జలాలుద్దీన్ ముహమ్మద్ అక్బర్
1605లో ఈ రోజున ఆయన మరణించారు. ఆయన జీవితం కేవలం ఒక చక్రవర్తి కథ కాదు; అది భారత ఉపఖండానికి ఐక్యత, సహనం, సంస్కృతుల సమ్మేళనం యొక్క ఆదర్శాన్ని నేర్పిన మహాకావ్యం. ఆయన బాల్యం నుండి సామ్రాజ్య విస్తరణ వరకు, మత సహనం నుండి కళల పోషణ వరకు – ప్రతి అడుగు చరిత్రలో అమరంగా నిలిచిపోయింది.
......
అక్బరు పాలన భారత చరిత్రను గణనియంగా ప్రభావితం చేసింది. అతని పాలనలో మొఘల్ సామ్రాజ్యం పరిమాణంలో, సంపదలో మూడు రెట్లు పెరిగింది. అతను శక్తివంతమైన సైనిక వ్యవస్థను సృష్టించాడు, సమర్థవంతమైన రాజకీయ, సామాజిక సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టాడు. ముస్లిమేతరుల మీద మతపరమైన పన్నును రద్దు చేసి అధిక సివిల్, సైనిక పదవులలో వారిని నియమించడం ద్వారా ఆయన స్థానిక ప్రజల విశ్వసనీయతను గెలుచుకున్న మొదటి మొఘల్ పాలకుడయ్యాడు. అతను స్థానిక సంస్కృతులలో పాల్గొని సంస్కృత సాహిత్య అనువాదం చేసి ఒక ప్రజల సహకారంతో స్థిరమైన సామ్రాజ్యం ఏర్పరిచాడు. అందువలన అక్బరు కాలంలో మొఘల్ పాలనలో బహుళ సాంస్కృతిక సామ్రాజ్యపునాదులు నిర్మించబడ్డాయి. అక్బరు చక్రవర్తి కుమారుడైన రాజకుమారుడు సలీం మొఘల్ సాంరాజ్యానికి వారసుడయ్యాడు. సలీమ్ తరువాత జహంగీరుగా పిలవబడ్డాడు.
▪️బాల్యం: కష్టాల మధ్య ఉదయించిన నక్షత్రం....
అక్బర్‌కు జననం 1542 అక్టోబర్ 15న (ఆధికారికంగా ఈ తేదీకి మార్చబడింది) రాజస్థాన్‌లోని ఉమర్‌కోట్‌లో జరిగింది. ఆయన బాల్యనామం బద్రుద్దీన్ ముహమ్మద్ అక్బర్. తరువాత జలాలుద్దీన్ ముహమ్మద్ అక్బర్‌గా పిలువబడ్డారు. ఆయన తండ్రి నాసీరుద్దీన్ హుమాయున్ – మొఘల్ సామ్రాజ్య స్థాపకుడు బాబర్ కుమారుడు. తల్లి హమీదా బాను బేగం.
......
అక్బర్ బాల్యం సుఖమయం కాదు. హుమాయున్ షేర్ షా సూరి చేతిలో ఓడిపోయి సామ్రాజ్యాన్ని కోల్పోయాడు. కుటుంబం పారిపోవలసి వచ్చింది. అక్బర్ పుట్టినప్పుడు హుమాయున్ బందీగా ఉన్నాడు. బాలుడైన అక్బర్‌ను రాజకీయ కుట్రల నుండి కాపాడటానికి అతనిని రాజస్థాన్‌లోని అమర్‌కోట్‌కు తరలించారు. చిన్న వయసులోనే తండ్రిని కోల్పోయిన (1555లో హుమాయున్ మరణం) అక్బర్, 13 ఏళ్ల వయసులోనే సింహాసనం అధిష్ఠించాడు. బైరం ఖాన్ వంటి రీజెంట్ల సహాయంతో సామ్రాజ్యాన్ని నిలబెట్టాడు. ఈ కష్టాలు ఆయనలో ధైర్యం, నాయకత్వాన్ని మరింత పదును పెట్టాయి.
▪️యుద్ధాలు మరియు సామ్రాజ్య విస్తరణ : ఒక అజేయ యోధుడు....
1556లో సింహాసనం ఎక్కిన అక్బర్, 1605లో మరణించే వరకు 49 సంవత్సరాలు పాలన సాగించాడు. ఆయన పాలన ప్రారంభంలోనే రెండవ పానిపట్ యుద్ధం (1556)లో హేము విక్రమాదిత్యను ఓడించి ఢిల్లీని స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. ఇది మొఘల్ సామ్రాజ్యానికి బలమైన పునాది వేసింది.
......
అక్బర్ యుద్ధ నైపుణ్యం అపూర్వం. రాజపుత్ర రాజ్యాలను జయించాడు – చిత్తూర్ (1568), రంథంబోర్. కానీ ఆయన శత్రువులను కేవలం ఓడించడం మాత్రమే కాదు, వారిని మిత్రులుగా మార్చుకున్నాడు. రాజపుత్ర రాజులతో వివాహ సంబంధాలు ఏర్పరచుకుని, వారిని మంత్రులుగా నియమించాడు. మాన్ సింగ్, భగవాన్ దాస్ వంటి రాజపుత్రులు ఆయన సైన్యంలో కీలక పాత్ర పోషించారు.
▪️సామ్రాజ్యం విస్తరణ అద్భుతం :
గుజరాత్, బెంగాల్, కాశ్మీర్, సింధు, ఒరిస్సా, బలూచిస్తాన్, దక్షిణంలో ఖండేశ్ వరకు విస్తరించింది. 1605 నాటికి మొఘల్ సామ్రాజ్యం దాదాపు 35 లక్షల చదరపు కిలోమీటర్లకు చేరుకుంది – ఇది బాబర్ కాలంతో పోలిస్తే నాలుగింతలు! ఆయన సైన్యం ఆనాటి అత్యాధునిక ఆయుధాలు, గుర్రపు దళాలు, ఫిరంగులతో బలోపేతమైంది.
▪️పరిపాలనా సంస్కరణలు : న్యాయం మరియు సమతూకం యొక్క ప్రతిరూపం....
అక్బర్ కేవలం యోధుడు మాత్రమే కాదు, గొప్ప పరిపాలకుడు. ఆయన మున్సబ్ దారి వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టాడు – అధికారులను ర్యాంకులుగా విభజించి, వేతనాలు ఇచ్చాడు. ఇది సామ్రాజ్యంలో స్థిరత్వాన్ని తెచ్చింది. భూమి ఆదాయ వ్యవస్థలో సంస్కరణలు చేశాడు. రాజా టోడర్ మల్ సహాయంతో జబ్తీ వ్యవస్థను అమలు చేశాడు – భూమి ఉత్పాదకత ఆధారంగా పన్నులు విధించాడు. ఇది రైతులపై భారం తగ్గించి, ఆదాయాన్ని పెంచింది. న్యాయ వ్యవస్థలో సమానత్వం తెచ్చాడు – హిందువులు, ముస్లిములు అందరికీ ఒకే న్యాయం.
▪️మత సహనం మరియు దీన్-ఇ-ఇలాహి: సార్వత్రిక ఐక్యత యొక్క దార్శనికుడు....
అక్బర్‌కు గర్వకారణం ఆయన మత సహనం. జిజియా
పన్ను (హిందువులపై) రద్దు చేశాడు. సతీసహగమనం నిషేధించాడు. హిందూ, జైన, క్రైస్తవ, పార్సీ మతాలను గౌరవించాడు. ఫతేపూర్ సిక్రిలో ఇబాదత్ ఖానాను నిర్మించి, వివిధ మత గురువులతో చర్చలు నిర్వహించాడు.
ఆయన స్వయంగా దీన్-ఇ-ఇలాహి (దివ్య విశ్వాసం) అనే కొత్త మతాన్ని ప్రవేశపెట్టాడు – ఇది అన్ని మతాల సారాన్ని సమ్మేళనం చేసింది. సూర్యోదయం చూస్తూ ఆరాధన, ఒకే దేవుడు నమ్మకం వంటివి దీనిలో భాగం. ఇది ఆయన ఐక్యతా దృక్పథానికి ప్రతిరూపం.
▪️కళలు, సాహిత్యం మరియు సంస్కృతి పోషణ: ఒక సృజనాత్మక పోషకుడు....
అక్బర్ కళల ప్రేమికుడు. ఫతేపూర్ సిక్రి నగరాన్ని నిర్మించాడు – ఇది ఇండో-ఇస్లామిక్ ఆర్కిటెక్చర్‌కు ఉదాహరణ. బులంద్ దర్వాజా, సలీం చిస్తీ దర్గా వంటివి ఆయన గొప్పతనాన్ని చాటుతాయి. ఆయన ఆస్థానంలో అబుల్ ఫజల్ (అక్బర్‌నామా రచయిత), బీర్బల్, తాన్సేన్ (సంగీతకారుడు), ఫైజీ వంటి నవరత్నాలు ఉండేవారు. పర్షియన్ సాహిత్యాన్ని ప్రోత్సహించాడు. మహాభారతం, రామాయణం పర్షియన్‌లో అనువాదం చేయించాడు. చిత్రకళ, సంగీతం, నృత్యం – అన్నీ వికసించాయి.
▪️అక్బర్, సాహిత్యం....
1) ఫతేపూర్ సిక్రీలో మక్తబ్ ఖానాను స్థాపించాడు.
2) రామాయణాన్ని పర్షియన్ భాషలోకి అనువాదం చేయించాడు.
3) మహాభారతాన్ని పర్షియన్ భాషలోకి అనువాదం చేయించాడు. దీనిని రజ్మ్ నామా అని పేరు పెట్టారు.
4) సంస్కృత రచన అయిన రాజతరంగిణిని పర్షియన్ భాషలో అనువాదం చేయించాడు.
5) చొగ్తాయి భాషలోని బాబరునామాని పర్షియ భాషలో
అనువాదం చేయించాడు.,
▪️వారసత్వం మరియు మరణం: అమర జ్ఞాపకం....
1605 అక్టోబర్ 27న అక్బర్ ఆగ్రాలో మరణించాడు. కారణం డయేరియా లేదా విషప్రయోగం అని చరిత్రకారులు ఊహిస్తారు. ఆయన కుమారుడు జహంగీర్ సామ్రాజ్యాన్ని కొనసాగించాడు. అక్బర్ వారసత్వం అపారం : భారతదేశంలో లౌకికవాదం, బహుళ సంస్కృతి ఐక్యతకు ఆయన పునాది వేశాడు. ఆయన లేకుండా మొఘల్ సామ్రాజ్యం ఇంత గొప్పగా ఉండేది కాదు. గాంధీజీ నుండి నేటి నాయకుల వరకు ఆయన సహనాన్ని ఆదర్శంగా తీసుకుంటారు.
......
అక్బర్ జీవించిన 63 సంవత్సరాలు చరిత్రను మార్చాయి.
🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿🌺🌿
