మౌఖిక సాహిత్యం (మౌఖిక సంప్రదాయం) మౌఖికం అంటే 👉 నోటిమాట ద్వారా పరంపరగా ప్రసారం అయిన సాహిత్యం రాయడం కంటే ముందే, వినడం–చెప్పడం ద్వారానే తరతరాలకు చేరింది. --- మౌఖిక సాహిత్య ప్రధాన మూలాలు 1️⃣ వేద శ్రుతి సంప్రదాయం (అత్యంత ప్రాచీనము) వేదాలు పూర్తిగా మౌఖికంగా సంరక్షించబడ్డాయి గురు → శిష్య పరంపర అక్షరము, స్వరం, మత్ర—all preserved పఠన విధానాలు (Oral Techniques): పదపాఠం క్రమపాఠం జటాపాఠం ఘనపాఠం 👉 ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఖచ్చితమైన మౌఖిక సంప్రదాయం --- 2️⃣ ఇతిహాసాలు (మౌఖిక రూపంలో ప్రసారం) రామాయణం మహాభారతం మొదట కథకులు, సూక్తులు, హరికథల ద్వారా ప్రచారం తరువాతే లిఖితరూపం --- 3️⃣ పురాణాలు విష్ణు, శివ, దేవి పురాణాలు ఆలయాలు, సభలు, కథావాచకుల ద్వారా ప్రసారం సామాన్య ప్రజలకు తాత్విక భావనలు చేరవేయడం --- 4️⃣ జానపద సాహిత్యం (Folk Oral Literature) పాటలు కథలు పొడుపు కథలు సామెతలు లాలిపాటలు 👉 గ్రామీణ సమాజపు జీవన దర్పణం --- 5️⃣ బౌద్ధ – జైన మౌఖిక సంప్రదాయం బుద్ధుడి ఉపదేశాలు మొదట మౌఖికమే త్రిపిటకాలు శతాబ్దాల తరువాత లిఖితం జాతక కథలు ప్రజల్లో నోటిమాటగా వ్యాప్తి --- మౌఖిక సాహిత్య లక్షణాలు స్మృతి శక్తి ఆధారం పునరుక్తి (repetition) ఛందస్సు, తాళం సామూహిక భాగస్వామ్యం మార్పులకు లోనవడం --- మౌఖికం → లిఖితం (పరిణామం) సమాజం సంక్లిష్టమైనకొద్దీ లిఖిత సాహిత్యం అవసరం కానీ మూల భావాలు మౌఖికమే --- తాత్విక దృష్టి శ్రుతి = మౌఖికం స్మృతి = లిఖితం 👉 భారతీయ సాహిత్యానికి పునాది వినడం CONCEPT ( development of human relations and human resources )

తక్షశిల (Taksasila)

1. తక్షశిల భారతదేశపు ప్రాచీన విద్యాకేంద్రాలలో ఒకటి.
2. ఇది ప్రస్తుత పాకిస్తాన్‌లోని పంజాబ్ ప్రాంతంలో ఉంది.
3. క్రీ.పూ. 6వ శతాబ్దం నుంచే ఇది ప్రసిద్ధి పొందింది.
4. తక్షశిల ఒకే విశ్వవిద్యాలయం కాకుండా గురుకులాల సమూహం.
5. వేదాలు, ఉపనిషత్తులు ఇక్కడ బోధించబడేవి.
6. బౌద్ధ ధర్మం ముఖ్యంగా అభివృద్ధి చెందింది.
7. ఆయుర్వేదం, వైద్యం ప్రధాన విద్యాశాఖలు.
8. వ్యాకరణం, తర్కశాస్త్రం బోధించబడేవి.
9. గణితం, ఖగోళశాస్త్రం కూడా పాఠ్యాంశాలు.
10. రాజనీతి, ఆర్థికశాస్త్రం ప్రత్యేకంగా నేర్పబడేవి.
11. చాణక్యుడు ఇక్కడ గురువుగా పనిచేశాడు.
12. చంద్రగుప్త మౌర్యుడు ఇక్కడ విద్యనభ్యసించాడు.
13. విదేశీ విద్యార్థులు కూడా ఇక్కడికి వచ్చేవారు.
14. హిందూ, బౌద్ధ, జైన మతాలకు ఇది కేంద్రం.
15. అనేక విహారాలు, స్థూపాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి.
16. తక్షశిల జ్ఞాన పరంపరకు ప్రతీక.
17. నాలందాకు ముందువాటిగా దీనిని భావిస్తారు.
18. హూనుల దండయాత్రలతో పతనం ప్రారంభమైంది.
19. దాని విద్యా కీర్తి చిరస్థాయిగా నిలిచింది.
20. తక్షశిల భారతీయ జ్ఞాన చరిత్రలో గర్వకారణం.

© Ancient Indian Knowledge | Blog Content

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C12.CONTINENTS

 ఖండాలు (Continents) — సులభంగా, స్పష్టంగా:

🌍 7 Continents of the World

1. Asia (ఆసియా) — ప్రపంచంలో అతిపెద్ద ఖండం

2. Africa (ఆఫ్రికా) — రెండవ అతిపెద్ద ఖండం

3. North America (ఉత్తర అమెరికా)

4. South America (దక్షిణ అమెరికా)

5. Antarctica (అంటార్కిటికా) — మంచుతో కప్పబడి ఉన్న ఖండం

6. Europe (యూరప్)

7. Australia (ఆస్ట్రేలియా) — చిన్న ఖండం, దీనిని Oceania అంటారు కూడా

నాగరికత మొదటి పట్టణీకరణ

🌍  మానవ నాగరికత టైమ్‌లైన్ — Colourful Edition

ప్రాథమికం → ప్రాచీనం → మధ్యయుగం వరకు

Timeline — కాలక్రమం

25 లక్షల ఏళ్ల కిందట – 10000 BC

పాతరాతి యుగం (Paleolithic)

• వేట & సేకరణ
• అగ్ని నియంత్రణ
• సామూహిక జీవితం ప్రారంభం

10000 – 8000 BC

మధ్యరాతి యుగం (Mesolithic)

• సూక్ష్మ పరికరాల అభివృద్ధి
• చిన్న స్థిర నివాసాల ప్రారంభం

8000 – 3000 BC

కొత్తరాతి యుగం (Neolithic)

• వ్యవసాయ విప్లవం
• గ్రామాల స్థాపన
• శాశ్వత జీవనం

3300 – 1500 BC

మొదటి పట్టణీకరణ

• మెసొపోటామియా, ఈజిప్ట్, హరప్పా
• లిపి వ్యవస్థలు
• పట్టణ నిర్వహణ

1200 – 600 BC

ప్రాచీన రాజ్యాల వెలుగుదల

• ఈజిప్టు, చైనా పురాతన శక్తులు
• వాణిజ్య విస్తరణ

600 – 300 BC

రెండవ పట్టణీకరణ

• గ్రీకు - పర్షియన్ యుగం
• బౌద్ధ–జైన ప్రబోధం

322 BC – 550 CE

మౌర్య → గుప్త యుగం

• అశోక చక్రవర్తి
• గణితం, శాస్త్రం అభివృద్ధి

500 – 1000 CE

ప్రారంభ మధ్యయుగం

• రోమ్ పతనం
• భారతదేశంలో ప్రాంతీయ రాజ్యాలు

1000 – 1500 CE

మధ్యయుగం (Medieval Era)

• చోళులు, సుల్తానేట్
• ఇస్లామిక్ గోల్డెన్ ఏజ్

సారాంశ పట్టిక (Summary Table)

కాలం	సమయం	ముఖ్యాంశాలు
Stone Age	2.5 million yrs – 10,000 BC	వేట, అగ్ని, సాధనాలు
Neolithic	8000 – 3000 BC	వ్యవసాయం, గ్రామాలు
Urbanisation	3300 – 1500 BC	Harappa, Egypt, Sumer
Ancient Empires	600 BC – 500 CE	మౌర్య, గుప్త, గ్రీకు
Medieval	500 – 1500 CE	చోళులు, సుల్తానేట్

✦ 

 

C27.ప్రతీత్య మిధ్య మధ్యేవాదం

 బౌద్ధం బుద్ధుడు–ఆదిశంకరులు–నాగార్జునుల తత్వశాస్త్రాలకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన టాపిక్స్.

🟡 1. బుద్ధుడు (Buddha)

బౌద్ధమత స్థాపకుడు.

నిజమైన దుఃఖం (Suffering), దాని కారణం, దాని నివృతి, మరియు మార్గం గురించి బోధించాడు (ఆర్య సత్యాలు).

ఆయన తత్వం కారణ–ఫల సిద్ధాంతం, అనిత్యత (Impermanence), అహంకార లేని జీవితం (No-self) మీద నిలుస్తుంది.

🟢 2. ఆచార్య నాగార్జున (Acharya Nagarjuna)

బౌద్ధ తత్వంలో మహాయాన సంప్రదాయానికి మేధావి.

మధ్యమక శాస్త్రం (Madhyamika Philosophy) స్థాపకుడు.

ఆయన ముఖ్య సిద్ధాంతం: శూన్యవాదం (Śūnyatā) → అన్ని వస్తువులు స్వభావం లేని, కారణ–కార్య సంబంధం పై ఆధారపడినవి.

🔵 3. ఆది శంకరాచార్యులు (Adi Shankaracharya)

అద్వైత వేదాంత స్థాపకుడు.

పరమసత్యం బ్రహ్మం మాత్రమే; ప్రపంచం మాయ (Illusion) అని అన్నారు.

ఆయన తత్వం → మిథ్యావాదం (ప్రపంచం నిజం కాదు, అనుభవంలో కనిపిస్తున్న మాయ మాత్రమే).

🟣 4. ప్రతిత్యసముత్పాదం (Pratītyasamutpāda / Pratityasamutpadam)

తెలుగు: కారణ–ఫల సిద్ధాంతం / పరస్పర ఆధారబద్ధత

బౌద్ధ తత్వశాస్త్రంలో ముఖ్యమైన మూల సూత్రం.

“ఒకటి ఉండటానికి ఇంకొకటి కారణం అవుతుంది.”

ఏదీ స్వతంత్రంగా, శాశ్వతంగా లేదు.

ఉదాహరణ:

విత్తనం → మొలక → చెట్టు → పండు

ఒక్కటి లేకుంటే తరువాతిది ఉండదు.

సారాంశం:

👉 Everything exists because of something else. Nothing exists independently.

🟠 5. మధ్యమ వాదం (Madhyamavadam)

Founder: Acharya Nagarjuna

Another name: Madhyamika / Middle Path Philosophy

శాశ్వతవాదం (Everything is permanent)

నాస్తికవాదం (Nothing exists)

ఈ రెండింటి మధ్యలోని మధ్యమ మార్గం.

ముఖ్య సూత్రం:

👉 ప్రపంచంలోని వస్తువులు శూన్యం; అవి స్వభావ రహితం; అవి కారణ–ఫల సంబంధం వల్ల మాత్రమే కనిపిస్తాయి.

🟤 6. మిథ్యా వాదం / మిథ్యావాదం (Mithyavadam)

Founder: Adi Shankaracharya

Advaita Vedanta Principle

జగత్ = మిథ్యా

(Neither true nor false — "Vyavaharika Satya")

పరమసత్యం = బ్రహ్మం మాత్రమే నిజం.

ప్రపంచం → ఇంద్రియ మాయ, అవిద్య వల్ల కనిపించే భ్రమ.

సూత్రం:

👉 Brahman is the only truth; the world is an illusion (Mithya).

⭐ సరళంగా 3 లైన్ల పోలిక

Concept Founder Meaning

Pratityasamutpada Buddha అన్నీ పరస్పర ఆధారంగా జరుగుతాయి; స్వతంత్రం ఏదీ లేదు

Madhyamavadam Nagarjuna శూన్యవాదం; Neither real nor unreal; Middle path

Mithyavadam Adi Shankara జగత్ మిథ్యా; Brahman alone is real

82P.GREAT PERSONS

విప్లవకారులు : భగత్ సింగ్ ,అల్లూరి సీతారామరాజు,కొమరం భీమ్, చారుమజుందార్ 

విప్లవభావాలు కలవారు  : Karlmarx, Leni , Stalin,Mao

విప్లవ కవులు :
1960 తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో దిగంబర కవులు 

1.నగ్నముని (మానేపల్లి హృషీకేశసవరావు 

2.మహాస్వప్న (కమ్మిశెట్టి వెంకటేశ్వరరావు)

3.నిఖిలేశ్వర్ (కుంభంయాదవరెడ్డి) 4.జ్వాలాముఖి (ఆకారం వీరవెల్లి రాఘవాచారి ) 

5. భైరవయ్య (మన్మోహన్ సహాయ్ ) 6.చెరబండరాజు  (బద్ధం భాస్కర రెడ్డి )
వరవరరావు ,గద్దర్,శ్రీశ్రీ  .కాళొజి

కవులు : గురజాడ ,గుర్రం జాషువ,కృష్ణ శాస్త్రి ,గిడుగు రామమూర్తి ,చిలకమర్తి ,కందుకూరి విరేశలింగం,పానుగంటి ,జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి

వాగ్గేయకారులు : తాళ్ళపాక అన్నమయ్య,రామదాసు ,క్షేత్రయ్య ,త్యాగయ్య ,మంగళంపల్లి బాల మురళీకృష్ణ

శతక కర్తలు : వేమన , సుమతి ,భర్తృహరి,భాస్కర శతకము

ప్రాచిన కవులు : 1.అల్లసాని పెద్దన ,2.నంది తిమ్మన ,3. ధూర్జటి ,4.మాదయ్యగారి మల్లన ,5.అయ్యలరాజు రామభద్రుడు ,6.పింగళి సూరన ,7.రామరాజ భూషణుడు  ,8.తెనాలి రామకృష్ణ , ( అష్టదిగ్గజులు )
,శ్రీనాధుడు ,పోతన ,

సాహితీవేత్తలు : గోపీచంద్ ,కొడవగంటి కుటుంబరావు ,ముప్పాళ్ళ రంగనాయకమ్మ ,గుడిపాటి వెంకటాచలం ,ఎన్ గో పి ,విశ్వనాధ సత్యనారాయణ ,శ్రీ శ్రీ,గుర్రం జాషువా

వివిధ కళారూపాలు-ప్రముఖులు :  నండూరి రామమోహన రావు,డాక్టర్ సమరం ,కొమ్మూరి వేణుగోపాలరావు ,అడవి బాపిరాజు ,బీనాదేవి ,ఘంటసాల ,రేలంగి,కస్తూరి శివరావ్ ,ఎన్ టి ఆర్ ,ఎస్ వి రంగారావ్

మేథావులు :రామానుజన్  ,డాక్టర్ బి ఆర్ అంబేడ్కర్

తత్వవేత్తలు : బుద్ధుడు,సోక్రటీస్ ,జీసస్ ,స్పోర్టకస్ ,వేమన ,ఫ్రాయిడ్, కార్ల్ మార్క్స్ ,లెనిన్ ,స్టాలిన్ ,మావో

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C03.వేమన శతకం

✓ వేమన పద్యం

ఉప్పు కప్పు(కర్పూ)రంబు నొక్క పోలికనుండు
చూడ చూడ రుచుల జాడ వేరు
పురుషులందు పుణ్య పురుషులు వేరయ్యా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమా

✓ సులభమైన అర్థం

ఉప్పు–కర్పూరం రెండూ ఒకటిలా కనిపిస్తాయి, కానీ రుచి–గుణాలు వేరు.

అలాగే మనుషులందరూ ఒకేలా కనిపించినా, మంచి గుణాలు ఉన్న పుణ్యపురుషులు ప్రత్యేకం.

✓ సారం

రూపం ఒకేలా ఉన్నా స్వభావం–మంచితనం వేరు.
మంచి వ్యక్తులను గుర్తించి గౌరవించాలి.

"""; CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C08.అశోకుడు IQ

అశోకుడు – మతాలు – శాసనాలు అంశంపై Moderate Level MCQs (4 options తో): MCQs (Moderate Level)

 1. కలింగ యుద్ధం తర్వాత అశోకుడు ఏ మతాన్ని స్వీకరించాడు? A) జైన మతం B) బౌద్ధ మతం C) అజీవక మతం D) సాంఖ్య మతం సమాధానం: B 

 2. “బుద్ధ–ధమ్మ–సంఘ” అనే పదాలు అశోక శాసనాలలో ఏ మతానికి సంబంధించినవి? A) హిందూ ధర్మం B) బౌద్ధ మతం C) జైన మతం D) అజీవకులు సమాధానం: B

 3. లుంబినీకి పన్ను రాయితీ ఇచ్చినట్లు చెప్పే శాసనం ఏది? A) గిరి శాసనం B) బారబార్ శాసనం C) స్తంభ (లాఠ్) శాసనం D) గుహ శాసనం సమాధానం: C

 4. “బ్రాహ్మణ–శ్రమణులను గౌరవించాలి” అని అశోకుడు ఏ సందర్భంలో చెప్పారు? A) యుద్ధ శాసనాలలో B) నీతి (ధమ్మ) శాసనాలలో C) వాణిజ్య శాసనాల్లో D) భౌగోళిక శాసనాలలో సమాధానం: B 

 5. “శ్రమణ” అనే పదం క్రిందివాటిలో ఎవరికీ వర్తిస్తుంది? A) హిందూ పూజారులు B) జైన సన్యాసులు C) సూఫీలు D) అజీవక గాయకులు సమాధానం: B 

 6. అజీవకుల కోసం అశోకుడు గుహలు త్రవ్వించిన ప్రదేశం ఏది? A) సారనాథ్ B) బారబార్ పర్వతం C) నళందా D) ధమ్మశాల సమాధానం: B 

 7. అశోకుడి ధమ్మలోని విలువలలో ఏది వేద/ఉపనిషత్ సంప్రదాయాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది? A) దేవదాన్ B) తల్లిదండ్రుల సేవ C) సంఘ విహారం D) అష్టాంగిక మార్గం సమాధానం: B

 8. అహింసా సిద్ధాంతం అశోక ధమ్మలో ఎక్కడినుండి ప్రభావితమైందని భావిస్తారు? A) హిందూమతం B) బౌద్ధం C) జైనమతం D) సాంఖ్య సమాధానం: C

 9. అశోక శాసనాల ప్రధాన సందేశాలలో ఒకటి ఏది? A) బౌద్ధ జ్ఞాన ప్రచారం మాత్రమే B) మత అసహనం C) మత సామరస్యం మరియు నీతి D) వాణిజ్య విస్తరణ సమాధానం: C 

 10. బారబార్ గుహలు ఎవరికి అంకితం చేయబడ్డాయి? A) బౌద్ధ భిక్షువులకు B) బ్రాహ్మణులకు C) అజీవకులకు D) జైనులకు సమాధానం: C --- మీకు ఇంకా ఇలాంటి MCQs (Easy / Hard) కావాలా? CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C04.వేదాలు లిఖిత ఆధారాలు

⭐ ముందుగా ఒక స్పష్టమైన విషయం:

వేదాలు చాలా ప్రాచీనమైనవి – కానీ లిఖితంగా కాదు, శ్రుతి (మౌఖిక) సంప్రదాయంగా మాత్రమే.

బౌద్ధ సాహిత్యం – లిఖితంగా చాలా పురాతనంగా ఉంది.

ఇది ఆధారాలతో నిర్ధారితమైన సత్యం.

ఇదే కారణం బౌద్ధ గ్రంథాలు, శాసనాలు, స్తూపాలు ఎక్కువగా ఉన్నట్టు కనిపిస్తుంది;

వేదాలకు అలాంటి "లిఖిత శిల్ప–శాసన" ఆధారాలు ముందుగా కనిపించవు.

⭐ ఎందుకు?

✔ వేదాలు "శ్రుతి" – రాయడమే నిషిద్ధం

వేదాలను రాయడం అనేది

వేదకాలంలోనూ, బ్రాహ్మణ–ఆరణ్యకాలంలోనూ నిషేధం.

ఇవి కేవలం

“గురువు → శిష్యుడు”

ఈ విధంగా మౌఖికంగా మాత్రమే అందించాలి అని కఠిన నియమం.

బ్రాహ్మణులు వేదాన్ని “దేవనాగరి లో తప్ప మరే లిపిలో రాయకూడదు” అని చెప్పలేదు.

అదేనండి:

“వేదం రాయరాదు” అని మాత్రమే చెప్పారు.

అందుకే వేదాలు లిఖిత ఆధారంగా ముందుండవు,

కానీ మౌఖిక ఆధారంగా మాత్రం ముందే ఉన్నాయి.

⭐ ఇప్పుడు మీ ప్రతీ ప్రశ్నకు timelineతో సమాధానం:

❓ ప్రశ్న 1:

అశోకుడు (3rd century BCE) బ్రాహ్మి/దమ్మలిపిలో

ఎందుకు వేదాలు – పురాణాలు రాయబడలేదు?

✔ సమాధానం:

1. అప్పటికి వేదాలు మౌఖిక సంప్రదాయంలోనే ఉన్నాయ్ (ఒప్పందం ప్రకారం రాయరాదు).

2. పురాణాలు అప్పటికి ఇంకా పూర్తిగా రచింపబడలేదు.

పురాణాల నిర్మాణం ప్రధానంగా 2nd century CE – 8th century CE మధ్య జరిగింది.

3. అశోకుడు బౌద్ధధర్మాన్ని రాజధర్మంగా స్వీకరించడంతో,

అతని శాసనాలు బౌద్ధ ధార్మికత, నీతి, దమ్మం గురించే ఉన్నాయి.

👉 అందుకే ఆ కాలంలో వేద–పురాణాల లిఖిత రూపం కనిపించదు.

❓ ప్రశ్న 2:

గుప్తలిపి (4th CE) లో

ఎందుకు వేదాలు–పురాణాలు లికించబడలేదు?

✔ సమాధానం:

1. గుప్త కాలంలో పురాణాలు రాయడం మొదలైంది — కానీ ఇవి

తాళపత్రం, భోజపత్రం మీద రాయబడ్డాయి (stone inscriptions కాదు).

2. వేదాలను రాయడం పై ఉన్న మౌఖిక నిషేధం ఇంకా కొనసాగింది.

3. గుప్త శాసనాలు ప్రధానంగా

దానాలు

భూస్వామ్యాలు

రాజుల విజయం

కోసం మాత్రమే.

👉 గుప్త శాసనాల్లో వేదాలు–పురాణాలు రాయబడే అవసరం లేదు.

❓ ప్రశ్న 3:

శారదా లిపి (7th–8th CE) లో

ఎందుకు వేదాలు–పురాణాలు లేవు?

✔ సమాధానం:

శారదా లిపి ప్రధానంగా

కశ్మీర్ సంస్కృత గ్రంథాల

శైవ–శాక్త సంప్రదాయ గ్రంథాల

లిపి.

వేదాలు ఇంకా

“శ్రుతి” – మౌఖికం

గానే కొనసాగాయి.

❓ ప్రశ్న 4:

గ్రంథ లిపి (6th century onwards)

సంస్కృత గ్రంథాలు ఉన్నాయి.

అయితే వేదాలు ఎందుకు లేవు?

✔ సమాధానం:

1. గ్రంథ లిపి ప్రధానంగా పాండిత్య మరియు శాస్త్ర గ్రంథాల కోసం.

2. వేదాలు “రాయరాదు” అనే ఆచారం ఇంకా కొనసాగింది.

3. కానీ వేదాంగాలు, ఉపనిషత్తులు, ధర్మశాస్త్రాలు మాత్రం గ్రంథ లిపిలో రాయబడ్డాయి.

— ఎందుకంటే ఇవి శ్రుతి కాదు, స్మృతి.

👉 వేదాలకే ప్రత్యేక నిషేధం – ఇది బౌద్ధ గ్రంథాలకు లేదు.

❓ ప్రశ్న 5 (ముఖ్యం)

7వ–10వ CE ప్రాంతీయ లిపుల్లో కూడా

ఎందుకు వేదాలు–పురాణాలు లేవు?

✔ సమాధానం:

1. వేదాలు ఇంకా "మౌఖిక"మే – రాయడమంటే ఆచార విరుద్ధం.

2. పురాణాలు ఒకే సంస్కృత భాషలో ఉండగా,

ప్రాంతీయ లిపుల్లో వాటిని రాయడం తర్వాత కాలంలో (12వ–15వ CE) ప్రారంభమైంది.

3. ప్రాంతీయ లిపులు మొదట శాసనాల కోసం మాత్రమే ఉపయోగించబడ్డాయి –

ధార్మిక గ్రంథాలు చాలా ఆ తర్వాతే.

👉 అందుకే ప్రాంతీయ లిపుల్లో వేదాలు–పురాణాలకు పురాతన ఆధారం కనిపించదు.

⭐ అయితే వేదాలు ఎప్పుడు రాయబడ్డాయి?

దేవనాగరి లిపి (10th–12th CE) వచ్చాక

వేదాలను మొదటిసారిగా లిఖితరూపంలో రాయడం ప్రారంభమైంది.

ఈ విషయాన్ని భారత పురావస్తు, లిపిశాస్త్రం, Vedic philology అన్ని అంగీకరిస్తాయి.

⭐ బౌద్ధ సాహిత్యం ఎందుకు ముందే లభ్యమవుతుంది?

1. బౌద్ధులు రాయడాన్ని నిషేధించలేదు.

2. శాసనాలు, స్తూపాలు, గుహలు – ఇవన్నీ ధర్మప్రచారానికి నిర్మించబడ్డాయి.

3. అశోకుడు పెద్ద ఎత్తున లిపిని ఉపయోగించాడు.

4. బౌద్ధ గ్రంథాలు మొదటిసారిగా

1st century BCE లో శ్రీలంకలో రాయబడ్డాయి (పాలి టిపిటకాలు).

అందుకే బౌద్ధ సాహిత్యానికి లిఖిత ఆధారం → 2200–2300 సంవత్సరాలు ఉంది.

⭐ చివరిగా — మీ సందేహానికి స్పష్టమైన ముగింపు:

■ వేదాలు = అత్యంత ప్రాచీన మాటసంప్రదాయం

■ బౌద్ధ సాహిత్యం = అత్యంత ప్రాచీన లిఖిత సంప్రదాయం

రెండూ చరిత్రలో వేర్వేరు మార్గాలు:

వేదాలు మౌఖికంగా నిలిచి ఉన్నాయి.

బౌద్ధ గ్రంథాలు లిఖితంగా నిలిచి ఉన్నాయి.

అందుకే ఆధారాలు రెండు వేర్వేరు విధాలుగా కనిపిస్తాయి.

C01.buddha and puranas

అష్టాదశ పురాణాలు (18 మహాపురాణాలు)

ఈ పేజీలో ఆష్టాదశ పురాణాల జాబితా, వాటి సంక్షిప్త వివరణ, రచనా కాలం గురించి తెలుగులో వివరంగా అందించబడింది.

పరిచయం

అష్టాదశ పురాణాలు అంటే హిందూ సంప్రదాయంలోని ప్రధాన 18 పురాణాలు. వేదవ్యాసుడిచే సంకలితం చేయబడినట్లు సంప్రదాయంగా చెప్పబడింది. పురాణాలు ఒక్కసారిగా రాయబడలేదు — శతాబ్దాలుగా సంకలనం, మార్పులు, జోడింపుల దశల్లో వచ్చాయని పాఠకులు తెలుసుకోవాలి.

గమనిక: బుద్ధుని కాలం (సుమారు 563–483 BCE)కి అసలు అష్టాదశ పురాణాల రచనలు చెందవు. ఈ పురాణాల పూర్తి రూపాలు బౌద్ధ కాలంకి తర్వాతి శతాబ్దాలలో ఏర్పడ్డాయి.

అష్టాదశ మహాపురాణాల జాబితా

1. బ్రహ్మ పురాణం
2. పద్మ పురాణం
3. విష్ణు పురాణం
4. వాయు పురాణం
5. భవిష్య పురాణం (భౌతిక)
6. భాగవత పురాణం
7. నారద పురాణం
8. మార్కండి‌య పురాణం
9. అగ్ని పురాణం
10. లింగ పురాణం
11. వరాహ పురాణం
12. స్కంద పురాణం
13. వామన పురాణం
14. కూర్మ పురాణం
15. మత్స్య పురాణం
16. గరుడ పురాణం
17. బ్రహ్మాండ పురాణం
18. బ్రహ్మవైవర్త పురాణం

ప్రతి పురాణం గురించి సంక్షిప్తంగా

ప్రతి పురాణం ప్రత్యేక దైవాలకి సంబంధించిన కథలు, వంశావళి, సృష్టి-పరిపాలన, ధర్మశాస్త్ర, ఉపదేశాలు, స్థలపూజా కారణ కథలు మొదలైన విషయాలను కలిగి ఉంటుంది. కొన్ని ముఖ్యాంశాలు:

• బ్రహ్మ పురాణం: సృష్టి, దేవతలు, బ్రహ్మసంప్రదాయాల సందర్భాలు.
• పద్మ పురాణం: విష్ణు రూపాలు, పురాణ కథలు మరియు తీరుప్రత్యేకాలు.
• విష్ణు పురాణం: విష్ణు అవతారాల సంగ్రహం.
• భాగవత పురాణం: శ్రీకృష్ణ జీవితం మరియు భక్తి సారాంశం (భాగవతం అత్యంత ప్రజ్ఞాపూరిత గ్రంధం).
• లింగ పురాణం: శివ పరిచయాలు, లింగ పూజా కథల సరళి.
• ఇలాగే మిగతా పురాణాలు స్థానిక పూజాపద్ధతులు, క్షేత్రకథలు, పురాణ చరిత్రలను వివరిస్తాయి.

రచనా కాలాల సంక్షిప్త టైమ์లైన్

సారాంశంగా:

• క్రీ.పూ. 500 – క్రీ.పూ. 100: పురాణాల తొలి విత్తనాల ప్రారంభం (కొన్ని మూల వచనాలు).
• క్రీ.శ. 100 – 500: అనేక పురాణాల అసలు రూపం ఏర్పడిన కాలం.
• క్రీ.శ. 500 – 1200: పురాణాల విస్తరణ, కథల గూడ చిత్రాలు, స్థానిక జోడింపులు.
• క్రీ.శ. 1200 – 1500: తుది రూపాల సమాస్య; భక్తి ఉద్యమం ప్రభావం ఉండవచ్చు.

ఎలా ఉపయోగించుకోవాలి

పురాణాలు చరిత్రాత్మకనిఖిలంగా కాకుండా, సాంస్కృతిక, ఆధ్యాత్మిక మార్గదర్శకత్వం, స్థానిక ఆచారాల మూలాలుగా చూడాలి. అధ్యయనానికి ప్రాథమికంగా పలు భాగాలను ఎలా తీర్చిదిద్దారు అనేది పరిశోధన అవసరం.

మీకు ఈ HTMLను ఎడిట్ చేయాలనుకుంటే లేదా మరింత వివరణ కోరితే, నన్ను చెప్పండి — నేను ఈ ఫైల్‌లో నేరుగా మార్పులు చేయగలను.

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C09.సాయణుడు – విజయనగర సామ్రాజ్యంలోని మహా పండితుడు

సాయణుడు – విజయనగర సామ్రాజ్యంలోని మహా పండితుడు

విజయనగర రాజ్యంలో అత్యంత గొప్ప పండితుడు, వేద వ్యాఖ్యానాలలో అగ్రగణ్యుడు సాయణాచార్యుడు (Sayana / Sayanacharya). ఆయన వేదాలపై చేసిన భాష్యాలు ఇప్పటికీ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రామాణిక గ్రంథాలుగా గుర్తించబడ్డాయి.

🌿 సాయణుడు – సంక్షిప్త వివరాలు

📌 పేరు: సాయణాచార్యుడు

📌 కాలం: 14వ శతాబ్దం (Vijayanagara Empire)

📌 రాజులు:

హరిహర రాయుడు – I

బుక్క రాయుడు – I

📌 పదవి: ప్రధానమంత్రి, రాజగురు, వేదశాస్త్ర పండితుడు

📚 వేదాలపై సాయణుడి సేవలు

సాయణుడు రాసిన వేద భాష్యాలు నాలుగు వేదాలన్నింటిని కవర్ చేస్తాయి:

✔️ Rigveda Bhāṣya

✔️ Yajurveda Bhāṣya

✔️ Sāmaveda Bhāṣya

✔️ Atharvaveda Bhāṣya

> ఈ నాలుగు వేదాలకు ఒకే సమయంలో సమగ్ర వ్యాఖ్యానాలు చేసిన ఏకైక పండితుడు.

👨‍👦 సోదరుడు — మాధవాచార్యుడు

సాయణుడికి సన్నిహిత సహకారి, ఆయన అన్న మాధవాచార్యుడు

(తరువాత కాలంలో విద్యారణ్య స్వామి అయ్యాడు).

విద్యారణ్య స్వామి విజయనగర సామ్రాజ్య స్థాపనలో కూడా కీలక పాత్ర పోషించినవాడు.

🏛 విజయనగర రాజ్యానికి చేసిన సేవలు

రాజ్యంలోని విద్యా వ్యవస్థ అభివృద్ధి

వేదపాఠశాలల స్థాపన

మహాగ్రంథాల సంపాదన

రాజులకు ధార్మిక, రాజకీయ సలహాలు

📌 సాయణుడి గ్రంథాలు

సుమారు 100కి పైగా గ్రంథాలు:

వేద భాష్యాలు

బ్రాహ్మణాలు

ఆరణ్యకాలు

ధర్మశాస్త్ర గ్రంథాలు

స్మృతులు

నిఘంటువులు

అత్యంత ప్రసిద్ధం: Rigveda Samhita Bhashyam

 కీర్తి

వేద వ్యాఖ్యానాలలో సాయణ భాష్యం నేటికీ:

అత్యంత ప్రామాణికం

పాశ్చాత్య పండితులు కూడా ఆధారపడే గ్రంథం

విశ్వవిద్యాలయాల్లో పాఠ్యాంశం

class="left">

C10.sangetam samavedam

ఇవి సామవేదం – భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతపు ప్రాథమిక నిర్మాణాలు. మీరు ఇచ్చినవి మొత్తం సంగీత శాస్త్రంలోని మూలకాలు.

ఇప్పుడు వాటిని స్పష్టంగా, సులభంగా, క్లారిటీతో వివరంగా ఇస్తున్నాను.

🎵 1. స్వరములు – 7 (Swaramulu – 7)

భారతీయ సంగీతంలో 7 ప్రధాన స్వరాలు:

1. స – షడ్జము (Sa)

2. రి – ఋషభము (Ri)

3. గ – గాంధారం (Ga)

4. మ – మధ్యమం (Ma)

5. ప – పంచమం (Pa)

6. ధ – ధైవతం (Dha)

7. ని – నిషాదం (Ni)

➡️ ఇవే మొత్తం సంగీతానికి ప్రాణం.

➡️ మళ్లీ సకు చేరితే ఒక ఒక్టేవ్ (Sthayi) పూర్తవుతుంది.

---

🎼 2. మండలాలు – 3 (Mandalalu – 3)

స్వరాలను పాడే మూడు స్థాయిలు:

1. మంద్రమండలం – తక్కువ శృతి (low pitch)

2. మధ్యమమండలం – సాధారణ స్వరాలు (normal pitch)

3. తారస్థాయి మండలం – ఎత్తు శృతి (high pitch)

➡️ ఒకే స్వరం మూడు మండలాల్లో పాడవచ్చు.

(ఉదా: స – తక్కువ స, మధ్య స, ఎత్తు స)

---

🎶 3. మూర్ఛనలు – 21 (Murchanalu – 21)

ఒక గ్రహస్థాన (starting point) మారితే ఏర్పడే స్వరమాలిక = మూర్ఛన.

7 స్వరాలు

ప్రతి స్వరం మొదలుపెట్టి పాడితే 7 మూర్ఛనలు

మరియు మూడు స్టాయిల్లో కలిపి మొత్తం 21 మూర్ఛనలు

➡️ ఉదాహరణ:

స రి గ మ ప ధ ని స

రి గ మ ప ధ ని స రి

గ మ ప ధ ని స రి గ ... ఇలా.

---

🎵 4. గ్రామాలు – 3 (Gramalu – 3)

ప్రాచీన భారత సంగీతంలో మూల స్వర వ్యవస్థలు మూడు:

1. శడ్జగ్రామం (Sa ఆధారంగా)

2. మధ్యమగ్రామం (Ma ఆధారంగా)

3. గాంధారగ్రామం (Ga ఆధారంగా)

➡️ ఇవే నేటి రాగాలకు మూలం.

➡️ సమవేద సంగీతం ప్రధానంగా శడ్జగ్రామం ఆధారంగా ఉండేది.

---

🌀 5. తానాలు – 49 (Tanalu – 49)

స్వరాల క్రమాలు, పరిణామాలు, oscillations కలిగి ఉన్న సంగీత రూపాలు.

49 తానాలు =

7 స్వరాలు

7 స్థానాలు (variations)

7 × 7 = 49

➡️ ఇవి రాగాల ఆలాపనకు పునాది.

➡️ ప్రతి తానం వేరు వేరు భావాన్ని ఇస్తుంది.

సులభ సారాంశం (Simple Summary)

అంశం సంఖ్య అర్థం

స్వరాలు 7 సంగీతపు ప్రాథమిక నోట్లు

మండలాలు 3 Low, Medium, High pitch స్థాయిలు

మూర్ఛనలు 21 ప్రతి స్వరం నుంచి మొదలయ్యే 21 స్వరమాలికలు

గ్రామాలు 3 ప్రాచీన 3 మూల స్వరవ్యవస్థలు

తానాలు 49 49 స్వరపరమైన రీతులు (patterns)

C25.డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేడ్కర్ వర్థంతి

డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేడ్కర్ వర్థంతి

అంబేడ్కర్ వర్థంతి каждీ సంవత్సరం డిసెంబర్ 6న “మహాపరినిర్వాణ దినం”గా జరుపుకుంటారు. 1956లో ఈ రోజున డాక్టర్ బీ.ఆర్. అంబేడ్కర్ పరమపదించారు. ఈ రోజు ఆయన జీవితాన్ని, సమాజానికి చేసిన సేవలను స్మరించుకునే ప్రత్యేక సందర్భం.

డాక్టర్ అంబేడ్కర్ ప్రధాన సేవలు

1. భారత రాజ్యాంగ నిర్మాత

స్వతంత్ర భారత తొలి రాజ్యాంగ కమిటీ చైర్మన్‌గా వ్యవహరించారు.

ప్రతి పౌరునికి స్వేచ్ఛ, సమానత్వం, న్యాయం లభించేలా రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించారు.

ముఖ్యంగా అణగారిన వర్గాల హక్కులను రక్షించేలా ప్రత్యేక నిబంధనలు చేర్చారు.

2. సామాజిక సమానత్వం కోసం పోరాటం

చిన్నతనంలోనే అన్యాయాలను అనుభవించినందువల్ల, జీవితమంతా అస్పృశ్యత నిర్మూలన, సమాజ సంస్కరణ కోసం కృషి చేశారు.

బహిష్కృత హితకారిణి సభ, మహాడ్ సత్యాగ్రహం, చవదార్ ట్యాంక్ ఉద్యమం వంటి అనేక ఉద్యమాలకు నాయకత్వం వహించారు.

3. విద్యకు గొప్ప ప్రాధాన్యం

“విద్య పొందండి, సంఘటితం అవండి, పోరాడండి” అనే ఆయన నినాదం కోట్లాది మందిని ప్రేరేపించింది.

వ్యక్తిని మార్చేది విద్య మాత్రమే అనే నమ్మకంతో జీవితాంతం చదువు, ఆలోచన, పరిశోధనలతో గడిపారు.

4. బౌద్ధ ధర్మం స్వీకరణ

సమానత్వం, కరుణ, నైతికతను గౌరవించే బౌద్ధ ధర్మం తన దారిదీపమని భావించి 1956లో లక్షలాది ప్రజలతో కలిసి బౌద్ధం స్వీకరించారు.

ఆయన ద్వారా భారతదేశంలో బౌద్ధ ధర్మం మళ్లీ వికాసం పొందింది.

అంబేడ్కర్ వర్థంతి ఎందుకు జరుపుకుంటారు?

ఆయన చేసిన మహత్తర సేవలను గుర్తించడానికి.

సమాజంలో సమానత్వం, న్యాయం, బాంధవ్యాన్ని పెంపొందించడానికి.

యువతకు ఆయన ఆలోచనలు, పోరాటం, దృక్పథం గురించి అవగాహన కలిగించడానికి.

వివక్ష రహిత భారతదేశం నిర్మాణానికి ప్రేరణ పొందడానికి.

ఈ రోజు చేసేవి

ఆయన విగ్రహాలకు నివాళులు అర్పించడం.

రాజ్యాంగ పాఠాలు చదవడం.

సామాజిక న్యాయం అంశాలపై చర్చలు, సదస్సులు.

పాఠశాలలు, కళాశాలల్లో అంబేడ్కర్ గురించిన ఉపన్యాసాలు.

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C26.AP DIST

Here is the full updated list of 29 districts of Andhra Pradesh (post-2025 reorganisation). 

# District Name

1 Alluri Sitharama Raju new

2 Anakapalli 

3 Ananthapuramu 

4 Annamayya 

5 Bapatla new

6 Chittoor 

7 Dr. B.R. Ambedkar Konaseema new

8 East Godavari 

9 Eluru 

10 Guntur 

11 Kakinada 

12 Krishna 

13 Kurnool 

14 Nandyal new

15 NTR new

16 Palnadu new

17 Parvathipuram Manyam new

18 Prakasam 

19 Sri Potti Sriramulu Nellore 

20 Sri Sathya Sai new

21 Srikakulam 

22 Tirupati 

23 Visakhapatnam 

24 Vizianagaram 

25 West Godavari 

26 Y.S.R. Kadapa 

27 Markapuram (new) 

28 Madanapalle (new) 

29 Polavaram (new) 

C24.Masterpieces in the World

ఇక్కడ మీరు పేర్కొన్నవి ప్రపంచ ప్రసిద్ధ వ్యక్తులు, సినిమాలు, పాత్రలు మరియు కళాఖండాలు.

నేను వీటిని స్పష్టంగా, సులభంగా Masterpieces in the World గా కేటగిరీలవారీగా అందిస్తున్నాను:

🌍 WORLD MASTERPIECES — PEOPLE & CINEMA LIST

⭐ 1. World Famous Personalities

Michael Jackson

ప్రపంచ పాప్ సంగీతానికి రాజు (King of Pop)

హిట్ ఆల్బమ్స్: Thriller, Bad, Dangerous

Moonwalk dance ప్రజాదరణ పొందింది

ప్రపంచంలో అత్యధికంగా అమ్ముడైన ఆల్బమ్ — Thriller

Bruce Lee (మీ “Brucli” → Bruce Lee)

Martial arts legend

Jeet Kune Do స్థాపకుడు

ప్రసిద్ధ సినిమాలు: Enter the Dragon, The Big Boss

Amitabh Bachchan

భారతీయ సినిమా శాంస్కృతిక చిహ్నం

Big B, Angry Young Man

ప్రసిద్ధ సినిమాలు: Sholay, Deewar, Piku

Roger Moore

James Bond గా ప్రసిద్ధుడు

7 బాండ్ సినిమాల్లో నటించారు

The Spy Who Loved Me, Octopussy

🎬 2. Iconic Movies (World Masterpieces)

Ben-Hur (1959)

11 Oscars (Epic Masterpiece)

Charlton Heston నటన — లెజెండరీ

రోమన్ల కాలం నేపథ్యంలో ప్రతీకారం కథ

Karunamayudu (1978 – Telugu)

జీసస్ క్రీస్తు జీవితం ఆధారంగా

Telugu cinema లో ఒక కళాత్మక, భక్తి masterpiece

Alluri Sitarama Raju (1974 – Telugu)

స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు అల్లూరి సీతారామరాజు గారి జీవితం

నటుడు krishna ప్రత్యేక నటన

Patriotism masterpiece

🕵️‍♂️ 3. Sherlock Holmes Story

“The Man with the Twisted Lip” / “The Adventure of the Speckled Band” / “The Red-Headed League”

మీరు చెప్పిన “cenecorner / mechanas gold”

వీటి స్పెల్లింగ్ తప్పుగా ఉండవచ్చు. చాలా దగ్గరైనవి:

“The Man with the Golden Gun” (James Bond)

Roger Moore నటించిన బాండ్ చిత్రం

Scaramanga అనే ఛారిత్రక విలన్

ప్రేక్షకులకు ప్రత్యేకమైన Gun concept

Treasure / Gold Adventure Classics గా ఉండవచ్చు:

Mackenna’s Gold (1969)

Adventure gold hunt movie

Gregory Peck, Omar Sharif నటించారు

Western cinematic masterpiece

(“Mechanas gold” → Mackenna’s Gold)

🌟 COMPLETE LIST OF MASTERPIECES YOU MENTIONED

Category Masterpiece Name Type

Personality Michael Jackson Music

Personality Bruce Lee Martial Arts

Personality Amitabh Bachchan Cinema

Personality Roger Moore Cinema (James Bond)

Movie Mackenna’s Gold Hollywood Adventure

Movie Ben-Hur Historical Epic

Movie Karunamayudu Telugu Devotional

Movie Alluri Sitarama Raju Telugu Biopic

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C23.బౌద్ధాన్ని ఆదరించిన ప్రముఖ రాజులు

బౌద్ధాన్ని ఆదరించిన ప్రముఖ రాజులు – సంవత్సరాలతో (Brief List)

(చరిత్రలో బౌద్ధ ధర్మాన్ని ప్రోత్సహించి, విస్తరింపజేసిన ముఖ్య రాజులు)

1. బింబిసారుడు (Bimbisara)

రాజ్యం: మగధా సామ్రాజ్యం – హర్యాంక వంశం

కాలం: 558–491 BCE

బుద్ధుని సమకాలికుడే. బౌద్ధానికి తొలి రాజకీయ ఆదరణ ఇచ్చినవారిలో ముఖ్యుడు.

🔶 బింబిసారుడు – Trigger Points

1️⃣ హర్యాంక వంశ స్థాపకుడు

ప్రాచీన మగధ రాజ్యానికి బలమైన పునాది వేసిన మొదటి మహారాజు.

2️⃣ రాజధాని – రాజగృహం (Rajagriha)

మగధను ఏకీకృతం చేసి, రాజగృహాన్ని రాజధానిగా నిర్మించాడు.

3️⃣ పరాక్రమం + దౌత్యం

యుద్ధం మాత్రమే కాదు, శాంతి ఒప్పందాలు (అలయెన్స్) ద్వారా కూడా రాజ్యం విస్తరించాడు.

4️⃣ బుద్ధుని సమకాలికుడు

బింబిసారుడు బుద్ధుడిని గౌరవించాడు; ధర్మాన్ని వినాడు. తరువాత అతని కుమారుడు అజాతశత్రువు పూర్తిగా బౌద్ధధర్మాన్ని ఆమోదించాడు.

5️⃣ విస్తరణ విధానం

అంగ, కోశల, లిచ్ఛవుల వంటి రాజ్యాలతో సంబంధాలు–

కొన్నింటిని యుద్ధం ద్వారా, ఇంకొన్నింటిని వివాహ కూటముల ద్వారా కలిపాడు.

6️⃣ పరిపాలనా దక్షత

పన్నులు, వ్యవస్థలు, రహదారి నిర్మాణం, అంతర్గత భద్రత—

మగధను మహాశక్తిగా తయారు చేసిన పునాది బింబిసారుడిదే.

7️⃣ మరణం – కుట్ర ద్వారా

తన కుమారుడైన అజాతశత్రువు చేతిలో బింబిసారుడు చంపబడ్డాడు అని చరిత్ర చెబుతుంది.

2. అజాతశత్రు (Ajatashatru)

రాజ్యం: మగధ

కాలం: 492–460 BCE

బుద్ధకాలానికే చెందిన మరో శక్తివంతుడు. మొదటి బౌద్ధ సంగీతి (First Buddhist Council) అతని కాలంలో జరిగింది.

3. అశోక చక్రవర్తి (Ashoka the Great)

రాజ్యం: మౌర్య సామ్రాజ్యం

కాలం: 268–232 BCE

బౌద్ధాన్ని ప్రపంచవ్యాప్తంగా వ్యాప్తి చేసిన మహారాజు.

ధర్మచక్రం, శాంతి, అహింస వంటి విలువలను నాటుకున్నాడు.

శ్రీలంక, నేపాల్, మయన్మార్, గ్రీకు ప్రాంతాలకు బౌద్ధ ధర్మదూతలను పంపాడు.

4. కనిష్కుడు (Kanishka)

రాజ్యం: కుశాణ వంశం

కాలం: 127–150 CE

మహాయాన బౌద్ధమతం అభివృద్ధి అతని కాలంలో వేగంగా జరిగింది.

4వ బౌద్ధ సంగీతి అతని కాలంలో జరిగింది.

5. హర్షవర్ధనుడు (Harsha / Harshavardhana)

రాజ్యం: పుష్యభూతి వంశం

కాలం: 606–647 CE

బౌద్ధానికి రెండవ స్వర్ణయుగాన్ని ఇచ్చిన రాజు.

ప్రపంచ పర్యాటకుడు యువాన్‌చ్వాంగ్ (Hiuen Tsang) అతని రాజ్యంలో కొన్నేళ్లు గడిపాడు.

సంక్షిప్తంగా – బౌద్ధాన్ని ఆదరించిన ప్రధాన రాజులు

1. బింబిసారుడు – 558–491 BCE

2. అజాతశత్రు – 492–460 BCE

3. అశోకుడు – 268–232 BCE

4. కనిష్కుడు – 127–150 CE

5. హర్షవర్ధనుడు – 606–647 CE

ఇక్కడ బౌద్ధములో ప్రముఖులు – వారి కాలం (Years) సులభంగా, స్పష్టంగా ఇస్తున్నాను:

బౌద్ధం ప్రముఖులు (Prominent Buddhist Personalities) – Years

1. గౌతమ బుద్ధుడు

563 – 483 BCE

బౌద్ధ ధర్మ స్థాపకుడు.

2. ఆనందుడు (Ānanda)

5వ శతాబ్దం BCE

బుద్ధుని సేవకుడు, ముఖ్య శ్రావకుడు.

3. ఉపాలి (Upāli)

5వ శతాబ్దం BCE

బౌద్ధ వినయ పిటక విధానకర్త.

4. మహాకశ్యప (Mahākāśyapa)

5వ శతాబ్దం BCE

తొలి బౌద్ధ సంఘాన్ని నడిపిన పెద్ద.

5. అశోక చక్రవర్తి

304 – 232 BCE

బౌద్ధ ధర్మాన్ని ప్రపంచానికి విస్తరించిన మహారాజు.

6. నాగార్జునుడు

150 – 250 CE

మధ్యమిక తత్వశాస్త్ర స్థాపకుడు (శూన్యవాదం).

7. వసుబంధుడు

4వ శతాబ్దం CE

యోగాచార (విజ్ఞానవాద) తత్వం అభివృద్ధి.

8. అసంగ (Asanga)

4వ శతాబ్దం CE

వసుబంధుడి సోదరుడు, మహాయాన సిద్ధాంతకర్త.

9. బోధిధర్మ (Bodhidharma)

5వ–6వ శతాబ్దం CE

చైనా జెన్ బౌద్ధం (చాన్) స్థాపకుడు.

10. దలై లామా (14th Dalai Lama – Tenzin Gyatso)

జననం: 1935 CE

ఆధునిక బౌద్ధం ప్రతినిధి, నోబెల్ శాంతి బహుమతి గ్రహీత.

సంక్షిప్త పట్టిక (Table)

ప్రముఖుడు సంవత్సరాలు

గౌతమ బుద్ధుడు 563–483 BCE

ఆనందుడు 5వ శతాబ్దం BCE

ఉపాలి 5వ శతాబ్దం BCE

మహాకశ్యప 5వ శతాబ్దం BCE

అశోకుడు 304–232 BCE

నాగార్జునుడు 150–250 CE

వసుబంధుడు 4వ శతాబ్దం CE

అసంగ 4వ శతాబ్దం CE

బోధిధర్మ 5–6వ శతాబ్దం CE

14వ దలైలామా 1935–ప్రస్తుతం

C22.చార్వాకులు – హేతువాదానికి

చార్వాకులు – హేతువాదానికి ముందడుగు వేసిన పురాతన భావవాదులు

ఆనాటి భారతీయ తాత్విక సంప్రదాయంలో చార్వాకులు (లొకాయతులు) ఒక ప్రత్యేక స్థానం కలిగి ఉన్నారు. వారు సమాజంలో గాఢంగా వేరూరిన మూఢనమ్మకాలు, శాస్త్రపరమైన అపార్థాలు, ఆచార వ్యవహారాల వెనుక దాగిన మాయాజాలాలను బహిర్గతం చేసినవారు. వారి తాత్విక దృక్పథం నేటి హేతువాదం, మానవతావాదం, విజ్ఞాన దృష్టికి మూలపునాది వంటిది.

వేదాలు—ప్రశ్నించరాదా? అని ప్రశ్నించినవారు చార్వాకులు

చార్వాకులు వేదాలను అప్రమాణ గ్రంథాలుగా భావించారు.

వేదం చెప్పిందంటే నిజమే అని అंधంగా నమ్మడం తప్పు అని వారు స్పష్టం చేశారు.

వేదాల్లో ఉన్న యజ్ఞ–యాగాది కర్మలు స్వర్గాన్ని ఇస్తాయని చెప్పడాన్ని వారు సూటిగా సవాల్ చేశారు.

వేదం చెప్పినట్లు:

> “స్వర్గకామో యజేత్” — స్వర్గం కావాలనుకున్నవారు యజ్ఞం చేయాలి.

యజ్ఞంలో పశుబలి, హింస జరుగుతుంది.

యజ్ఞంలో చంపబడిన పశువుకు స్వర్గం లభిస్తుంది అని వేదం చెప్పితే—

అందుకే చార్వాకులు కఠినమైన ప్రశ్న వేశారు:

> “యజ్ఞంలో పశువుకు స్వర్గం దొరకితే, యజ్ఞం చేసేవారు తమ తండ్రిని, సోదరుడిని ఆహుతి చేస్తే స్వర్గం పొందరా?”

ఈ ఒక్క ప్రశ్నతోనే యజ్ఞాల వెనుక ఉన్న మాయా తర్కం, పశుబలి హింస, వేద ఆధిపత్యపు అసలైన రూపం బయటపడుతుంది.

పురోహితశ్రేణి—జనాలను మోసగించే పద్ధతులపై విమర్శ

చార్వాకులు పురోహిత వర్గం నిర్మించిన:

శ్రద్ధ కర్మలు

పితృయజ్ఞాలు

పిండప్రదానం

మరణించిన వారి పేరిట చేసే అన్నదానం

ఇవన్నీ మానవ మూర్ఖత్వానికి నిదర్శనమని భావించారు.

వారి ప్రసిద్ధ ఉపమానం:

> “మన తండ్రో, తల్లో దూర గ్రామానికి వెళితే ఇక్కడ మనం భోజనం చేస్తే వారికెందుకు అందుతుంది?”

అదేవిధంగా మరణించినవారికి ఇస్తున్న ‘పిండం, అన్నం’ వారు ఎలా పొందగలరు?

ఇది పురోహిత వర్గం జీవనార్థం కోసం నిర్మించిన వంచన అని వారు ధైర్యంగా చెప్పారు.

ఆత్మ, దేవుడు, స్వర్గం—ఇవన్నీ మనిషి భయాల కల్పనలే

చార్వాకుల తత్వం ప్రకారం:

దేవుడు లేడు

ఆత్మ లేదు

పాపం–పుణ్యం అనే వ్యవస్థ లేదు

స్వర్గం–నరకం అనే లోకాలు కూడా లేవు

ఇవి అన్నీ మానవుల భయాలు, అజ్ఞానం, పురోహితుల మనోవంచన వల్ల వచ్చిన కల్పనలు అని వారు పేర్కొన్నారు.

మనిషి కొరకు మనిషే—అదే చార్వాకుల సందేశం

చార్వాకులు ఒక విషయం బలంగా నమ్మారు:

> మనిషి జీవితం ఇదొక్కటే — దీనినే సార్థకం చేసుకోవాలి.

ఆనాటి సమాజాన్ని పట్టిపీడించిన అజ్ఞానాన్ని చెరిపివేయడానికి వారు చేసిన ప్రయత్నం అపారమైనది.

అందుకే చార్వాకులు భారతీయ తత్వంలో ప్రథమ హేతువాదులు, మానవతా వాదులు, విజ్ఞానదృష్టి కలిగినవారు.

ముగింపు

నేటి సమాజంలో కూడా మనం మూఢనమ్మకాల బారిన పడుతున్నాము. అజ్ఞానం, భయం, మతవర్గాల అంధానుసరణ చాలా చోట్ల కనిపిస్తోంది.

ఈ తరుణంలో చార్వాకుల ధైర్యమైన స్వరాన్ని గుర్తు చేసుకోవడం సముచితం.

మనిషి ఆలోచిస్తేనే సమాజం ముందడుగు వేస్తుంది.

ప్రశ్నించడం ఒక తప్పు కాదు—

ప్రశ్నించకపోవడమే నిజమైన తప్పు.

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C21.ఆర్యులు Alps పర్వతాల పశ్చిమ ప్రాంతంలోని యూరేషియన్ స్టెప్పెస్ నుండి వచ్చారు.

Aryans – Detailed Brief History

1. Origin (మూల స్థలం)

ఆర్యుల నిజమైన మూలం గురించి చరిత్రకారులకు పూర్తి ఏకాభిప్రాయం లేదు.

అయితే చాలా మంది పరిశోధకుల అభిప్రాయం ప్రకారం:

ఆర్యులు యూరేషియన్ స్టెప్పెస్ (Eurasian Steppes) అనే విస్తారమైన గడ్డి మైదానాల ప్రాంతంలో నివసించేవారు.

ఈ ప్రాంతం Alps (అల్ప్స్) పర్వతాల పశ్చిమం, Caspian Sea, Black Sea మధ్య విస్తరించి ఉంటుంది.

ఇది నేటి దేశాల్లో

ఉక్రెయిన్

దక్షిణ రష్యా

కజకస్తాన్

వంటివి.

ఇదే ప్రాంతాన్ని చరిత్రలో Indo-European Homeland అంటారు.

2. Why They Migrated? (ఎందుకు వలస వెళ్లారు?)

ఆర్యులు కొన్ని కారణాల వల్ల తమ మూల ప్రాంతం నుండి బయటకు వలస వెళ్లారు:

1. చల్లటి వాతావరణ మార్పులు

2. ఆహారం–మేత కోసం జంతు సంపద అవసరం

3. தமிழు తెగల మధ్య యుద్ధాలు

4. కొత్త భూములు మరియు నదీ పరివాహక ప్రాంతాల కోసం ప్రయాణం

3. Migration Routes (వలస మార్గాలు)

ఆర్యులు ప్రధానంగా రెండు దిశల్లో ప్రయాణించారు:

A. యూరప్ వైపు

జర్మనీ

ఫ్రాన్స్

ఇటలీ

గ్రీకు ప్రాంతాలు

ఇవన్నీ Indo-European భాషల పుట్టుకకు కావలసిన మూలాలు.

B. ఆసియా వైపు (భారతదేశం వైపు)

వారు Caspian Sea దక్షిణం

Iran Plateau

Hindu Kush పర్వతాలు దాటి

సింధు నది (Indus) పరివాహక ప్రాంతం లోకి వచ్చారు.

4. Entry into India (భారతదేశ ప్రవేశం – 1500 BCE)

సుమారు 1500 BCE సమయంలో ఆర్యులు ఉత్తర–పడమర ఇండియా లోకి ప్రవేశించారు.

మొదట వారు పంజాబ్ ప్రాంతంలో స్థిరపడ్డారు.

తరువాత గంగా–యమునా మైదానాల వైపు విస్తరించారు.

ఈ కాలాన్ని వేద కాలం (Vedic Period) అంటారు.

5. Aryan Society & Culture (సామాజిక–సాంస్కృతిక లక్షణాలు)

Language

వారు సంస్కృతం అనే భాష మాట్లాడేవారు.

ఇది ప్రపంచ ప్రసిద్ధ Indo-European language family కు చెందినది.

Religion

సహజ దేవతలను పూజించే

ఇంద్రుడు

అగ్ని

వారుుణుడు

సూర్యుడు

వంటివారు.

Lifestyle

గుర్రపు రథాలు

యుద్ధ నైపుణ్యం

పశు సంపద (గోవులు) ముఖ్యమైనవి

తెగలుగా (tribes) జీవనం

కుటుంబం మరియు వంశం ప్రధానమైనవి

6. Their Contribution (వారిచే అభివృద్ధి)

ఆర్యులు భారతదేశంలో

వేదాలు

యజ్ఞ పద్ధతులు

సంప్రదాయ భాషలు

సామాజిక నిర్మాణాలు (వర్ణవ్యవస్థ)

వంటి అవశేషాలను విడిచారు.

7. Final Summary (చివరి సారాంశం)

ఆర్యులు Alps పర్వతాల పశ్చిమ ప్రాంతంలోని యూరేషియన్ స్టెప్పెస్ నుండి వచ్చారు.

వాతావరణ మరియు జీవన మార్పుల కారణంగా వారు ప్రమాదకరమైన దీర్ఘ వలసలు ప్రారంభించారు.

వారు ఇరాన్ → హిందూకుష్ → సింధు లోయ మార్గంగా భారతదేశానికి చేరుకున్నారు.

వారి రాకతో భారతీయ వేద సంస్కృతి రూపుదిద్దుకుంది.

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

C17E.States cms

CONTINENTS

🇮🇳 భారతదేశంలోని రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు

 (States and Union Territories of India)

🗺️ మొత్తం:

28 రాష్ట్రాలు (States)

8 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు (Union Territories)

🌾 భారతదేశం – రాష్ట్రాల జాబితా (28 States):

సంఖ్య రాష్ట్రం పేరు (తెలుగులో) రాజధాని

1️⃣ ఆంధ్రప్రదేశ్ అమరావతి

2️⃣ తెలంగాణ హైదరాబాద్

3️⃣ తమిళనాడు చెన్నై

4️⃣ కేరళ తిరువనంతపురం

5️⃣ కర్ణాటక బెంగళూరు

6️⃣ మహారాష్ట్ర ముంబై

7️⃣ గుజరాత్ గాంధీనగర్

8️⃣ రాజస్థాన్ జైపూర్

9️⃣ మధ్యప్రదేశ్ భోపాల్

🔟 ఉత్తరప్రదేశ్ లక్నో

11 బీహార్ పట్నా nitish

12 పశ్చిమ బెంగాల్ కోల్‌కతా

13 ఒడిశా భువనేశ్వర్

14 అస్సాం దిస్పూర్

15 పంజాబ్ చండీగఢ్

16 హర్యానా చండీగఢ్

17 హిమాచల్ ప్రదేశ్ శిమ్లా

18 ఉత్తరాఖండ్ డెహ్రాడూన్

19 జార్ఖండ్ రాంచీ

20 ఝార్ఖండ్ రాంచీ

21 ఛత్తీస్‌గఢ్ రాయ్‌పూర్

22 గోవా పణజి

23 మేఘాలయ షిల్లాంగ్

24 మణిపూర్ ఇంఫాల్

25 మిజోరాం ఐజవాల్

26 నాగాలాండ్ కోహిమా

27 సిక్కిం గాంగ్‌టాక్

28 అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ఇటానగర్

🏛️ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు (Union Territories – 8):

సంఖ్య -ప్రాంతం- రాజధాని

1️⃣ ఢిల్లీ న్యూ ఢిల్లీ

2️⃣ పుదుచ్చేరి పుదుచ్చేరి

3️⃣ లడఖ్ లేహ్

4️⃣ జమ్మూ & కాశ్మీర్ శ్రీనగర్ / జమ్మూ

5️⃣ ఆండమాన్ & నికోబార్ ద్వీపాలు పోర్ట్ బ్లెయిర్

6️⃣ లక్షద్వీప్ కవరత్తి

7️⃣ దాద్రా & నగర్ హవేలీ సిల్వాసా

8️⃣ దమన్ & దీవ్ దమన్

State.                CM

Rajastan - sri  bhajanlal 

Andhrapradesh - sri N chandra babu nayudu

C20.వేదాలు – బ్రాహ్మణాలు

వేదాలు – బ్రాహ్మణాలు  (Brahmanas)

వేదాల తర్వాతి భాగాన్ని బ్రాహ్మణాలు అంటారు.

ఇవి వేద మంత్రాల అర్థం, యజ్ఞ పద్ధతి, పూజా విధానాలు వివరించే గ్రంథాలు.

1. వేదాల నిర్మాణం

ప్రతి వేదం నాలుగు భాగాలు కలిగి ఉంటుంది:

వేదాలు – సంహితలు (Samhitas)

సంహితలు అనేవి వేదాల ప్రధాన భాగం.

ఇవి మంత్రాలు, సూక్తాలు, ప్రార్థనలు, స్తోత్రాలు కలిగిన ప్రాథమిక గ్రంథాలు.

వేదాలలో ఉన్న మొదటి భాగమే సంహితలు.

1. వేదాల నిర్మాణం (4 Parts of Vedas)

ప్రతి వేదం సాధారణంగా 4 భాగాలుగా ఉంటుంది:

1. సంహితలు – మంత్రాలు

2. బ్రాహ్మణాలు – యజ్ఞ పద్ధతులు

3. ఆరణ్యకాలు – ధ్యానం, తపస్సు

4. ఉపనిషత్తులు – తత్వశాస్త్రం

ఇవన్నింటిలో అత్యంత పూర్వం మరియు ముఖ్యమైనది సంహితలు.

2. నాలుగు వేదాలు మరియు వాటి సంహితలు

1. ఋగ్వేద సంహితా (Rigveda Samhita)

మొత్తం 1,028 సూక్తాలు

ప్రధానంగా దేవతల స్తోత్రాలు

అగ్ని, ఇంద్ర, వాయు, వరుణ వంటి దేవతలను స్తుతించే మంత్రాలు

ప్రపంచంలోని అత్యంత ప్రాచీన గ్రంథం

విషయం: భక్తి, ఋతువు, ప్రకృతి, యజ్ఞం, దేవతలు

2. యజుర్వేద సంహితా (Yajurveda Samhita)

రెండు భాగాలు:

శుక్ల యజుర్వేద సంహితా

కృష్ణ యజుర్వేద సంహితా

విషయం:

యజ్ఞాలలో ఉచ్చరించే మంత్రాలు

హోమ పద్ధతులు

అగ్నికార్యాలు ఎలా చేయాలో వివరాలు

👉 ఇది యజ్ఞ శాస్త్ర గ్రంథం.

3. సామవేద సంహితా (Samaveda Samhita)

సంగీత వేదం

పాడే మంత్రాలు

స్వరాలు, రాగాలు

ఎక్కువగా ఋగ్వేద మంత్రాలనే స్వర రూపంలో ఇక్కడ ఉపయోగిస్తారు

👉 భారతీయ సంగీతానికి పునాది ఇదే.

4. అథర్వవేద సంహితా (Atharvaveda Samhita)

గృహ యజ్ఞాలు

ఆరోగ్యం, శాంతి మంత్రాలు

దైనందిన జీవనానికి సంబంధించిన ప్రార్థనలు

విద్య, రాజ్యం, వైద్యానికి సంబంధించిన మంత్రాలు

👉 ఇది “శాంతి వేదం” అని కూడా పిలుస్తారు.

3. సంహితల లక్షణాలు

మంత్రాల సమాహారం

దేవతా స్తోత్రాలు

యజ్ఞంలో ఉపయోగించే ప్రార్థనలు

ప్రపంచం, ప్రకృతి, జీవితం గురించి ప్రాచీన జ్ఞానం

4. విద్యార్థులకు సులభమైన ఉదాహరణ

ఒక వేదాన్ని ఒక పెద్ద వంటపుస్తకం అనుకుంటే:

సంహితలు = వంటకాలు (recipes)

ప్రధాన భాగం ఇదే.

సారాంశం (Conclusion)

సంహితలు వేదాల హృదయం.

ఇవి వేల సంవత్సరాల నాటి మంత్రాలు, జ్ఞానం, ప్రార్థనల సమాహారం.

ప్రతి వేదానికి ప్రత్యేకమైన సంహిత ఉంటుంది.

2. బ్రాహ్మణాలు – యజ్ఞాలు ఎలా చేయాలి

3. ఆరణ్యకాలు – అడవిలో చేసే ధ్యాన పద్ధతులు

ఇదిగో వేదాలు – ఆరణ్యకాలు గురించి చాలా చిన్న, సింపుల్ BRIEF మీ స్కూల్ ప్రాజెక్ట్‌కు సరిపోయేలా:

ఆరణ్యకాలు (Aranyakas) వేదాల మూడవ భాగం.

"అరణ్యం" అంటే అడవి.

అడవుల్లో గురువులు శిష్యులకు బోధించిన ధ్యాన, తపస్సు సంబంధిత వేద జ్ఞానాన్ని ఆరణ్యకాలు అంటారు.

ఇవి యజ్ఞాల బాహ్య పద్ధతులకంటే, వాటి అంతరార్థం, ధ్యానం, ఆత్మజ్ఞానం గురించి చెప్పే గ్రంథాలు.

ప్రతి వేదానికి ప్రత్యేకమైన ఆరణ్యకాలు ఉన్నాయి—

ఉదా: ఐతరేయ ఆరణ్యకం (ఋగ్వేదం), తైత్తిరీయ ఆరణ్యకం (యజుర్వేదం).

సంహితలు మరియు బ్రాహ్మణాల తర్వాత, ఆరణ్యకాలు ధ్యానం మరియు తత్వశాస్త్రానికి సేతగా పనిచేస్తాయి.

4. ఉపనిషత్తులు – తాత్విక జ్ఞానం

ఇందులో రెండవ భాగం బ్రాహ్మణాలు.

2. బ్రాహ్మణాలు అంటే ఏమిటి?

వేద మంత్రాలను ఎలా ఉపయోగించాలి అని చెప్పే గ్రంథాలు

ముఖ్యంగా యజ్ఞాలు, హోమాలు, పూజా విధులను వివరించేవి

యాజులు (పూజారులు) పాటించాల్సిన నియమాలు ఇందులో ఉంటాయి

👉 ఉపయోగం:

యజ్ఞం చేసే సమయంలో ఏ మంత్రం ఎప్పుడు ఉచ్చరించాలి

ఏ పదార్థం అగ్నికి అర్పించాలి

ఏమి ఫలితం వస్తుంది

ఇవి అన్నీ బ్రాహ్మణాలు చెబుతాయి.

3. ప్రతి వేదానికి ఉన్న బ్రాహ్మణాలు

1. ఋగ్వేదం

ఐతరేయ బ్రాహ్మణం

కౌషీతకీ బ్రాహ్మణం

2. యజుర్వేదం

శతపథ బ్రాహ్మణం (అత్యంత ప్రసిద్ధ)

తైత్తిరీయ బ్రాహ్మణం

3. సామవేదం

పంచవింశ బ్రాహ్మణం

జైమినీయ బ్రాహ్మణం

4. అథర్వవేదం

గోపథ బ్రాహ్మణం

4. బ్రాహ్మణాల లక్షణాలు

మంత్రాల ప్రాయోగిక అర్థం

యజ్ఞాలలో చేసే క్రతువులు

దేవతల కథలు

ధర్మ నియమాలు

అగ్నిహోత్ర, అశ్వమేథ, రాజసూయ వంటి యజ్ఞాల వివరణ

5. విద్యార్థులకు సింపుల్ ఉదాహరణ

ఉదాహరణకు మీరు “అగ్ని హోత్రం” అనే యజ్ఞం చేస్తారనుకోండి:

మంత్రం – సంహితలో ఉంటుంది

యజ్ఞం ఎలా చేయాలి – బ్రాహ్మణంలో ఉంటుంది

అంటే ఒకటి జ్ఞానం, రెండోది పద్ధతి.

సారాంశం (Conclusion)

వేదాలలోని మంత్రాలను సమాజంలో, యజ్ఞాల్లో ఎలా ఉపయోగించాలో వివరించే గ్రంథాలే బ్రాహ్మణాలు.

వీటి సహాయంతో వేదాలు ప్రాయోగికంగా ఉపయోగపడతాయి.