జొరాస్ట్రియన్ (ఆంగ్లం : Zoroastrianism) ఇరాన్ (పూర్వపు పర్షియా) దేశానికి చెందిన ప్రాచీన మతం. ఈ మతాన్ని "మజ్దాయిజం" అనికూడా అంటారు. దీనిని జొరాస్టర్ (జరాతుష్ట్ర, జర్-తోష్త్) స్థాపించారు. ఈ మతంలో దేవుని పేరు అహూరా మజ్దా. ఈ మతస్థుల పవిత్రగ్రంధం, "జెండ్-అవెస్తా" లేదా "అవెస్తా". ఈ మతం ప్రాచీన పర్షియాలో పుట్టినా ఈ మతస్థులు ఎక్కువగా భారతదేశంలో నివసిస్తున్నారు. అందులోనూ ముంబాయిలో ఎక్కువగా నివసిస్తున్నారు.
ప్రాచీన ప్రపంచంలోనే అత్యంత పురాతన మతాలలో ఒకటి. (Zarathustra/Zoroaster) అనే ఋషి సుమారు 6వ లేదా 7వ శతాబ్దం BCE లో ప్రాచీన పర్షియాలో (ఇران్లో) స్థాపించారు. ఈ మతాన్ని పార్శీ మతం అనే పేరుతో కూడా పిలుస్తారు.
ప్రధాన విశ్వాసాలు:
1. అహుర మజ్దా (Ahura Mazda) – సర్వశక్తిమంతుడైన సత్య, వెలుగు, మరియు మంగళకరత్మకమైన దేవుడు.
2. అంగ్ర మైన్ యు (Angra Mainyu / Ahriman) – అంధకారం, అశుభత, అపవిత్రతను సూచించే దుర్మార్గ దేవత.
3. ద్వంద్వ సిద్ధాంతం (Dualism) – మానవులలో మంగళం, అమంగళం మధ్య నిరంతరంగా పోరాటం జరుగుతుందని నమ్మకం.
4. స్వేచ్ఛా ఇచ్చా (Free Will) – ప్రతి మనిషి సత్య (అశా) లేదా అసత్య (ద్రుజ్) మార్గంలో ఏదీ అనుసరించాలో స్వేచ్ఛగా నిర్ణయించుకోవాలి.
5. పవిత్ర అగ్ని (Sacred Fire) – అగ్నిని పవిత్రంగా భావించి, దేవాలయాలలో నిరంతరం వెలిగించి ఉంచడం.
6. "హుమతా, హుక్తా, హవరష్టా" (Humata, Hukhta, Hvarshta) – "మంచి ఆలోచన, మంచి మాటలు, మంచి పనులు" అనే ప్రాథమిక జీవన సూత్రాలు.
7. అవెస్టా (Avesta) – జరథుష్ట్రమతానికి చెందిన పవిత్ర గ్రంథం.
పార్శీలు (Parsis):
జరథుష్ట్రమతాన్ని అనుసరించే ప్రజలను పార్శీలు అంటారు. వారు మొదట ఇరాన్‌లో ఉన్నారు కానీ ఇస్లాం ప్రవేశంతో చాలా మంది భారతదేశానికి వలస వచ్చారు. ముంబయి, గుజరాత్, హైదరాబాదులో ప్రధానంగా పార్శీలు నివసిస్తున్నారు.
జరథుష్ట్రమతం చరిత్రపరమైన ప్రాముఖ్యత:
ఇది ఒకే దేవుణ్ణి (Monotheism) నమ్మిన తొలి మతాలలో ఒకటి.
క్రైస్తవం, ఇస్లాం, మరియు యూదమతాలలో స్వర్గం, నరకం, తుదిన్యాయం (Judgment Day) అనే భావనలకు ప్రేరణగా నిలిచింది.
గ్రీకు తత్వశాస్త్రవేత్తలపై కూడా జరథుష్ట్రమతం ప్రభావం చూపించింది.
ఇది ప్రపంచంలోని పురాతనమైన కానీ ఇంకా కొనసాగుతున్న మతాలలో ఒకటి.
