రమశిక్షణ జీవితం

ప్రతినెలా ఒకటవ తేదీ వస్తే, నేను నా పాత నోటుపుస్తకం తీసుకుంటాను. ఒక పేజీలో : ఖర్చులు.

ఆ పేజీలో ఇలా వ్రాస్తాను:

అద్దె: ₹7,000

ఇంటర్నెట్, టీవీ: ₹1,000

సెల్ బిల్లు: ₹600

కరెంటు బిల్లు: ₹1,000

పనిమనిషి వేతనం: ₹3,000

ఫ్యూయల్ : ₹2,000

మొత్తం: ₹14,600

పెన్షన్: 

మిగిలింది: 

మా జీవితాన్ని చూసే ప్రతిఒక్కరూ, “మీకు టెన్షన్ ఏమీ లేదు కదా!” అంటారు.

కానీ నేను మాత్రం లోపల ఓ అసహనం, ఓ బాధ్యతతో నిండిపోయి ఉంటాను – ఎందుకంటే మాపై ఇంకా భాద్యత లున్నాయి అని ఉంది.

అదే నా అసలు యుద్ధం.

ప్రతి నెలా  పొదుపు కు చెల్లించేందుకు నేను కొంత డబ్బు పక్కన పెట్టుతాను. మిగతా డబ్బుతోనే మా జీవితం. తిండి, మందులు, చిన్నపాటి జాయ్, పిల్లలకూ మనం బాగున్నామని చెప్పే మాట.

అర్థం చేసుకున్నాను – బతకడం అంటే ఖర్చు కాదు, ఆత్మశాంతి కోసం తక్కువతో సంతోషంగా జీవించడం.

నా భార్య ఎప్పటిలాగే ఊపిరి లాంటి తోడు. ప్రేమ గా ఇచ్చే కాఫీ .తనకు సత్యం మాట్లాడే ధైర్యం.అదే చాలు. మాకు ఎక్కువ అవసరం లేదు.

“We are happy. We are safe. We are fighters.”

ఇది జీవితాన్ని గౌరవంగా, ధైర్యంగా స్వీకరించిన ఒక దంపతుల గుండె ధ్వని. 

💫 We Are Happy. We Are Safe. We Are Fighters.

💫 మేము సంతోషంగా ఉన్నాము. మేము సురక్షితంగా ఉన్నాము. మేము యోధులమే.

జీవితాన్ని అన్ని రంగులలో చూశాము — ఆనందం, బాధ, బాధ్యత, నష్టాలు, ప్రేమ.

ఇప్పుడు, ఈ వయసులో మేము గర్వంగా చెబుతాము:

> మేము సంతోషంగా ఉన్నాము.

అందరిలా అన్ని కలవలేకపోయాం. కానీ మాకు సరిపడినంత ఉంది.

ఒక కప్పు టీ దగ్గర నవ్వుకుంటాం, ఒక వాకింగ్ లో ముచ్చట్లు, ఒక జ్ఞాపకంలో తలమునకలవుతాము .మనస్సు నిండింది. చేతుల్లో తక్కువ ఉన్నా సరే.

> మేము సురక్షితంగా ఉన్నాము.

ప్రపంచం మారలేదు. కానీ మేము ఇద్దరం కలసి ఉన్నాం.

ఈ హడావుడి లోకంలో, మాకు మా శాంతియుత ప్రదేశం ఉంది.

ఈ ఇంట్లో వెచ్చదనం ఉంది. ఈ బంధంలో ఆశ్రయం ఉంది.

> మేము యోధులమే.

గళం పెంచే యోధులు కాదు. ఓర్చే యోధులు.

బాధలు, అనిశ్చితి మధ్య — మేము నిలిచాము.

రోజలు, నెలలు — మౌనంగా, ఒకరినొకరం పక్కనుంచుకుని.

జీవితం మమ్మల్ని విరిచివేయలేదు. మమ్మల్ని నిర్మించింది.

🕉 మనసుపై ఆధిపత్యం,సమస్తం పై నియంత్రణ – ప్రతిక్షణం, రోజూ,నిరంతరం > మనల్ని మనం పాలించాలి. మన భావాలను మనం తీర్చిదిద్దాలి. మన చర్యలకు మౌలికత ఇవ్వాలి. అప్పుడు ప్రపంచం మన గమనాన్ని అనుసరిస్తుంది. 

🕉 మనసుపై ఆధిపత్యం

సహనం: అన్నివేళలా స్థితప్రజ్ఞతతో వ్యవహరించడం. సమస్యల మధ్యలో కూడా మనస్సును స్థిరంగా ఉంచే శక్తి.

ఓర్పు: విఘ్నాలను, నొప్పులను ఓర్చుకునే సహనశీలతే ధైర్యానికి మూలం.

నేర్పు: తెలివితేటలతో పరిష్కారాలను కనుగొని సమర్థంగా వ్యవహరించడం.

క్రమశిక్షణ: సమయపాలన, పద్ధతిపూర్వకమైన జీవితం విజయానికి మార్గదర్శకం.

పొదుపు: ధనం, శక్తి, కాలాన్ని దుర్వినియోగం కాకుండా జాగ్రత్తగా వినియోగించడం.

అదుపు: కోపం, ఆశలు, భావోద్వేగాలను నియంత్రించగలిగే శక్తి.

విద్య: మనలో ఉన్న శక్తిని వెలికితీసే సాధనం. విజ్ఞానం మరియు విశ్లేషణకు బీజం.

నిరంతర పరిశ్రమ: నిరుత్సాహం లేకుండా కష్టపడటం ద్వారానే విజయం సాధ్యమవుతుంది.

ఈ విలువల సమన్వయమే నిజమైన వ్యక్తిత్వ వికాసానికి దారితీస్తుంది. ప్రపంచాన్ని జయించాలంటే ముందు మనల్ని మనం జయించాలి.

జీవితం - అనుసరించాలిసిన 

బౌద్ధ సూత్రాలు (Buddhist Sutras)

అనేవి బుద్ధుని బోధనలు, జీవన మార్గదర్శకాలు. ఇవి మనస్సుని శుద్ధి చేసి, జీవితాన్ని ధర్మ మార్గంలో నడిపించే ప్రకాశమయమైన బోధనలుగా నిలుస్తాయి.

🪔 బౌద్ధం – సూత్రాలు & జీవిత మార్గదర్శకాలు

ఇక్కడ బౌద్ధ త్రిరత్నాలు (Three Jewels of Buddhism) 

1🪷 త్రిరత్నాలు (Triratnas / Three Jewels):

1. బుద్ధం శరణం గచ్చామి

I take refuge in the Buddha

(బుద్ధుడిలో శరణు పొందుతాను)

2. ధర్మం శరణం గచ్చామి

I take refuge in the Dhamma (Teachings)

(ధర్మంలో శరణు పొందుతాను)

3. సంఘం శరణం గచ్చామి

I take refuge in the Sangha (Community of Monks)

(సంఘంలో శరణు పొందుతాను)

ఈ మూడు త్రిరత్నాలు బౌద్ధమతంలో ఆత్మదీపంగా మారుతాయి — అవి బుద్ధుడు, ధర్మం, మరియు సంఘం అనే మూడు శాశ్వత ఆశ్రయాలను సూచిస్తాయి.

2 అర్య సత్యాలు (Four Noble Truths – చత్వారి ఆర్య సత్యాని)

1. దుఃఖం (Suffering exists)

– జీవితం లో దుఃఖం తప్పదు: జననం, మృతి, జ్ఞానం లోపం, వాంఛలు, 

వెరపులు.

2. దుఃఖ సముదయము (Cause of suffering)

– తృష్ణ (లాలస), ఆసక్తి, అహం, అసత్యం.

3. దుఃఖ నిరోధము (End of suffering)

– తృష్ణను నాశన పరచినపుడే దుఃఖం తగ్గుతుంది.

4. మార్గము (The Path to cessation)

– అష్టాంగిక మార్గము ద్వారా మోక్షం.

3 అష్టాంగిక మార్గము (Eightfold Path)

బుద్ధుడు సూచించిన జీవన సాంప్రదాయం – "మధ్యమ మార్గము"

మార్గం అర్థం

1. సమ్మ దిట్టి (Right View) సత్యం గ్రహించు

2. సమ్మ సంకప్ప (Right Thought) నిర్దోషమైన ఆలోచనలు

3. సమ్మ వాచా (Right Speech) అబద్ధం లేని, హింస లేని మాటలు

4. సమ్మ కమ్మంత (Right Action) హింసా రహిత క్రియలు

5. సమ్మ ఆజీవ (Right Livelihood) ధర్మబద్ధ జీవనోపాధి

6. సమ్మ వాయామ (Right Effort) మంచి దిశగా శ్రమ

7. సమ్మ సతి (Right Mindfulness) అహర్నిశ మనస్సు జాగృతంగా ఉంచడం

8. సమ్మ సమాధి (Right Concentration) ధ్యానం – చిత్త ఏకాగ్రత

4 పంచ శీలాలు (Five Precepts – పంచ శీలానీ)

ప్రతీ బౌద్ధుడు పాటించవలసిన ప్రాథమిక నైతిక నియమాలు:

1. హింస చేయవద్దు

2. దొంగతనం చేయవద్దు

3. అసత్య శీలాలకు లోనవద్దు

4. అబద్ధం చెప్పవద్దు

5. మత్తు పదార్థాలను వాడవద్దు

5.పారామితలు బౌద్ధ జీవన విలువలు

మైత్రీ (Loving-kindness)

కరుణ (Compassion)

ముదిత (Joy for others' success)

ఉపేక్ష (Equanimity – సమానత్వ భావం)

వివేకం (Right Discernment)

క్షమ (Forgiveness)

6. బుద్ధుని ముఖ్యమైన సూత్ర వాక్యాలు (Quotes)

📜 "అత్త దీపో భవ"

👉 నీవే నీకు దీపం కావాలి

📜 "సబ్బపాపస్స అకరణం"

👉 అన్ని పాపాలనుండి విముక్తి పొందడం ధర్మం

📜 "మనో పుబ్బంగమా ధమ్మా"

👉 మనస్సే ప్రతి విషయానికి మూలం

📜 "నిర్వాణం పరమం సుఖం"

👉 నిర్ద్వంద, మోక్ష స్థితిలో నిజమైన సుఖం ఉంది

🌼 జీవిత మార్గదర్శకంగా బౌద్ధ సూత్రాలు ఎందుకు?

బుద్ధుని బోధనలు తాత్వికమైనవి, ఆచరణాత్మకమైనవి

అన్ని వయస్సుల వారికి, అన్ని తరగతుల వారికి సామాన్యమైన మార్గం

ఇది ఆధ్యాత్మిక మార్గం మాత్రమే కాక, సాంఘిక నైతిక జీవన దారికీ మద్దతు

explanation of key Buddhist life-guiding principles (జీవిత మార్గదర్శకాలు) including Anatta (అనాత్మ), Anicca (అనిత్య), and Pratītyasamutpāda (పటిచ్చ సముత్పాద / ప్రతిత్య సముత్పాదం):

7. బౌద్ధ జీవిత మార్గదర్శకాలు

Buddhist Life-Guiding Principles

1. అనాత్మ (Anatta) – Not-Self

🪷 

ఈ లోకంలో శాశ్వతమైన స్వరూపముతో ఉన్న "నేను" అనే మనస్సు లేకుండా, ప్రతి వస్తువూ మరియు జీవి అనేక కారణాల వల్ల ఏర్పడిన అస్థిర రూపమే. "నేను", "నాది" అనే భావన తప్పిదమైన అహంకార భావన.

2. అనిత్య (Anicca) – Impermanence

🌀 

ప్రపంచంలో ఉన్న ప్రతి వస్తువు, జీవి, అనుభూతి కూడా మారిపోతూనే ఉంటుంది. శాశ్వతత అనే భావన వాస్తవానికి విరుద్ధమైనది.

3. పటిచ్చ సముత్పాదం / ప్రతిత్య సముత్పాదం (Pratītyasamutpāda) – Dependent Origination

🔁 

ఏదీ ఒక్కటి సొంతంగా లేదు. ప్రతి విషయం మరొకదానిపైన ఆధారపడి ఉంటుంది. ఇది "కారణ-ఫల సంబంధం" అని పిలవబడుతుంది. ఇది బుద్ధుని బోధనల లోతైన తాత్వికతను తెలియజేస్తుంది.

💠 ముగింపు | Conclusion

బుద్ధుని బోధనలు మానవుని సత్యాన్వేషణలో దారితీసే శాంతి మార్గాలు. ఇవి మనం కలిగించే అపోహలను తొలగించి, నిజమైన విముక్తిని సాధించేందుకు ఉపకరిస్తాయి.

✳️

పాకశాల – ఒక అనుబంధ గాథ

బాల్యాన్ని గడిపిన ఊరు — ఎల్లలు దాటిన ప్రేమ

— గోంగూర ముద్దపప్పు, గుత్తొంకాయ కూర కలయికలోంచి వచ్చే మసాలా మాధుర్యం.

🍲 పెరిగిన మమకారం – పెరుగన్నం

వడ్డించిన పెరుగన్నం, పక్కన కొత్తావకాయ పచ్చడి — వీటిలో ప్రేమ కలిసినంత వరకు అన్నం భోజనం కాదు, అనుభూతి.

🪔 పండుగల పుట – సకినాలు, బజ్జీలు

ఆదివారం ఉదయం పంచాయతీ వంక దగ్గర దసరా పండుగ. అమ్మ సకినాలు వడలు మిర్చి బజ్జి. సాయంత్రానికి పులిహోర అన్నం తింటే తలనొప్పి కూడా మాయమవుతుంది అన్నంత రుచి.

🍬 చెక్కెర కథలు – మిఠాయిల సవ్వడి

వీధిలో బందరు లడ్డు, చిటికెలో కరిగే కాకినాడ ఖాజా, పెచ్చులూళ్ళా కదలే జీడిపాకం, మామిడి తాండ్ర — ఇవన్నీ అప్పట్లో మిఠాయిలు మాత్రమే… ఇప్పుడు జ్ఞాపకాల చెక్కెరలు.

🌾 రాగి ముద్ద – ఆహారమా, ఆత్మగౌరవమా?

రాత్రికి రాగి ముద్ద నేయితో, పక్కన జొన్న రొట్టె. 

📚 కథ ముగింపు కాదు, ఓ అధ్యాయం మాత్రమే

 – తల్లి చేతి రుచి, ఊరి వంటల జ్ఞాపకాలు, మట్టివాసన గల గౌరవం, ఆ వంటల వెనుకున్న కథల అనుబంధం 

✅ ఈ నవలికలో చేరిన వంటకాలు:

గోంగూర ముద్దపప్పు

గుత్తొంకాయ కూర

కొత్తావకాయ పచ్చడి

పెరుగన్నం

పులిహోర

సకినాలు

మిర్చి బజ్జి

బందరు లడ్డు

కాకినాడ ఖాజా

జీడిపాకం

మామిడి తాండ్ర

రాగి ముద్ద

జొన్న రొట్టె

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

G. - 1961 నాటి జీవన విధానం@

1961 నాటి జీవన విధానం

ఊరు పల్లెటూరు

నాటి జీవన విధానం

కథ నిజమైన వ్యక్తిగత అనుభవాలను కళ్ళకు కట్టేలా పాఠకుల ముందుంచగల  "60 ఏళ్ల పూర్వం ఆనాటి జీవన శైలి" 

ఉదయం పళ్ళు తోముకోవడానికి వేప్పుల్లలను ఉపయోగించే వారు. వీటినే పందొం పుల్లలు అని కూడా అనే వారు.

కొంతమంది కచ్చిక, (ఆవు పేడ పిడకలను కాల్చగా వచ్చిన పొడి), పళ్ళ పొడితో పళ్ళు తోముకునే వారు. తాటాకులు చిన్న చిన్న ముక్కలుగా చేసి పెట్టుకుని వాటిని నాలిక శుభ్రపరచు కోవడానికి ఉపయోగించేవారు.

మగ వాళ్ళు చాలా మంది నూతి దగ్గరే, నీళ్ళు చేదలతో తోడుకు పోసుకొనే వారు. ఆ చన్నీటి స్నానం చాలా హాయి నిచ్చేది. చలి కాలంలో మాత్రం వేడి నీళ్ళు ఉండేవి.

ఉదయం నీళ్ళు కాచుకొనేoదుకు కర్రల పొయ్యి, లేదా పొట్టు పొయ్యి ఉండేది. పొట్టు పొయ్యిలో పొట్టు కూరడం చాలా చిత్ర మైన విషయం. Rs.3/- కి ఒక పొట్టు బస్తా వచ్చేది. పొట్టు బస్తాలను ఎడ్ల బండి మీద పట్టుకొచ్చి ఇంటి దగ్గర అమ్మే వారు.

కాఫీ డికాషన్ కి వేడి వేడి నీళ్లలో కాఫీ పొడి వేసి, కొంచం సేపు ఆగాక, పైన తేరిన నీటినే డికాషన్ గా ఉపయోగించే వారు. పాలు శేరు లెక్కన అమ్మే వారు.

బొగ్గుల కుంపటి మీద కాఫీ. కుంపటి విసరడానికి ఓ వెదురు విసినకర్ర. కొంతమంది వత్తుల స్టౌ, పంపు స్టౌ వాడేవారు కిరసనాయిలు ది.

అదే విధంగా గా బరువులను వీశ (1400 గ్రా), ఏబులం (అర వీశ), పదలం( పావు వీశ)గా తూచే వారు.

ఇంట్లో దేవుడి పూజలు అవీ సామాన్యంగా ఉండేవి. మడి, తడీ మాత్రం పాటించే వారు బాగా. వంట అంతా ఇత్తడి గిన్నెల తోనే. అందరి ఇళ్లలోనూ రాచ్చిప్పలు ఉండేవి. ఈ రాచ్చిప్పల్లో పచ్చి పులుసు, ఉల్లిపాయల పులుసు, పప్పుపులుసు కాచే వారు. ఆ రుచి అమోఘంగా ఉండేది. అన్ని పచ్చడులూ రుబ్బురోట్లోనే.

అప్పుడు బియ్యంలో మట్టి బెడ్డలు, వడ్లు, ఎక్కువుగా ఉండటంతో వాటిని బియ్యం నుండి ఏరేసుకుని వండుకునేవారు. రోజూ మధ్యాహ్నం ఆడవాళ్ళు అందరూ కలసి బియ్యం చేటల్లో పోసుకుని, వడ్లూ బెడ్డలూ ఏరుకునేవారు. అదే వారికి ఇరుగింటి పొరుగింటి వాళ్లతో కాలక్షేపం, పిచ్చాపాటి.

అదేవిధంగా అన్ని సామాన్లు అంటే, ఆవాలు, జీలకర్ర ఇలాoటివి కూడా బాగు చేసుకుని డబ్బాల్లో పోసుకొనేవారు.

బియ్యం లో అక్కుళ్లు, ఆట్రగడ్డలు, వంకసన్నాలు, కిచిడి అనే రకాలు ఉండేవి. ఆక్కుళ్లు, ఆట్రగడ్డలు అంటే ముతక బియ్యం. వంక సన్నాలు, మధ్య రకం. కిచిడి బియ్యం అంటే సన్నబియ్యం. మసూరీ బియ్యం ఇంకా ఖరీదు.కేజీ 1 రుపాయి

రాత్రిపూట7, 8 గంటలకు బిచ్చగాళ్ళు తల్లీ అంటూ వచ్చేవాళ్లకి ఆరాత్రి తినగా మిగిలిన అన్నం, కూరలు ఇచ్చేవాళ్ళు. చిన్న పిల్లలు పేచీ పెడుతుంటే బిచ్చగాళ్ళు అబ్బాయికిచ్చేస్తానని భయపెట్టేవారు తల్లులు.

టిఫిన్స్ ఉండేవి కావు. ఒక్క శనివారం మాత్రం మినపరొట్టి / ఎర్ర నూక ఉప్మా లాంటివి ఉండేవి.

పిల్లలు అందరూ 3 పూటలు అన్నం తినే వారు. భోజనం ఎప్పుడూ వంటింట్లో నేల మీద పీట వేసుకునే. తినడం అయ్యేక తిన్న చోట నీళ్ళు జల్లి శుద్ధి చేసేవారు. ప్రతి రోజూ రాత్రి వంటిల్లు కడిగి ముగ్గు పెట్టడం అలవాటు.

ఎప్పుడైనా చుట్టాలు వస్తే ఇంట్లో పిల్లలు వంటింట్లో పెద్దలు పడుకొనే వాళ్ళం బొంతలు వేసుకుని. చుట్టాలు లోపలిగదిలో పడుకునే వారు.

డబుల్ బెడ్రూం, సింగిల్ బెడ్రూం అనే పదాలే తెలియవు. చాలా మటుకు 3 గదుల ఇళ్లే. కొంచం స్థితి మంతులు ఐతే 4 గదులులోనూ, ఇంకా పెద్ద పెద్ద ఇండ్లలో ఉండే వారు. గదులు కూడా చాలా పెద్దవి.

3 వరుస గదుల ఇల్లు అద్దె నెలకి - 27 రూపాయలు. కరెంటు -1 బల్బు కి నెలకు 1 రూపాయి. అలాగ మొత్తం కరెంటుతో కలిపి నెలకి 30 అద్దె ఉండేది.

వైద్యం కి డాక్టర్స్ చెయ్యి పట్టుకు చూసి, బిళ్ళలు, అరకు ఇచ్చే వారు. జ్వరం తగ్గే వరకూ లంఖణమే. తర్వాత బన్ను, జావ, ఆ తర్వాత రోజు చారు అన్నం తినమనే వారు. డాక్టర్ భుజం తట్టి తగ్గిపోతుందిలే అనేమాటకే సగం జ్వరం తగ్గిపోయేది. అదే ప్రభుత్వాసుపత్రికి పోతే రంగు రంగుల ఔషథాలిచ్చేవారు.

ఇంకా, పిల్లల చదువుల మీద ఎక్కువ వత్తిడి ఉండేది కాదు. బాగా చదువుకోమని చెప్పే వారు. అంతే. ఊరికే చదివావా చదివావా అని ఏ తల్లిదండ్రులు పిల్లలని టెన్షన్ కి గురి చేసే వారు కాదు.

పుస్తకాలు ఎప్పుడు, వేరే వాళ్ళు వాడినవే. పై తరగతి పాసైన వాళ్ళ దగ్గర సగం రేట్ కి టెక్స్ట్ బుక్స్ కొనే వారు. నోట్స్ అన్నీ తెల్ల కాగితాల పుస్తకాలే. సింగిల్ రూల్లు, బ్రాడ్ రూళ్లు, పెన్సిల్ తో కొట్టుకోవడమే. క్రితం ఏడు నోట్ బుక్స్ లో మిగిలిన తెల్ల కాగితాలు అన్నీ చింపి, ఒక కొత్త బుక్ లా కుట్టించుకుని నెక్స్ట్ ఇయర్ లో రఫ్ బుక్ గా వాడుకునే వారు.

రాత్రి 9 గంటలకు రేడియోలో వచ్చే ఇంగ్లీష్ న్యూస్ వినే వారం. అర్థం అయినా కాకపోయినా, రాత్రి పెందలాడే, నిద్ర. వేసవి కాలం అయితే ఆరుబయట, మిగిలిన కాలాల్లో లోపల పక్కలమీద. ఉంటే ఫ్యాన్ ఉండేది లేకపోతే విసనకర్రే."*

ఇంకోటి ఏమిటంటే అప్పుడు సైకిల్ కి కూడా లైసెన్స్ ఉండేది. రెండు రూపాయలు పెట్టి, ఒక లైసెన్స్ రేకు బిళ్ళ కొనుక్కుని సైకిల్ కి బిగించేవారు.

అదీ ఆరోజుల్లో జీవన శైలి.

ఎవరికీ ఏ చీకూ చింతా ఉండేది కాదు. జీవితంలో ఏది ఎలా వస్తే అలాగే స్వీకరించే వారు. సంతోషంగా కాలం గడిపేసే వారు. ఆనందంగా భాద్యతలు నిర్వహించేవారు.

అప్పట్లో ఎన్నో ఉమ్మడి కుటుంబాలుండేవి 

వారాలబ్బాయిలు వీథి దీపాల చదువులు… మనుషులంత ఒక్కటిగా ఉండే వాళ్ళు. ప్రజలంతా అమాయకంగా ఉండేవాళ్ళు.

కక్షలూ కార్పణ్యాలు. కోప తాపాలు కుళ్ళూ కపటం. ఈర్ష్యా ద్వేషాలు వాళ్ళకుంది మాకులేదని ఏనాడూ అనుకునే వారే లేరు. అహంకారం ప్రతీకారం అనేవే తెలీదు అప్పటి జనాలకి.

వెనక్కి తిరిగి చూచుకుంటే ఆ రోజులే బాగున్నాయనిపిస్తుంది. ఇప్పుడున్నన్ని సౌకర్యాలు, విలాసాలు లేకపోయినా, ప్రకృతికి దగ్గరగా, ఆరోగ్యంగా గడచిన రోజులు.(సేకరణ సవరణ)

G.33 హిందూ దేవతలు@

🕉️ 33 Hindu Deities | హిందూ ధర్మంలో 33 దేవతలు

☀️ 12 Adityas | 12 ఆదిత్యులు

• Vivasvan - వివస్వాన్
• Aryaman - అర్యమాన్
• Pushan - పూషా
• Tvashta - త్వష్టా
• Savitṛ - సవిత
• Bhaga - భగ
• Mitra - మిత్ర
• Varuna - వరుణ
• Aṃśa - అంశ
• Dhatri - ధాత
• Indra - ఇంద్ర
• Vishnu - విష్ణు

🔥 11 Rudras | 11 రుద్రులు

• Shambhu - శంభు
• Kapali - కపాలి
• Raudra - రౌద్ర
• Mahadeva - మహాదేవ
• Ishana - ఇశాన
• Ugra - ఉగ్ర
• Bhima - భీమ
• Pinaki - పినాకీ
• Hiranyabahuvu - హిరణ్యబాహు
• Aparajita - అపరాజిత
• Shiva - శివ

🌍 8 Vasus | 8 వాసువులు

• Agni (Fire) - అగ్ని
• Prithvi (Earth) - పృథివీ
• Vayu (Air) - వాయు
• Akasha (Sky) - ఆకాశ
• Jala (Water) - జల
• Surya (Sun) - సూర్య
• Chandra (Moon) - చంద్ర
• Nakshatra (Stars) - నక్షత్ర

⚕️ 2 Ashvins | 2 అశ్వినీ కుమారులు

• Ashvini Devatas - అశ్వినీ దేవతలు (Divine Physicians)

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

G.తెలుగంటే TELUGU WHAT IT MEANS@

తెలుగంటే సంస్కృతి{https://conceptsexplored.com/}

🥗 పాకకళ – ఆహారపు సంపద

• గోంగూర
• గుత్తొంకాయ
• కొత్తావకాయ
• పెరుగన్నం
• ముద్దపప్పు
• పులిహోర
• సకినాలు
• మిర్చి బజ్జి
• బందరు లడ్డు
• కాకినాడ ఖాజా
• జీడిపాకం
• మామిడి తాండ్ర
• రాగి ముద్ద
• జొన్న రొట్టె
• అంబలి
• ఆవకాయ

🏡 జనజీవిత విశేషాలు / సంప్రదాయాలు

• గోరింట
• గొబ్బిళ్ళు
• మాగాణి
• సాంబ్రాణి
• ఆడపిల్ల ఓణి
• చీరకట్టు
• ఓంకారం
• యమకారం
• మమకారం
• సంస్కారం
• కొంచెం ఎటకారం
• పట్టింపు
• తెగింపు
• లాలింపు
• పంచెకట్టు
• ఇంటిముందు ముగ్గు
• నుదుటిమీద బొట్టు
• తాంబూలం
• ముక్కుపుడక

📜 చరిత్ర, రాజకీయం, ఉద్యమ వీరులు

• పొట్టి శ్రీరాములు
• అల్లూరి సీతారామరాజు
• కందుకూరి వీరేశలింగం
• గౌతమీపుత్ర శాతకర్ణి
• రాణీ రుద్రమదేవి
• రాజరాజ నరేంద్రుడు
• రామలింగ నాయుడు
• తిమ్మనాయుడు
• టంగుటూరి ప్రకాశం
• పింగళి వెంకయ్య
• పైడి మర్రి వెంకట సుబ్బారావు
• సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్
• పీవీ నరసింహారావు
• రాజన్న
• తెలంగాణ, ఆంధ్ర, రాయలసీమ
• తేనెలూరు → కోనసీమ
• రాయలేలిన సీమ → రాయలసీమ
• తెలుంగు గణం → తెలంగాణ

🎨 కవులు, సాహితీవేత్తలు, రచయితలు

• బాపు
• రమణ
• అల్లసాని పెద్దన
• తెనాలి రామకృష్ణ
• గురజాడ
• శ్రీశ్రీ
• వేమన
• నన్నయ
• తిక్కన
• ఎఱ్ఱాప్రగడ
• క్షేత్రయ్య
• శ్రీనాధ
• మొల్ల
• కంచర్ల గోపన్న
• కాళోజి
• జిడ్డు కృష్ణమూర్తి
• వుప్పలూరి గోపాల కృష్ణమూర్తి
• అయ్యలరాజు రామభద్రుడు
• సరోజిని నాయుడు
• దేవులపల్లి
• ధూర్జటి
• తిరుపతి శాస్త్రి
• గుఱ్ఱం జాషువ
• కోరాడ మహాదేవశాస్ట్రీ
• కోరాడ రామకృష్ణయ్య
• కోరాడ రామచంద్రకవి
• కొనకళ్ల వెంకటరత్నం
• నండూరి
• పానుగంటి
• రామానుజం
• రావి శాస్త్రి
• రంగనాధుడు
• తిలక్
• మల్లినాథ సూరి
• భవభూతి
• ప్రోలయ నాయకుడు
• రాళ్లపల్లి
• కట్టమంచి
• ఆరుద్ర
• ఎంకి
• ఆదిభట్ల
• గాజుల సత్యనారాయణ
• మల్లాది సుబ్బమ్మ
• దాశరథి
• వేటూరి
• ఆత్రేయ
• జంధ్యాల
• ముళ్ళపూడి
• ఉషశ్రీ
• ఇది మీరు ఇచ్చిన లిస్టు పుట్టిన సంవత్సరం క్రమంలో (ascending order) ఇలా ఉంటుంది:

1. భవభూతి – సుమారు 700

2. నన్నయ – సుమారు 1022

3. తిక్కన – 1205

4. ప్రోలయ నాయకుడు – సుమారు 13వ శతాబ్దం

5. ఎఱ్ఱాప్రగడ – సుమారు 14వ శతాబ్దం

6. శ్రీనాథ – 1365

7. వేమన – సుమారు 14–15వ శతాబ్దం

8. మల్లినాథ సూరి – సుమారు 14–15వ శతాబ్దం

9. అల్లసాని పెద్దన – సుమారు 15వ శతాబ్దం ప్రారంభం

10. మొల్ల – సుమారు 15వ శతాబ్దం

11. తెనాలి రామకృష్ణ – సుమారు 1480

12. అయ్యలరాజు రామభద్రుడు – సుమారు 16వ శతాబ్దం

13. ధూర్జటి – సుమారు 16వ శతాబ్దం

14. క్షేత్రయ్య – సుమారు 1600

15. కంచర్ల గోపన్న (భద్రాచల రామదాసు) – 1620

16. తిలక్ – 1856

17. పానుగంటి లక్ష్మీనరసింహరావు – 1865

18. కోరాడ రామకృష్ణయ్య – 1868

19. ఆదిభట్ల నరసింహ శాస్త్రి – 1864

20. గురజాడ – 1862

21. కోరాడ మహాదేవశాస్ట్రీ – 1882

22. కట్టమంచి రామలింగరెడ్డి – 1880

23. కోరాడ రామచంద్రకవి – 1880

24. వుప్పలూరి గోపాల కృష్ణమూర్తి – 1886

25. గాజుల సత్యనారాయణ – 1893

26. గుఱ్ఱం జాషువ – 1895

27. జిడ్డు కృష్ణమూర్తి – 1895

28. దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి – 1897

29. సరోజిని నాయుడు – 1879

30. నండూరి వెంకటసుబ్బారావు – 1912

31. కాళోజి – 1914

32. శ్రీశ్రీ – 1910

33. ఆత్రేయ – 1921

34. మల్లాది సుబ్బమ్మ – 1924

35. ఆరుద్ర – 1925

36. దాశరథి క్రిష్ణమాచార్యులు – 1925

37. ఉషశ్రీ – 1935

38. వేటూరి సుందరరామమూర్తి – 1936

39. బాపు – 1933

40. ముళ్ళపూడి వెంకటరమణ – 1931

41. రమణ – 1932

42. జంధ్యాల – 1951

🎶 సంగీత, నాట్య, కళారంగం

• అన్నమాచార్య
• త్యాగరాజ
• సింగేరి శంకరాచార్య
• మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ
• వెంపటి చిన సత్యం
• సూర్యకాంతం
• ఎస్.వి.రంగారావు
• N T రామారావు
• అక్కినేని
• నాగయ్య
• సావిత్రి
• జమున
• ఎస్. వరలక్ష్మీ
• నటశేఖర కృష్ణ
• జక్కన

🎓 పండితులు, విజ్ఞానవేత్తలు, తాత్వికులు

• ఆచార్య నాగార్జున
• భాస్కరుడు
• ఆర్యభట్ట
• కృష్ణమాచార్య
• రవి వర్మ
• విశ్వేశ్వరయ్య

💖 భావం, అనుబంధం, తాత్త్వికత

• ప్రేమ, జాలీ, అభిమానం
• తెలుగంటే... నీవు, నేను, మనం
• తెలుగు వెలుగులు చూపలేని జన్మెందుకు?
• దీక్ష బూని సాగరా...
• దేశానికి నీవెంతో నింగి కెగిసి చూపరా!

🎭 జానపద కళలు, సంగీత నాటికలు

• హరికథ
• జానపదం
• మోహన రాగాలు

✨ ప్రత్యేక వ్యక్తులు

• పోతన్న
• త్యాగయ్య
• చిన్నయ్య సూరి
• రామదాసు
• తిమ్మన
• తిరుపతి వెంకటకవులు
• విశ్వనాథ
• నన్నే చోడుడు
• అడివి బాపిరాజు
• అచ్చమాంబ

 CONCEPT ( development of human relations and human resources )

G.నిసార్ ఉపగ్రహ ప్రయోగం విజయం@

నిసార్ ఉపగ్రహ ప్రయోగం విజయం

నిసార్ ఉపగ్రహ ప్రయోగం విజయం 🚀

🔹 ముఖ్యాంశాలు

భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ ఇస్రో (ISRO) శ్రీహరికోట నుంచి GSLV-F16 రాకెట్ ద్వారా నిసార్ (NISAR) ఉపగ్రహాన్ని విజయవంతంగా నింగిలోకి పంపింది.

🔹 నిసార్ విశేషాలు

• ఇది ISRO - NASA సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేసిన ఆధునిక భూ పరిశీలనా ఉపగ్రహం.
• భూకంపాలు, హిమనదాల కరిగిపోవడం, అడవుల మార్పులు, భూ ఉపరితల చలనాలను విశ్లేషించడంలో ఉపయుక్తం.

🔹 ప్రయోజనాలు

• పర్యావరణ మార్పులపై సమగ్ర అధ్యయనం.
• ప్రకృతి విపత్తుల ముందు హెచ్చరికలు అందించగల సామర్థ్యం.
• శాస్త్రీయ పరిశోధనలకు విలువైన సమాచారం.

📍 ప్రయోగ స్థలం & తేదీ

ప్రయోగ స్థలం: శ్రీహరికోట, భారతదేశం

తేదీ: 2025 జూలై 30

🇮🇳 తెలుగువారి మట్టికి గర్వకారణం – నిసార్ ప్రయోగం భారత గగన చరిత్రలో మరో గొప్ప ఘట్టం! 🌌

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

G.తోకచుక్కలు Comet 3I/ATLAS@

NASA confirms the arrival of 3I/ATLAS, the third interstellar object. The ATLAS project spotted it in June 2025. Its speed and trajectory confirm it's not bound by the Sun. Scientists are eager to study this rare visitor from another star system. It will pass near Mars in October 2025.

🌠 Overview | అవలోకనం

Comet 3I/ATLAS is the third known interstellar object, traveling on a hyperbolic path through our solar system.

కోమెట్ 3I/ATLAS అనేది మూడవ అంతర్జ్యోతి (Interstellar) వస్తువు, ఇది సౌరమండలంలో హైపర్బోలిక్ మార్గంలో ప్రయాణిస్తోంది.

🔭 Discovery | కనుగొనడం

First observed by the ATLAS telescope in Chile on July 1, 2025.

జూలై 1, 2025న చిలీలోని ATLAS దూరదర్శిని ద్వారా మొదట గుర్తించబడింది.

📛 Name Meaning | పేరు అర్థం

"3I" stands for third interstellar object. "ATLAS" is the name of the survey telescope that discovered it.

"3I" అంటే మూడవ అంతర్జ్యోతి వస్తువు. "ATLAS" అనేది ఈ కోమెట్ను కనుగొన్న టెలిస్కోప్ యొక్క పేరు.

Origin: Formed in another star system and ejected into interstellar space.

మూలం: మరొక నక్షత్ర వ్యవస్థలో ఏర్పడి, అంతర్జ్యోతి స్థలానికి వెళ్ళింది.

Trajectory: Hyperbolic path, not bound to the Sun.

ప్రయాణ మార్గం: హైపర్బోలిక్ దారి, సూర్యునికి కట్టుబడి ఉండదు.

Closest approach: About 1.8 AU from Earth.

భూమికి అత్యంత దగ్గర: సుమారు 1.8 AU దూరం.

Is it dangerous? No threat to Earth.

అపాయం ఉందా? భూమికి ఎటువంటి ప్రమాదం లేదు.

NASA confirms the arrival of 3I/ATLAS, the third interstellar object. The ATLAS project spotted it in June 2025. Its speed and trajectory confirm it's not bound by the Sun. Scientists are eager to study this rare visitor from another star system. It will pass near Mars in October 2025.

T. తెలుగు - సౌందర్యం- సాహిత్య కళారూపాలు (లలిత గీతాలు పాటలు)📕

నాగరిక జాతి మాతృభాషలోనే మాట్లాడుతుంది 

(ఆంగ్ల -W.B.YEATS)

1.మా తెలుగు తల్లికి మల్లెపూదండ,
మా కన్నతల్లికి మంగళారతులు,
కడుపులో బంగారు కనుచూపులో కరుణ,
చిరునవ్వులో సిరులు దొరలించు మాతల్లి.
గలగలా గోదారి కదలిపోతుంటేను
బిరాబిరాక్రిష్ణమ్మ పరుగులిడుతుంటేను
బంగారు పంటలే పండుతాయీ
మురిపాల ముత్యాలు దొరులుతాయి.
అమరావతినగర అపురూప శిల్పాలు
త్యాగయ్య గొంతులో తారాడు నాదాలు
తిక్కయ్య కలములొ తియ్యందనాలు
నిత్యమై నిఖిలమై నిలచి వుండేదాకా
రుద్రమ్మ భుజశక్తి మల్లమ్మ పతిభక్తి
తిమ్మరసు ధీయుక్తి, కృష్ణరాయల కీర్తి
మా చెవులు రింగుమని మారుమ్రోగేదాక
నీ ఆటలే ఆడుతాం, నీపాటలే పాడుతాం
జై తెలుగు తల్లి ,జై తెలుగు తల్లి ......

2.ఏ దివిలో విరిసిన పారిజాతమో !
ఏ కవిలో మెరసిన ప్రేమగీతమో !
నా మదిలో నీవై నిండిపోయెనే..

నీ రూపమే దివ్య దీపమై
నీ నవ్వుల నవ్యతారలై
నా కన్నుల వెన్నెల
కాంతి నింపెనే..

II ఏ దివిలో II

పాలబుగ్గలను లేత సిగ్గులు
పల్లవించగా రావే!
నీలి ముంగురులు పిల్లగాలితో
ఆటలాడగా రావే!
కాలి అందియలు ఘల్లు ఘల్లుమన
రాజహంసలా రావే!

II ఏ దివిలో II

నిదుర మబ్బులను మెరుపు తీగవై
కలలు రేపినది నీవే
బ్రతుకు వీణపై ప్రణయరాగములు
ఆలపించినది నీవే
పదము పదములో మధువులూరగా
కావ్యకన్యవై రావే!

II ఏ దివిలో II

చిత్రం : కన్నెవయసు
గానం : ఎస్.పి.బాలసుబ్రహ్మణ్యం
రచన : దాశరధి
సంగీతం : సత్యం

3.పిలిచినా బిగువటరా ఔరౌరా
చెలువలు తామే వలచి వచ్చిన
పిలిచినా బిగువటరా ఔరౌరా
చెలువలు తామే వలచి వచ్చిన
భళిరా రాజా

ఈ నయగారము ఈ వయ్యారము
ఈ నవ యవ్వన మారం వినునే
ఈ నయగారము ఈ వయ్యారము
ఈ నవ యవ్వన మారం వినునే
పిలిచినా బిగువటరా
గాలుల తేనెల వాడని మమతల
గాలుల తేనెల వాడని మమతల
నీలపు మబ్బుల నీడను గననను
అందెల రవళుల సందడి మరిమరి
అందగాడా ఇటు తొందర చేయగా
పిలచిన బిగువటరా

చిత్రం : మల్లీశ్వరి
గానం : భానుమతి
రచన : దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి
సంగీతం : సాలూరి రాజేశ్వరరావు

4.మౌనమే నీ భాష ఓ మూగ మనసా
మౌనమే నీ భాష ఓ మూగ మనసా
తలపులు యెన్నెన్నో కలలుగ కంటావు
కల్లలు కాగానే కన్నీరౌతావు
మౌనమే నీ భాష ఓ మూగ మనసా
ఓ మూగ మనసా

చీకటి గుహ నీవు చింతల చెలి నీవు
నాటక రంగానివే మనసా తెగిన పతంగానివే
యెందుకు వల చేవో యెందుకు వగ చేవో
యెందుకు రగిలేవో యేమై మిగిలేవో
యెందుకు రగిలేవో యేమై మిగిలేవో

మౌనమే

కోర్కెల సెల నీవు కూరిమి వల నీవు
ఊహల వుయ్యాలవే మనసా మాయల దెయ్యానివే
లేనిది కోరేవు ఉన్నది వదిలేవు
ఒక పొరపాటుకు యుగములు పొగిలేవు
ఒక పొరపాటుకు యుగములు పొగిలేవు

మౌనమే

చిత్రం : గుప్పెడు మనసు
గానం :బాలమురళి కృష్ణ
రచన : ఆత్రేయ
సంగీతం :ఎం.ఎస్.విశ్వనాథన్

5.తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది
తెలంగాణ నాది
రాయలసీమ నాది
సర్కారు నాది
నెల్లూరు నాది

అన్నీ కలసిన తెలుగునాడు
మనదే మనదే మనదేరా
తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది

ప్రాంతాలు వేరైనా
మన అంతరంగ మొకటేనన్న
యాసలు వేరుగవున్న
మన భాష తెలుగు భాషన్న

వచ్చిండన్న వచ్చారన్న
వచ్చిండన్న వచ్చారన్న
వరాల తెలుగు ఒకటేనన్న

మహాభారతం పుట్టింది రాణ్మమాహేంద్రవరంలో
భాగవతం వెలిసింది ఏకశిలా నగరంలో
ఈ రెంటిలోన ఏదికాదన్న
ఇన్నాళ్ళ సంస్కృతీ నిండు సున్న
తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది

పోచంపాడు ఎవరిది
నాగార్జునసాగరమేవరిది
మూడు కొండ్రలూ కలిసి దున్నిన
ముక్కరు పంటలు బండ్లకెత్తిన
అన్నపూర్ణమ్మ కన్నబిడ్డలే ఐదుకోట్ల తెలుగువారిది.
తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది

సిపాయి కలహం విజృంభించ నరసింహాలై గర్జించాము
స్వతంత్ర భారత్‌కి జై
గాంధి నెహ్రూల పిలుపు నందుకొని సత్యాగ్రహాలు చేసాము
వందేమాతరం వందేమాతరం
స్వరాజ్యసిద్ధి జరిగిన పిమ్మట స్వరాష్ట్రమును సాధించాము
జై విశాలాంధ్ర

దేశభక్తితో తెలుగువారికి ధిటే లేదనిపించాము
ఇంటిలోన అరమరికలు వుంటె ఇల్లెక్కి చాటాలా
కంటిలోన నలక తీయాలంటె కనుగ్రుడ్డులు పెరికివేయాలా
పాలు పొంగు మన తెలుగు గడ్డను పగులగొట్టవద్దు
నలుగురిలో మన జాతి పేరును నవ్వులపాలు చెయ్యొద్దు

తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది

తెలంగాణ మనది
రాయలసీమ మనది
సర్కారు మనది
నెల్లూరు మనది

అన్నీ కలసిన తెలుగునాడు
మనదే మనదే మనదేరా
తెలుగు జాతి మనది
నిండుగ వెలుగు జాతి మనది

చిత్రం :తల్లా! పెళ్లామా!
గానం : ఘంటసాల
రచన : సి.నారాయణరెడ్డి
సంగీతం : టి.వి.రాజు

6.ఆ చల్లని సముద్ర గర్భం దాచిన బడబానలమెంతో

ఆ నల్లని ఆకాశంలో కానరాని భాస్కరులెందరో  ||ఆ చల్లని||

భూగోళం పుట్టుక కోసం రాలిన సుర గోళాలెన్నో

ఈ మానవ రూపం కోసం జరిగిన పరిణామాలెన్నో

ఒక రాజుని గెలిపించుటలో ఒరిగిన నర కంఠములెన్నో

కుల మతాల సుడిగుండాలకు బలియైన పవిత్రులెందరో  ||ఆ చల్లని||

మానవ కళ్యాణం కోసం పణమెత్తిన రక్తము ఎంతో

రణరక్కసి కరాళ నృత్యం రాచిన పసి ప్రాణాలెన్నో

కడుపు కోతతో అల్లాడిన కన్నులలో విషాదమెంతో

భూస్వాముల  దౌర్జన్యాలకు

ధనవంతుల దుర్మార్గాలకు

దగ్ధమైన బతుకులు ఎన్నో  ||ఆ చల్లని||

అన్నార్తులు అనాథలుండని ఆ నవయుగమదెంత దూరం

కరువంటూ కాటకమంటూ కనిపించని కాలాలెపుడో

పసిపాపల నిదుర కనులలో ముసిరిన భవితవ్యం ఎంతో

గాయపడిన కవి గుండెలలో రాయబడని కావ్యాలెన్నో ||ఆ చల్లని |

 దాశరది క్రిష్ణమాచార్య

7.కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

పల్లవి:

ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ

ఓ ఓ ఓ ఓ ఓ ఓ ఓ ఓ ఓ

ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ

కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

హాయి నయముకు పాయి మధురమవు రేయి

మరపురాదోయి మరువలేనోయి

ఈ హాయి మరువలేనోయి

చరణం1:

వలచి వలపించే విలాసాల

కలిసి కులికించే కులాసాల

వలచి వలపించే విలాసాల

కలిసి కులికించే కులాసాల

కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

చరణం2:

వెన్నెల వెల్లువారే నగవుమీర

కన్నుల జాలువారే వగబీడ

మనసైనవారు దరీచేర

మనసైనవారు దరీచేర

కనివారగా చెలి మనసారగా

కనివారగా చెలి మనసారగా

తలపుల వలపుల తనివీరగా

కలిసె నెలరాజు కలువ చెలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

కలిసె యువరాజు అనార్కలిని

8.నన్ను_దోచుకుందువటె

నన్ను దోచుకుందువటె

వన్నెల దొరసాని

కన్నులలో దాచుకొందు

నిన్నే నా సామి నిన్నే నా సామి

నన్ను దోచుకుందువటె

తరియింతును నీ చల్లని చరణమ్ముల నీడలోన

పూలదండవోలె కర్పూర కళికవోలె

కర్పూర కళికవోలె

ఎంతటి నెఱజాణవో నా అంతరంగమందు నీవు

ఎంతటి నెఱజాణవో నా అంతరంగమందు నీవు

కలకాలము వీడని సంకెలలు వేసినావు..

సంకెలలు వేసినావు

నన్ను దోచుకుందువటె

నన్ను దోచుకుందువటె

వన్నెల దొరసాని

కన్నులలో దాచుకొందు

నిన్నే నా సామి నిన్నే నా సామి

నన్ను దోచుకుందువటె

నా మదియే మందిరమై

నీవే ఒక దేవతవై

నా మదియే మందిరమై నీవే ఒక దేవతవై

వెలసినావు నాలో నే కలసిపోదు నీలో

కలసిపోదు నీలో

ఏనాటిదో మనబంధం ఎరుగరాని అనుబంధం

ఏనాటిదో మనబంధం ఎరుగరాని అనుబంధం

ఎన్ని యుగాలైన ఇది ఇగిరిపోని గంధం

ఇగిరిపోని గంధం...

నన్ను దోచుకుందువటె

నన్ను దోచుకుందువటె

వన్నెల దొరసాని

కన్నులలో దాచుకొందు

నిన్నే నా సామి నిన్నే నా సామి

నన్ను దోచుకుందువటె

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C08.అఖండ భారత్ 🌐

🇮🇳 భారత రాజవంశాలు (2000 BCE - 100 CE)

1. హరప్పా – సింధు నాగరికత (2600 - 1900 BCE)
రాజులు లేరు – నగర సమాజం ఆధారిత పాలన

2. వేద కాలం (1500 - 600 BCE)
గణ రాజ్యాలు – కురులు, పంచాళులు, యదువులు, భరతులు

3. మహాభారత యుగం
కౌరవులు – పాండవులు (కురు వంశం), యదు వంశం, ఇక్ష్వాకు వంశం

4. మహాజనపదాలు (600 - 300 BCE)
మగధ (హరిణ్యక, శిశునాగ, నంద), కోశల, అవంతి, వత్స, లిఛ్ఛవులు

5. మౌర్య వంశం (322 - 185 BCE)
చంద్రగుప్త మౌర్యుడు, అశోకుడు – బౌద్ధమతాన్ని ప్రోత్సహించిన చక్రవర్తులు

6. శుంగ వంశం (185 - 75 BCE)
పుష్యమిత్ర శుంగుడు – మౌర్యుల అనంతరం

7. కన్వ వంశం (75 - 28 BCE)
వసుదేవుడు – చివరి బ్రాహ్మణ వంశం

8. శకులు, యవనులు (200 BCE - 100 CE)
గ్రీకు, పార్థియన్ శాసకులు – మిలిందుడు

9. సాతవాహన వంశం (100 BCE - 200 CE)
దక్షిణ భారతదేశపు మొదటి గొప్ప వంశం – గౌతమిపుత్ర శాతకర్ణి

📌 అఖండ భారతం - చారిత్రక వ్యక్తులు (Years)

• గౌతమ బుద్ధుడు – 563–483 BCE
• అజాతశత్రు – 492–460 BCE
• ఉదాయినుడు – 460–440 BCE
• బహుబలి – జైన ఇతిహాస పాత్ర
• అమ్రపాలి – సుమారు 500 BCE
• సిసునాగుడు – 412–393 BCE
• కాళాశోకుడు – 367–344 BCE
• ధనానందుడు – సుమారు 329 BCE
• చాణక్యుడు – 350–275 BCE
• చంద్రగుప్త మౌర్యుడు – 340–297 BCE
• బింబిసారుడు – 544–492 BCE
• బిందుసారుడు – 320–273 BCE
• అలెగ్జాండర్ – 356–323 BCE
• సెల్యూకస్ – 358–281 BCE
• మెగస్థనీస్ – 302–288 BCE
• విశాఖదత్తుడు – సుమారు 4వ శతాబ్దం CE

📚 చారిత్రక గ్రంథాలు (Texts & Literature)

• మహావంశం – 5వ శతాబ్దం CE
• ముద్రారాక్షసం – 4వ శతాబ్దం CE
• జైన గ్రంథాలు – 600 BCE – 300 CE
• బౌద్ధ గ్రంథాలు – 500 BCE – 100 BCE
• తమిళ గ్రంథాలు – 300 BCE – 300 CE
• గ్రీకు గ్రంథాలు – 300 BCE – 100 CE

🌊 నదులు (Rivers)

ఇది ఋగ్వేద కాల నదులు – నేటి పేర్లతో సరళమైన లిస్ట్ రూపంలో:

🌊 ఋగ్వేద నదులు – నేటి పేర్లు (Simple List)

1. సరస్వతి – హక్రా / ఘఘర్ నది

2. సింధు – ఇండస్ నది (Indus)

3. వితస్తా – జెలం (Jhelum)

4. అసిక్ని – చెనాబ్ (Chenab)

5. పరుష్ణి – రవి (Ravi)

6. శుతుద్రి – సుత్లజ్ (Sutlej)

7. యమునా – యమునా (Same name)

8. గంగా – గంగా (Same name)

9. సరయూ – ఘఘరా నది

10. కుబ్హా – కబూల్ నది

11. క్రము – కుర్రం నది

12. దృష్ట్వతి – ఢిల్లీ ప్రాంతపు ఉపనది (సందేహాస్పద గుర్తింపు)

13. త్రిత్సు – గుర్తు తెలియని చిన్న నది

🏛️ వంశాలు (Dynasties)

ఇక్కడ భారతదేశంలోని పెద్ద రాజవంశాల జాబితా ను సరళమైన భాషలో మరియు సంబంధిత కాలప్రమాణాలతో (Years) 

🇮🇳 భారతదేశం – పెద్ద రాజవంశాలు (Simple List with Years)

🏛️ ప్రాచీన రాజవంశాలు:

1. హర్యాంక వంశం – 544 BCE – 413 BCE

2. శిశునాగ వంశం – 413 BCE – 345 BCE

3. నంద వంశం – 345 BCE – 322 BCE

4. మౌర్య వంశం – 322 BCE – 185 BCE

5. శుంగ వంశం – 185 BCE – 73 BCE

6. కణ్వ వంశం – 73 BCE – 28 BCE

7. శాతవాహన వంశం – 230 BCE – 220 CE

8. ఇక్ష్వాక వంశం (ఆంధ్ర) – 225 CE – 325 CE

🛕 మధ్యయుగ రాజవంశాలు:

9. గుప్త వంశం – 320 CE – 550 CE

10. పుష్యభూతి వంశం (హర్షవర్ధనుడు) – 590 CE – 647 CE

11. పల్లవులు – 275 CE – 897 CE

12. చాళుక్యులు (బాదామి) – 543 CE – 753 CE

13. రాష్ట్రకూటులు – 735 CE – 982 CE

14. చోళులు – 850 CE – 1279 CE

15. చేరులు – 300 CE – 1200 CE

16. పాండ్యులు – 500 BCE – 1345 CE

⚔️ సుల్తానులు & సామ్రాజ్యాలు:

17. ఖిల్జీ వంశం – 1290 – 1320 CE

18. తుఘలక్ వంశం – 1320 – 1414 CE

19. లోదీ వంశం – 1451 – 1526 CE

20. విజయనగర సామ్రాజ్యం – 1336 – 1646 CE

21. బహమనీ సుల్తానులు – 1347 – 1527 CE

22. మొఘల్ వంశం – 1526 – 1857 CE

🏰 ఆధునిక యుగానికి దగ్గరగా:

23. మరాఠా సామ్రాజ్యం – 1674 – 1818 CE

24. సిక్కు సామ్రాజ్యం – 1799 – 1849 CE

25. నిజాం షాహీ (హైదరాబాద్) – 1724 – 1948 CE

26. మైసూరు వడియార్ వంశం – 1399 – 1950 CE

27. బెంగాల్ నవాబులు – 1717 – 1765 CE

28. రాజపుత్ రాజులు – 600 CE – 1947 CE

🌍 దేశాలు & ప్రాంతాలు

• గాంధార రాజ్యం
• తక్షశిలా
• పాటలీపుత్రం (పట్నా)
• వైశాలీ
• కాబూల్
• బెలూచిస్తాన్
• మెసిడోనియా
• ఈజిప్టు
• సిరియా
• రోమ్ నగరం
• అఫ్గానిస్థాన్

🔹 16 జనపదాలు (700 BCE – 300 BCE)

• మగధ (Magadha)
• వత్స (Vatsa)
• అవంతి (Avanti)
• అంగ (Anga)
• లిఛ్ఛవి (Lichchhavi)
• కోసల (Kosala)
• వాజ్జి (Vajji)
• మల్ల (Malla)
• చెడీ (Chedi)
• కాంపిల్య (Kampilya)
• గంధార (Gandhara)
• శూరసేన (Surasena)
• కురు (Kuru)
• పంచాల (Panchala)
• మత్స్య (Matsya)
• అశ్మక (Ashmaka)

16 మహాజనపదాలు – Modern Locations

• 1. అంగ (Anga): East Bihar
• 2. మగధ (Magadha): South Bihar
• 3. వజ్జి (Vajji): North Bihar (Vaishali)
• 4. మల్ల (Malla): Gorakhpur & Deoria, UP
• 5. కాశి (Kasi): Varanasi, UP
• 6. కోశల (Kosala): Eastern UP (Ayodhya)
• 7. చేది (Chedi): Bundelkhand (MP & UP)
• 8. వత్స (Vatsa): Allahabad, UP
• 9. కురు (Kuru): Delhi, Haryana
• 10. పాంచాల (Panchala): Western UP (Bareilly)
• 11. మత్స్య (Matsya): Jaipur, Rajasthan
• 12. సురసేన (Surasena): Mathura, UP
• 13. అశ్మక (Asmaka): Telangana & Maharashtra (Godavari)
• 14. అవంతి (Avanti): Malwa region, MP (Ujjain)
• 15. Ganధార (Gandhara): Afghanistan & NW Pakistan (Peshawar)
• 16. కాంబోజ (Kamboja): North Pakistan & Kashmir

CONCEPT ( development of human relations and human resources )