1. Sigmund Freud Psychoanalysis
సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ (Sigmund Freud) మనోవిశ్లేషణ పద్ధతిని రూపొందించాడు, ఇది మానవ మనస్సు, అవచేతన (unconscious), భావోద్వేగాలు, మరియు మానసిక క్షోభలపై అవగాహన కలిగించేది.
ప్రధాన అంశాలు:
ఇడ్, ఈగో, సుపర్ ఈగో (Id, Ego, Superego): మనస్సు యొక్క మూడు భాగాలు.
స్వప్న విశ్లేషణ (Dream Analysis): అవచేతనంలో ఉన్న భావాలను అర్థం చేసుకోవడం.
లైంగికత మరియు బాల్యం (Sexuality and Childhood): మానసిక సమస్యలకు బాల్యం లోపాలు కారణమని చెప్పడం.
🍇🍇🍇
గుడిపాటి వెంకటాచలం (1894–1973) తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రముఖ నామం. ఆయన్ని తరచూ చలం అని సంబోధిస్తారు. చలం రచనలలో సమాజంలోని సాంప్రదాయాలకు, ఆచారాలకు వ్యతిరేకంగా గాఢమైన విమర్శలు కనిపిస్తాయి. అతని రచనలు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని సాంఘిక, సాంస్కృతిక రంగాలలో విప్లవాత్మకమైన మార్పులను తీసుకువచ్చాయి.
ప్రధాన అంశాలు
1. జీవితం:
పుట్టిన తేది: 29 సెప్టెంబర్ 1894
పుట్టిన స్థలం: గుడివాడ, కృష్ణా జిల్లా, ఆంధ్రప్రదేశ్
చలం విద్యనభ్యసించి, ప్రభుత్వ ఉద్యోగం చేశారు. తరువాత తన ఆలోచనలను స్వేచ్ఛగా ప్రకటించేందుకు ఉద్యోగాన్ని విడిచిపెట్టారు.
2. సాహిత్యం:
చలం రచనలు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ, స్త్రీ విముక్తి, ప్రేమ స్వతంత్రత, మరియు ఆధ్యాత్మికతపై దృష్టి పెట్టాయి.
ముఖ్య రచనలు:
మైదానం: ఒక విప్లవాత్మక నవల, దీనిలో సాంప్రదాయవాదంపై తీవ్ర విమర్శ ఉంది.
సృజనశీలత (కథలు): సమాజం మీద లోతైన ఆలోచనలను వ్యక్తం చేస్తుంది.
సొగసు చినుకులు (కవితలు): ప్రేమ, స్వేచ్ఛ, స్వేచ్ఛత గురించి చర్చిస్తుంది.
చలం రచనలు సమాజం మీద ప్రభావం చూపి, యువతలో విముక్తి భావం కలిగించాయి.
3. స్త్రీ స్వేచ్ఛపై అభిప్రాయం:
చలం రచనలు స్త్రీల స్వేచ్ఛ, వారి హక్కులు, మరియు సమాజానికి వారి స్వతంత్రత అవసరంపై దృష్టి సారించాయి.
సమాజం పెట్టిన అనవసర నియమాలకు వ్యతిరేకంగా రాశారు.
5. ప్రతిస్పందనలు:
చలం రచనలు చాలా వివాదాస్పదంగా మారాయి.
సాంప్రదాయవాదులు ఆయన రచనలను తప్పుబట్టారు, కానీ చలానికి యువతలో విస్తృత ఆదరణ లభించింది.
ప్రభావం
చలం, తన రచనల ద్వారా, సమాజంలో వాదోపవాదాలను ప్రారంభించాడు. సాంప్రదాయవాదం నుండి విభిన్నమైన భావజాలాన్ని ప్రోత్సహించి, తెలుగు సాహిత్యంలో ప్రత్యేకమైన స్థానాన్ని సంపాదించాడు.
🛣️🛣️🛣️
(లత)తెన్నేటి జానకీరామకృష్ణ హేమలత.
గుడిపాటి వెంకటాచలం, చలం ప్రభావం ఉన్న సాహిత్య రంగంలో వసివాడని సాహితీ ప్రపంచంలో లత అనే నవలా రచయిత్రి ప్రత్యేక స్థానం సంపాదించుకుంది. లత యొక్క అసలు పేరు తెన్నేటి జానకీరామకృష్ణ హేమలత. 1932 నవంబర్ 15న జన్మించి, 1997 డిసెంబర్ 10న మరణించారు.
లత సాహిత్యం:
1. రచనా పరిధి:
105 నవలలు
700 రేడియో నాటకాలు
100 చిన్న కథలు
10 రంగస్థల నాటకాలు
5 సంపుటాల సాహిత్య వ్యాసాలు
2 సంపుటాల విమర్శ
25 చరిత్రకందని ప్రేమకథలు
2. ప్రఖ్యాత రచనలు:
ప్రియతముడు: హైదరాబాద్ ఆరవ నిజాము మీర్ మహబూబ్ ఆలీఖాన్ ఆధారంగా రాసిన ప్రేమకథ.
అంతరంగ చిత్రం: లత స్వీయచరిత్ర.
పాంచాలి: ద్రౌపదీ కథను స్త్రీ వ్యక్తిత్వం కోణంలో ఆవిష్కరించిన నవల.
గాలి వడగాలు - నీటి బుడగాలు: వేశ్యల జీవితాన్ని వాస్తవానికి దగ్గరగా చిత్రించిన నవల.
3. శైలీ:
చలం, శరత్ వంటి సాహిత్యవేత్తల ప్రభావం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
ఉద్వేగభరితమైన భావాలు, సీరియస్ ఆలోచనలు, బలమైన పాత్రల రూపకల్పన ఆమె రచనల ప్రధాన లక్షణాలు.
4. ప్రముఖ రచనల థీమ్:
స్త్రీ స్వేచ్ఛ, స్వాతంత్ర్యం, వ్యక్తిత్వం కోసం పునరావృతంగా వాదించారు.
సాంఘిక సమస్యలు, ప్రేమ వైఫల్యాలు, వ్యక్తిగత కష్టసుఖాలను కథలలో ప్రతిబింబింపజేశారు.
లత సాహిత్య దృష్టి:
రాధాకృష్ణ తత్త్వాన్ని కథనాత్మకంగా వివరించిన మోహనవంశి లత అత్యంత ప్రఖ్యాత నవల.
లత దృక్పథం ద్వారా సాహిత్యాన్ని గాఢతతో, ఆత్మార్థతతో పరిశీలించేవారు.
సమాజంలోని వివిధ కోణాలను విశ్లేషించి వాటిని నవలా రూపంలో ప్రదర్శించడం ఆమె ప్రత్యేకత.
ముగింపు:
లత తన రచనల ద్వారా తెలుగు సాహిత్యానికి స్త్రీ దృక్పథం ద్వారా కొత్త రంగులు చేర్చారు. ఆమె రచనలు సాహిత్యప్రియులకు ఆలోచనావ్యాప్తిని అందించడంలో విశిష్ట స్థానాన్ని పొందాయి.
15 నవంబర్ 1932న జన్మించి 10 డిశంబర్ 1997న మరణించారు లత. ఆంధ్రాంగ్ల సాహిత్యాల్ని ఆమె ఇంటివద్దనే చదివింది. విజయవాడ వాస్తవ్యురాలు.
'నేను 105 నవలలు, 700 రేడియో నాటకాలు, 100 చిన్న కథలు, పది రంగస్థల నాటకాలు, 5 సంపుటాల సాహిత్య వ్యాసాలు, రెండు సంపుటాల విమర్శ, ఒక సంపుటి 'లత వ్యాసాలు', ఇంకా ౨౫ చరిత్రకందని ప్రేమకథలు వ్రాశాను' అని చెప్పుకున్నారామె.
ఈ ప్రేమకథల్లో హైదరాబాద్ ఆరవ నిజాము మీర్ మహ్బూబ్ ఆలీఖాన్ జీవితం ఆధారంగా రాసిన 'ప్రియతముడు' కూడా వున్నది.
'అంతరంగ చిత్రం' ఆమె స్వీయచరిత్ర. లత దృక్పథం ఎంతో విశాలమైనది. దానివల్లనే ఆమె అత్యంత బాధాకరమైన ఆత్మక్షోభకు గురయింది.
'ఊహాగానం'తో లత తెలుగు సాహిత్య పాఠకుల్ని ఒక ఊపు ఊపింది. అటు ప్రమదావనం మాలతీచందూర్లా, 'ఇయంగేహే... ఇల్లిందల సరస్వతీదేవిలా....
ద్రౌవది అంతరంగాన్ని స్త్రీ వ్యక్తిత్వ కోణంలో చిత్రిస్తూ ఆమె రాసిన 'పాంచాలి' నవల పారకుల్ని విశేషంగా ఆకర్షించింది.
సంచలననాత్మకంగా ఆమె రాసిన రామాయణ విషవృక్ష ఖండనకి అంతగా పేరు రాకున్నా, సాహితీపరుల సమూహాల్లో చర్చనీయమైంది.
లత ఇతివృత్తాల కేంద్ర బిందువు స్త్రీ. స్త్రీకి స్వేచ్ఛాస్వాతంత్ర్యాలు, స్వీయవ్యక్తిత్వం ఆవశ్యతని ఆమె పునఃపునః ఉద్ఘాటించింది. ఉల్లేఖించింది.
'గాలి వడగలు-నీటిబుడగలు' నవలలో వేశ్యల దుర్భర జీవిత చిత్రణ చేశారు. వేశ్యల దైహిక, మానసిక హింసల గురించీ, విటుల ద్వారా వారికి సంక్రమించే గుప్తరోగాల గురించీ నంవేదనాత్మకమైన పాత్ర చిత్రణకి ఆ నవల ఒక దర్పణం.
నవలా రచయిత్రిగా లతకు పేరు తెచ్చిన నవలలు 'ప్రేమ రాహిత్యంలో స్త్రీ' 'వారిజ', 'ఎడారి పువ్వులు వంటివి ఉన్నా, 'పథవిహీన' ఒక సంకీర్తమైన ఇతివృత్తం, శైలీ, శిల్పాలు కలిగిన నవల.
'పథవిహీన'లో చాలాపాత్రలూ, ప్రేమలూ, వైఫల్యాలూ, విపరీత పర్యవసానాలూ వస్తాయి. 'సంధ్యారక్తిమ ఎందరిమీద ప్రసరించినా దానిలో అందం తగ్గిపోదు' అనే 'ఫిలాసఫీ'ని నమ్మిన 'అందం తగ్గిపోదు' అనే ఫ్రెంచి యువతి కూడా కనిపిస్తుంది. లత ప్రోదిచేయదలచిన భావజాలం ఇదే అనిపిస్తుంది. ఆమె సాహిత్య వ్యక్తిత్వంమీద చలం, శరత్ ప్రభావం గాఢంగా ఉన్నదనిపిస్తుంది. శైలివిషయంలో చలం శైలిని ఆమె జీర్ణించుకున్నది. అలాగే, రచనలో ఆలోచనా ప్రేరకమై, వెంటాడే వాక్యాలు లత నవలల్లో 'సీరియస్ ' పాఠకుడి మెదడుని తినేసే శక్తి కలిగినవనటం అతిశయోక్తి కాబోదు.
భావనలోనూ, భావవ్యక్తీకరణలోనూ 'వసి 'వాడని లత 'నవల' 'మోహనవంశి'. సుమారు ౪౮ సంవత్సరాల క్రితం సాహితీపరుల్ని అలరించిన రచన. నిజానికి 'మోహనవంశి' - పౌరాణిక, ఐతిహాసిక, కాల్పనిక, ఊహాప్రేరిత... ఇలా... అనేక విశేషణాల్ని తగిలించవలసిన రచన! ఈ నవలలో రాధాకృష్ణ తత్త్వం అర్థం పరమార్థం కథనాత్మకంగా వచ్చింది. అదొక ఉన్మత్త భావఝరి. పాత్రలు కొన్ని కల్పితాలు,కొన్ని ఇతిహాసికాలు. లత మహెూద్విగ్నతతో ఉద్రిక్తతతో, ఉద్వేగంతో, ఉన్మత్తతతో రాసిన నవల ఇది.
"నా ఆశలకి, ఆశయాలకీ, ఆత్మానందానికి అధిపతి నా వంశి. శరీరంతో అతనికి దగ్గరవటం అసంభవం కనుక ఆత్మతో అతని పాదాల దగ్గర వాలే మరో ప్రయత్నం మోహనవంశి. ఇది నేను రాధగా వ్రాశాను "
'బ్రతకమని నాకు నిర్ణయించిన కాలంలో ఇరవై ఎనిమిది సంవత్సరాలు గడిచిపోయినై. ఏమి జరిగింది? ఏం మిగుల్చుకోగలిగాను? అని మొన్నటివరకు బాధపడ్డాను. ఇక ఇప్పుడా బాధలేదు. నా చైతన్య అంతర్యాలు మోహనవంశిలో నిలిచే ఉంటాయి. మరుక్షణంలో పిలుపు వచ్చినా సర్దుకోవాల్సింది 'ఏం లేదు'. ఇదీ ఆమె హృద్దర్శనం.
🍮🍮🍮🍮
గోపీచంద్
అసమర్ధుని జీవితయాత్ర త్రిపురనేని గోపీచంద్ గారి అత్యంత ప్రసిద్ధ నవలలలో ఒకటి. ఈ నవల ద్వారా గోపీచంద్ జీవితానుభవాలను, మానసిక వ్యథలను, మరియు సమాజంలోని లోపాలను ప్రతిబింబించారు. ఇది నాస్తిక భావజాలం, తాత్వికత, మరియు వ్యక్తిత్వ పరిశీలనల సమాహారంగా రూపొందించబడింది.
కథా సారాంశం
ఈ నవల ప్రధాన పాత్రను ఒక సాధారణ వ్యక్తిగా, సాంప్రదాయాలకు విరుద్ధంగా జీవనం గడపాలని భావించే వ్యక్తిగా చిత్రీకరించారు.
1. ప్రధాన కథాంశం:
కథలోని అసమర్ధుడు తన జీవితాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించే వ్యక్తి.
జీవితంలో సాంప్రదాయ నియమాల వల్ల ఎదురు కావలసిన కష్టాలు, వాటి మధ్య తన వ్యక్తిత్వాన్ని నిర్మించుకోవడం, సమాజంలో తలెత్తే లోపాలను ప్రశ్నించడం కథాకథనానికి కీలకం.
2. అసమర్ధుడి అంతఃచింతన:
అతను తన సమస్యలను నడుమ తన స్థానాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాడు.
"సమాజం వ్యక్తి స్వేచ్ఛకు ఆటంకమా?" అనే ప్రశ్న కథలో ముఖ్యాంశంగా ఉంటుంది.
తాత్వికత
గోపీచంద్ తన రచనలో వ్యక్తిత్వ వికాసం, జీవిత తాత్వికత, మరియు నాస్తికతను వ్యక్తీకరించారు.
1. జీవితం అన్వేషణ:
జీవితం అంటే కేవలం ఆనందం లేదా బాధ కాదు, అది అర్థం చేసుకోవాల్సిన అన్వేషణ.
2. సమాజంపై విమర్శ:
వ్యక్తులను పరిమితి చేసే సాంప్రదాయాలు, మరియు సామాజిక నియమాలపై వ్యంగ్యంగా విమర్శలు చేసారు.
విశిష్టతలు
1. వ్యక్తిగత పోరాటం:
అసమర్ధుడి జీవితాన్ని చిత్రించడం ద్వారా, ప్రతి వ్యక్తి తన జీవన ప్రయాణంలో ఎదుర్కొనే అనిశ్చితి, తర్జన భర్జనలు, మరియు సాధనలను ప్రతిఫలించారు.
2. సమాజంపై ప్రభావం:
ఈ నవల వ్యక్తులలో స్వేచ్ఛా భావాన్ని, ఆత్మపరిశీలనను, మరియు సమాజంలో సవాళ్లను ప్రశ్నించాలనే తత్త్వాన్ని ఉటంకించింది.
సాహిత్య చరిత్రలో ప్రాముఖ్యత
తెలుగు సాహిత్యంలో మైలురాయి:
"అసమర్ధుని జీవితయాత్ర" వ్యక్తిత్వ వికాసంపై దృష్టి సారించిన తొలి రచనలలో ఒకటి.
సామాజిక సందేశం:
ఇది వ్యక్తి స్వేచ్ఛ, జీవితంలో నైతిక విలువలు, మరియు సామాజిక లోపాలను ప్రశ్నించే సమకాలీన అంశాలకు అద్దం పట్టిన నవల.
అసమర్ధుని జీవితయాత్ర తెలుగు సాహిత్యంలో గోపీచంద్ సాహిత్య విశిష్టతను నిలబెట్టిన మహోన్నత కృషి. ఈ నవల చదువరులను ఆలోచింపజేయడంలో మాత్రమే కాక, వారి జీవితాలకు దిశానిర్దేశం చేయడంలో కూడా ప్రభావాన్ని చూపింది.
🌹🌹🌹
ముద్దుపలని
మాతృభాషా మహారత్నం తాళ్లపాక వెంగమాంబ కవిత్వం
తాళ్లపాక వెంగమాంబ గారు తెలుగు సాహిత్యానికి అపూర్వ కీర్తి తీసుకువచ్చిన మహా కవయిత్రి. వీరి కవిత్వం భక్తి, జ్ఞానం, ధార్మికత, మరియు నారీ శక్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది. వేంకటేశ్వర స్వామిపై ఉన్న అపారమైన భక్తితో వారు రచించిన కీర్తనలు తెలుగులోని భక్తి సాహిత్యానికి విలువైన మణులు.
వెంగమాంబ కవిత్వంలోని విశేషాలు:
1. భక్తి శృంగార సమన్వయం
వెంగమాంబ కవిత్వంలో అధికభాగం భక్తి భావనల చుట్టూ ఉంటుంది. ఆధ్యాత్మిక పరమార్థాన్ని అందించడంలో వీరి రచనలు అద్భుతంగా నిలుస్తాయి.
2. నారీశక్తి ప్రతిపాదన
వెంగమాంబ జీవితమే నారీ సత్యం, శక్తి, మరియు అహంకారముకి ఓ స్ఫూర్తి. ఈ అంశాలు కవిత్వంలో సున్నితంగా ప్రతిబింబిస్తాయి.
3. కీర్తనలు మరియు సాహిత్య విశిష్టత
వెంగమాంబ సత్యగ్రంధములు: వేంకటేశ్వర స్వామికి సంబంధించిన రచనలు.
శతక పద్యాలు: ప్రజల ప్రబోధానికి సంబంధించిన చరిత్రాత్మక అంశాలు.
ప్రసిద్ధ పద్యాలు:
1. "అపర నారద నీవే తండ్రి
నాపై కటాక్షించరా నాయన!"
వేంకటేశ్వర స్వామిపై గాఢమైన భక్తితో రాసిన పద్యం.
2. "ఆత్మనివేదన చేసి నీ ఆశ్రయం కోరితిని
కర్మ బంధాలు తెంచి కరుణ చూపరా!"
ఈ పద్యం ఆత్మనివేదనతో భక్తి భావనను వ్యక్తం చేస్తుంది.
3. "ఆది అంతములు లేని వేంకటేశా
నిను చేరనిదెవరిని వేడుదు నేనూ!"
వేంకటేశ్వరుడి ఆది, అంత్య రహిత స్వరూపాన్ని గురించి రాసిన కీర్తన.
వెంగమాంబ ప్రభావం:
తెలుగు సాహిత్యంలో వెంగమాంబను "మహాకవయిత్రి" అని పిలుస్తారు.
శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయంలో ఆమెకు స్మారకంగా ప్రత్యేక స్థానం కల్పించారు.
వెంగమాంబ కవిత్వం భక్తికి, కవితా విన్యాసాలకు కలిపిన అద్భుత మిశ్రమం. ఈయన రచనలు మనసుకు శాంతి నింపుతూ ఆధ్యాత్మిక భావాలను మేలుకొలుపుతాయి.
18వ శతాబ్దానికి చెందిన ప్రసిద్ధ తెలుగు కవయిత్రి. ఆమె సృజన కౌశలానికి, తాత్వికతకు ప్రతీకగా నిలిచిన "రాధికాస్వంతం" అనే కావ్యం తెలుగు సాహిత్యంలో ఒక ప్రఖ్యాత రచన.
రాధికాస్వంతం
ఈ కావ్యం శ్రీకృష్ణుడి, రాధ మధ్య ప్రేమసౌందర్యాన్ని, సాహిత్యపరమైన నైపుణ్యంతో ముద్దుపలని గారు అభివర్ణించారు. ఇది భావప్రాచుర్యానికి, సాహిత్య రసజ్ఞతకు ఉన్నతమైన నిదర్శనంగా నిలుస్తుంది.
కథా నేపథ్యం
1. రాధా-కృష్ణుల ప్రేమ:
ఈ కావ్యం రాధా కృష్ణుల మధ్య ఉన్న మధుర సంబంధాన్ని, విభిన్న అనుభూతులను చర్చిస్తుంది.
ప్రేమలోని గాఢత, ఆత్మీయత, మరియు భావకవిత్వం కథానాయక పాత్రల ద్వారా ప్రతిఫలించాయి.
2. ప్రధాన అంశాలు:
ప్రేమలోని భక్తి.
శృంగారానికి ఉన్న నైతికత మరియు అందం.
కృష్ణుని అలౌకికతతో రాధిక ప్రేమికత.
శైలీ, స్వరూపం
1. శృంగారరసప్రధానత:
ఈ రచన శృంగారానికి అతి ప్రాచీనమైన, ఉన్నతమైన రూపాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది.
ముద్దుపలని శృంగారాన్ని శాస్త్రోక్తంగా, కవిత్వరూపంలో విపులీకరించారు.
2. భావవ్యక్తీకరణ:
త్రికాల సమన్వయం: వ్యక్తిగతమైన ప్రేమకు భక్తిరసాన్ని జోడించి సౌందర్యాన్ని చర్చించారు.
3. పద్య నైపుణ్యం:
ముద్దుపలని తన పద్యాల్లో అపారమైన ధారాళం, లయ, ఛందస్సును జోడించారు.
వివాదాలు మరియు సమాజంలో స్పందన
1. సామాజిక విమర్శలు:
"రాధికాస్వంతం" శృంగారతత్వాన్ని ప్రదర్శించినందుకు కొంతమంది విమర్శకుల నుండి వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొంది.
ఆ కాలంలో మహిళా రచయిత్రులపై ఉన్న వివక్ష, సంప్రదాయ నియమాలు కూడా ఆ విమర్శలకు కారణం.
2. కృతి ప్రతిపాదిత ప్రాముఖ్యత:
శృంగారాన్ని శుద్ధమైన భక్తి భావంతో సమానంగా చూసేలా చేసిన రచన.
ముద్దుపలని సాహిత్య కౌశలం ఈ విమర్శలకు సమాధానంగా నిలిచింది.
సాహిత్య ప్రాముఖ్యత
1. ఆధునికతకు నాంది:
అప్పటి నైపుణ్యంతో ముద్దుపలని గారి కవిత్వం భక్తి మరియు శృంగారాన్ని సమన్వయం చేసింది.
2. స్త్రీల రచనా స్వాతంత్ర్యం:
ముద్దుపలని రచన ఒక సాహసోపేత ఘట్టంగా భావించబడింది.
ముద్దుపలని గురించి
ముద్దుపలని గారి రచన ఆమె సమాజంపై ఉన్న ప్రతీకార శక్తిని చూపింది.
ఆమె సాహిత్య నైపుణ్యం, జీవిత సౌందర్యం తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయాయి.
"రాధికాస్వంతం" తెలుగు సాహిత్యంలో శృంగారమును భక్తి ప్రేరిత కవిత్వంగా మలచిన అరుదైన
జననాథోత్తమ దేవరాయ నృపతీ చక్రేశ శ్రీ వత్సలాం ధన సంకాశ మహా ప్రభావ హరి రక్షాదక్ష నా బోటికిన్ గునృప స్తోత్ర సముద్భవంబయిన వాగ్దాషంబు శాంతంబుగా గనకస్నానము చేసి గాక పొగడంగా శక్యమే దేవరన్
😘🥕😍
శ్రీనాథుడు
శ్రీనాథుని చాటుపద్యములు
రచన: శ్రీనాథుడు
పలుతెరంగుల రంగు పద్మరాగల వీణె
చకచక ప్రభల సాక్షాత్కరింప
సొంపుతో రవ చెక్కడంపు ముంగర చాయ
పవడంపు మోవిపై బరిఢవిల్ల
విరిసి యోసరిలి క్రిక్కిరిసిన చనుదోయి
బిగువున నెర రైక పిక్కటిల్ల
నొసపరి యొయ్యారి ముసుగులో నెరివేణి
కొమరాలి మూపున గునిసియాడ
విరులతావియు నెమ్మేని వెనుక కచ్చ
ఫెళ ఫెళక్కను చిరు దొడల్ బెళుకు నడుము
వలుద పిరుదులు కలికిచూపుల బెడంగు
లొలయ కంగొంటి వేపారి కలువకంటి (1)
అద్దిర కుళుకులు బెళుకులు
నిద్దంపు మెరుంగు దొడల నీటులు గంటే
దిద్దుకొని యేల వచ్చును
ముద్దియ యీ నంబిపడుచు ముచ్చట దీరన్ (2)
వడిసెల చేతబట్టుకొని వావిరి చక్కని పైట జారగా
నడుము వడంకగా బిరుదు నాట్యము సేయగ గొప్పువీడగా
దుడదుడ మంచె యెక్కె నొక దొడ్డమిటారపు గమ్మ కూతురున్
దొడదొడ మంచమెక్కె నొక దొడ్డమిటారపు రెడ్డి కూతురున్ (3)
అంగడివీథి పల్లవుల కాసగ మామిడిపండు లమ్ముచున్
జంగమువారి చిన్నది పిసాళితనంబున జూచెబో నిశా
తాంగజ బాణ కైరవ సితాంబుజ మత్త చకోర బాల సా
రంగ తటిన్నికాయముల రంతులు సేసెడు వాడిచూపులన్ (4)
బాలేందురేఖ సంపద మించి విలసిల్లు
నొసటి తళ్కుల నీటు నూరు సేయు
భ్రమరికా హరి నీల చమరవాలముల బోల్
వేణీభరము చాయ వేయి సేయు
దర్పణ ద్విజరాజ ధాళధళ్య ప్రభ
లపన బింబ స్ఫూర్తి లక్ష సేయు
గోట హాటక శైల కుంభి కుంభారాతి
కుచకుంభయుగళంబు కోటి సేయు
జఘనసీమకు విలువ లెంచంగ వశమె
దీని సౌందర్య మహిమంబు దేవు డెరుగు
నహహ యెబ్భంగి సాటి సేయంగ వచ్చు
భావజుని కొల్వు జంగము భామ చెల్వు (5)
సర్వజ్ఞ నామధేయము
శర్వునకే రావు సింగ జనపాలునకే
యుర్విం జెల్లును దక్కొరు
సర్వజ్ఞుండనుట కుక్క సామజ మనుటే (6)
కవిరాజు కంఠంబు కౌగిలించెను గదా
పురవీథి నెదురెండ పొగడదండ
యాంధ్రనైషథకర్త యంఘ్రి యుగ్మంబున
దగిలియుండెను గదా నిగళయుగము
వీరభద్రారెడ్డి విద్వాంసు ముంజేత
వియ్యమందెను గదా వెదురుగొడియ
సార్వభౌముని భుజాస్తంభ మెక్కెను గదా
నగరి వాకిట నుండు నల్లగుండు
కృష్ణవేణమ్మ గొనిపోయె నింత ఫలము
బిలబిలాక్షులు తినిపోయె దిలలు బెసలు
బొడ్డుపల్లెను గొడ్డేరి మోసపోతి
నెట్లు చెల్లింతు సుంకంబు లేడు నూర్లు (7)
కాశికా విశ్వేశు గలిసె వీరారెడ్డి
రత్నాంబరంబు లే రాయడిచ్చు
రంభ గూడె దెనుంగు రాయ రాహుత్తుండు
కస్తూరి కే రాజు ప్రస్తుతింతు
స్వర్గస్థుడయ్యె విస్సన మంత్రి మరి హేమ
పాత్రాన్న మెవ్వని పంక్తి గలదు
కైలాసగిరి బండె మైలార విభుడేగె
దినవెచ్చ మే రాజు దీర్పగలడు
భాస్కరుడు మున్నె దేవుని పాలి కరిగె
గలియుగంబున నికనుండ కష్టమనుచు
దివిజకవివరు గుండియల్ దిగ్గురనగ
నరుగుచున్నాడు శ్రీనాథు డమరపురికి (8)
తాటంకయుగ ధగద్ధగిత కాంతిచ్ఛటల్
చెక్కుటద్దములపై జీరువార
నిటలేందు హరి నీల కుటిలకుంతలములు
చిన్నారిమోముపై జిందులాడ
బంధుర మౌక్తిక ప్రకట హారావళుల్
గుబ్బపాలిండ్లపై గులిసియాడ
గరకంకణ క్వణ క్వణ నిక్వణంబులు
పలుమారు రాతిపై బరిఢవిల్ల
భక్త జయదేవ (1130–1200) ఒక ప్రముఖ భారతీయ కవి మరియు భక్తుడు, ముఖ్యంగా "గీతగోవిందం" అనే కావ్యానికి ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆయన ఓ ఒడియా కవి, దైవభక్తి మరియు ఆధ్యాత్మికతను తన కవిత్వంలో ఆవిష్కరించారు. జయదేవుడు, శ్రీ కృష్ణ భక్తిగా, తన కవిత్వంలో భక్తి భావనను గూర్చి వ్రాశాడు, మరియు ఈ భావనను ప్రజల మధ్య విస్తరించేందుకు తన రచనలతో మార్గదర్శకుడిగా నిలిచాడు.
జయదేవుడి జీవిత వివరణ
జయదేవుడు ఒడిషా రాష్ట్రంలోని కెన୍ଦୁల (Kenduli) పల్లె లో జన్మించాడు. ఆయన కృష్ణ భక్తిగా జ్ఞానాన్ని, ప్రేమను మరియు భక్తి విశ్వాసాన్ని ప్రదర్శించాడు. తన జీవితం దైవ ప్రేమను పుట్టించడంలో మరింత గాఢంగా జీవించాడు
జయదేవుడి కవిత్వం
1. గీతగోవిందం
జయదేవుడు అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన రచన "గీతగోవిందం". ఈ కావ్యం శ్రీ కృష్ణుడి మరియు రాధికేయ మధ్య ప్రేమ కథను ఆధారంగా తీసుకుంటుంది.
ఇందులో పద్యాలు, గీతాలు, భక్తిపద్యాలు మరియు నృత్యరసాలు ఉంటాయి, ఇవి భక్తి, ప్రేమ, భావోద్వేగాలు, ఆధ్యాత్మికతలను ప్రతిబింబిస్తాయి.
"గీతగోవిందం" కవిత్వం భక్తి యోగం పై కేంద్రీకరించిన పద్ధతిగా, అది వివిధ దివ్యమైన భావనల ప్రేరణగా పనిచేసింది.
2. భావాత్మకత మరియు ప్రేమ
జయదేవుడు తన రచనల్లో భక్తి, ప్రేమ మరియు శారీరక, మానసిక అనుభూతులను సన్నివేశంగా చేసుకొని రాధాకృష్ణ ప్రేమను వివరిస్తాడు. ఇది ఉత్తమమైన రాధాకృష్ణ యోగం గల చిత్రణగా చెప్పవచ్చు.
జయదేవుడి ప్రభావం
1. భక్తి పద్ధతులు
జయదేవుడు శ్రీవైష్ణవ భక్తి, కృష్ణ భక్తి, మరియు మానవ సంబంధాలు పై ప్రాధాన్యాన్ని ఇచ్చాడు. ఆయన రచనల్లో భక్తి ప్రాముఖ్యతను అందజేస్తూ, అది భారతదేశంలో భక్తి ఉద్యమాన్ని పెంపొందించడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది.
2. తెలుగు భక్తి సాహిత్యం
జయదేవుడు, తెలుగు భక్తి సాహిత్యానికి కూడా ఎంతో ప్రభావం చూపినాడు. ఆయన రచనలు, తెలుగు భక్తి కవులకు ప్రేరణనిచ్చాయి. పట్టాభిరామ కవులు, బొమ్మలి, గోల్కొండ వంటి తెలుగు కవులపై జయదేవుడి ప్రభావం ఉంది.
3. సంగీతంలో ప్రభావం
జయదేవుడి గీతగోవిందం, కేవలం కవిత్వం మాత్రమే కాకుండా, సంగీతంలో కూడా ఒక గొప్ప కృతి. దీనిని ఆధ్యాత్మిక సంగీతం మరియు దైవ భక్తి భావనలతో కూడిన నాట్య సంగీతంలో విస్తరించారు.
ప్రధాన విశేషాలు
గీతగోవిందం కవిత్వం ద్వారా భక్తి, ప్రేమ మరియు తత్వజ్ఞానం గొప్పగా మరింత ప్రజలు అర్థం చేసుకోగలిగారు.
ఆయన రచనలు భారతీయ సంస్కృతి, దైవభక్తి, శృంగారరసాన్ని ఉత్తమంగా సంస్కరించి విశ్వవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధయ్యాయి.
భక్త జయదేవ భారతీయ సాహిత్య, సంగీత, భక్తి సాహిత్య చరిత్రలో ఒక ముఖ్యమైన వ్యక్తిగా నిలిచారు.
