చలం – రంగనాయకమ్మ : స్త్రీ విముక్తి ఆలోచనల పరంపర
(వ్యాసం + టైమ్లైన్)
తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో స్త్రీ విముక్తి చర్చకు బలమైన పునాదిని వేసిన రచయిత చలం (గుడిపాటి వెంకటచలం). ఆయన ప్రారంభించిన ఆలోచనా ప్రవాహాన్ని తార్కికంగా, రాజకీయంగా ముందుకు తీసుకెళ్లిన రచయిత్రి రంగనాయకమ్మ. వీరిద్దరి మధ్య వ్యక్తిగత పరిచయం లేకపోయినా, ఆలోచనా సంబంధం మాత్రం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
చలం సంప్రదాయ కుటుంబ వ్యవస్థలో బంధించబడిన స్త్రీ జీవితాన్ని ప్రశ్నించాడు. స్త్రీ ప్రేమ, శరీరం, భావోద్వేగాలు—ఇవన్నీ ఆమె స్వంతమైనవే అనే ధైర్యమైన భావనను ఆయన సాహిత్యంలో ప్రతిపాదించాడు. “స్త్రీ కూడా ఒక సంపూర్ణ మనిషే” అనే ఆలోచనను తెలుగు సాహిత్యంలో బలంగా ప్రవేశపెట్టాడు. అయితే, చలం స్త్రీ సమస్యలను ప్రధానంగా వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ కోణంలోనే చూశాడు.
ఈ ఆలోచనను రంగనాయకమ్మ మరింత లోతుగా విశ్లేషించింది. ఆమె దృష్టిలో స్త్రీ అణచివేత వ్యక్తిగత సమస్య కాదు; అది సామాజిక–ఆర్థిక వ్యవస్థ ఫలితం. కుటుంబం, వివాహం, మతం, ధర్మం వంటి నిర్మాణాలు స్త్రీని ఎలా నియంత్రిస్తున్నాయో ఆమె తార్కికంగా వివరించింది. మార్క్సిస్టు–స్త్రీవాద దృక్పథంతో ఆమె రచనలు సాగాయి.
రంగనాయకమ్మ, చలాన్ని అంధంగా అనుసరించలేదు. కొన్ని సందర్భాల్లో ఆమె చలాన్ని విమర్శించింది కూడా. “చలం స్త్రీ స్వేచ్ఛను భావోద్వేగ స్థాయిలోనే ఆపేశాడు” అనే ఆమె అభిప్రాయం. అయినా, స్త్రీ విముక్తి చర్చను ప్రారంభించిన రచయితగా చలానికి ఆమె గౌరవం ఇచ్చింది.
ఈ విధంగా చూస్తే, చలం ఒక ఆరంభం, రంగనాయకమ్మ ఆ ఆరంభానికి తార్కిక–రాజకీయ పరిపక్వత. చలం తెరిచిన తలుపు ద్వారా రంగనాయకమ్మ లోపలికి వెళ్లి వ్యవస్థనే ప్రశ్నించింది.
చలం – రంగనాయకమ్మ : సంబంధిత టైమ్లైన్
1894
చలం జననం
ఆధునిక తెలుగు సాహిత్యానికి పునాది వేయబోయే ఆలోచనల ఆరంభం
1920–1930
చలం రచనా శిఖరం
స్త్రీ స్వేచ్ఛ, ప్రేమ, శరీరం, వ్యక్తిగత స్వాతంత్ర్యంపై విప్లవాత్మక రచనలు
సంప్రదాయ సమాజంలో తీవ్రమైన చర్చలు
1940–1950
చలం ఆలోచనలు తెలుగు సాహిత్యంలో విస్తరణ
స్త్రీ సమస్యలపై కొత్త ప్రశ్నలు
1939
రంగనాయకమ్మ జననం
తరువాతి తరం స్త్రీవాద ఆలోచనలకు పునాది
1960–1970
రంగనాయకమ్మ రచనా ఆరంభం
స్త్రీ సమస్యలను సామాజిక–ఆర్థిక కోణంలో విశ్లేషణ
1980–1990
రంగనాయకమ్మ స్త్రీవాద–మార్క్సిస్టు విమర్శలు
ఇతిహాసాలు, కుటుంబ వ్యవస్థ, ధర్మ భావనలపై ప్రశ్నలు
చలం ఆలోచనలపై విమర్శాత్మక అభివృద్ధి
2000 తరువాత
రంగనాయకమ్మ తెలుగు సాహిత్యంలో కీలక స్వరం
చలం ప్రారంభించిన స్త్రీ విముక్తి చర్చకు తార్కిక పరిపక్వత
ముగింపు
చలం విత్తిన స్త్రీ స్వేచ్ఛ విత్తనం,
రంగనాయకమ్మ చేతుల్లో తార్కిక–రాజకీయ ఉద్యమంగా ఎదిగింది.
ఈ ఇద్దరూ ఒకే ఆలోచనా పరంపరలోని రెండు కీలక దశలు. వీరిద్దరి రచనలు లేకుండా తెలుగు స్త్రీవాద సాహిత్య చరిత్ర అసంపూర్ణమే.
