వేదన : అట్ఠసత సుత్తం – మనోవిజ్ఞాన బోధ
మన జీవితం మొత్తం అనుభూతుల మీదే ఆధారపడి ఉంటుంది. సంతోషం, బాధ, అసహనం, నిర్లిప్తత — ఇవన్నీ మనకు ప్రతిరోజూ ఎదురయ్యేవే.
ఈ అనుభూతులను బుద్ధుడు “వేదనలు” అని పిలిచాడు. వేదన అంటే బాధ మాత్రమే కాదు. మనకు కలిగే ప్రతి అనుభూతి ఒక వేదనే.
బుద్ధుడు అట్ఠసత సుత్తంలో వేదనలను చాలా స్పష్టంగా వివరించాడు. ఇది మతబోధ కాదు. మనిషి మనసు ఎలా పనిచేస్తుందో చెప్పే మనోవిజ్ఞాన బోధ.
1. రెండు వేదనలు
బుద్ధుడు ముందుగా వేదనలు రెండు రకాలని చెప్పాడు.
- శరీరానికి సంబంధించిన వేదనలు
- మనసుకు సంబంధించిన వేదనలు
శరీరంలో నొప్పి రావచ్చు. మనసులో బాధ కలగవచ్చు. ఇవి రెండూ వేర్వేరు అయినా రెండూ వేదనలే.
2. మూడు వేదనలు
- సుఖంగా అనిపించే వేదన
- బాధగా అనిపించే వేదన
- సుఖం కాదు, బాధ కాదు అనిపించే నిర్లిప్త స్థితి
మన అనుభూతులన్నీ ఈ మూడు వర్గాల్లోకే వస్తాయి.
3. ఐదు వేదనలు
- శరీరానికి సుఖంగా అనిపించేది
- శరీరానికి బాధగా అనిపించేది
- మనసుకు సంతోషంగా అనిపించేది
- మనసుకు అసంతృప్తిగా అనిపించేది
- సమతతో ఉండే ఉపేక్ష స్థితి
ఇక్కడ శరీరం, మనసు రెండింటినీ వేరు చేసి అర్థం చేయించాడు.
4. ఆరు వేదనలు
- కన్నుతో చూసినప్పుడు కలిగే అనుభూతి
- చెవితో విన్నప్పుడు కలిగే అనుభూతి
- ముక్కుతో వాసన ద్వారా కలిగే అనుభూతి
- నాలుకతో రుచి ద్వారా కలిగే అనుభూతి
- శరీర స్పర్శ ద్వారా కలిగే అనుభూతి
- మనసులో ఆలోచన వల్ల కలిగే అనుభూతి
ప్రపంచంతో మనం కలిసే ప్రతి సందర్భంలో ఏదో ఒక వేదన పుడుతుంది.
5. పద్దెనిమిది వేదనలు
ఆరు ఇంద్రియాలు × మూడు భావస్థితులు:
- సుఖ భావం
- బాధ భావం
- ఉపేక్ష భావం
మొత్తం పద్దెనిమిది రకాల వేదనలు అవుతాయి.
6. ముప్పై ఆరు వేదనలు
బుద్ధుడు జీవన విధానాన్ని ఆధారంగా తీసుకుంటాడు:
- ఇంద్రియాసక్తితో జీవించే గృహస్థ జీవితం
- త్యాగంతో, అవగాహనతో జీవించే నైష్క్రమ్య జీవితం
ఈ రెండింటిలో సుఖం, బాధ, ఉపేక్ష కలిపి ముప్పై ఆరు వేదనలు.
అదే అనుభూతి ఆసక్తితో అనుభవిస్తే బాధగా మారుతుంది. అవగాహనతో చూస్తే మనల్ని కట్టిపడేయదు.
7. నూట ఎనిమిది వేదనలు
ఈ ముప్పై ఆరు వేదనలు
- గత కాలం
- వర్తమాన కాలం
- భవిష్యత్ కాలం
ఇలా మొత్తం నూట ఎనిమిది వేదనలు అవుతాయి.
అందుకే బౌద్ధ సంప్రదాయంలో నూట ఎనిమిది మణుల మాల ఉంటుంది. అది పూజ కోసం కాదు. మన అనుభూతులను గమనిస్తూ ఆసక్తి లేకుండా విడిచిపెట్టే సాధనకు గుర్తు.
బుద్ధుడు ఎప్పుడూ బాధ రాకుండా చేయండి అని చెప్పలేదు. బాధకు కారణం వేదన కాదని చెప్పాడు. వేదనకు మనం అంటిపెట్టుకునే తృష్ణే అసలు కారణమని వివరించాడు.
వేదన వస్తుంది. కానీ దానికి బానిస కావాలా లేదా దాన్ని అర్థం చేసుకుని విడిచిపెట్టాలా అది మన ఎంపిక.
ఇదే అట్ఠసత సుత్తం సారాంశం. మతం కాదు. ఆచారం కాదు. మన జీవితాన్ని స్పష్టంగా చూసే మార్గం.
— Doctor Vilas Kharat
Java
