12.12.24

51.ENGLISH LITERATURE


జీవనంలో ప్రతి అనుభవం తాత్కాలికమని, కాలాన్ని అంగీకరించడం ద్వారా మాత్రమే మనం జీవితం యొక్క సత్యాన్ని గ్రహించగలమని షెల్లీ తన కవిత "Mutability" ద్వారా తెలియజేస్తాడు.
మార్పు ప్రకృతి ధర్మం అని, మరణం లేకుండా పునర్జన్మ ఉండదని ఆయన చెబుతాడు.

ప్రముఖ పంక్తులు:
"Man's yesterday may ne’er be like his morrow;
Nought may endure but Mutability."

షెల్లీ రచనల విశేషత:

అతను జీవితంలోని విషాదాన్ని మరియు ఆనందాన్ని విచారిస్తూ వాటి వెనుక పరమసత్యాన్ని తెలుసుకోవడానికి ప్రయత్నించేవాడు.

అతని భాష మరియు ప్రతీకలు ప్రకృతి ప్రేమ, స్వేచ్ఛ, శాంతి మీద ఆధారపడతాయి.

కవిత్వం ద్వారా రాజకీయ, సామాజిక అంశాలను ప్రాముఖ్యతనిచ్చి మార్పు కోసం ఆకాంక్షించాడు.

షెల్లీ తన కాలాన్ని మించిన ఆలోచనలతో ఒక ప్రభావవంతమైన కవిగా నిలిచాడు. అతని కవితలు నేటికీ మనకు ఇన్స్పిరేషన్‌గా ఉంటాయి.




11.12.24

46.LEARN HINDI हिंदी सीखेना ( హింది నేర్చుకుందాం )


హిందీ నేర్చుకోవడం అనేది ఒక ఆసక్తికరమైన ప్రాసెస్. దీనిని మీకు సులభంగా అర్థమయ్యే విధంగా చిన్నపాటి దశల్లో వివరిస్తాను.

1. అక్షరాలు తెలుసుకోవడం (Learn Hindi Alphabets)

హిందీ దేవనాగరి లిపిలో రాస్తారు.

స్వరాలు (Vowels)

హిందీలో 13 స్వరాలు ఉన్నాయి:

अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ए, ऐ, ओ, औ, अं, अः

వ్యంజనాలు (Consonants)

హిందీలో 33 వ్యంజనాలు ఉన్నాయి:

क, ख, ग, घ, ङ

च, छ, ज, झ, ञ

ट, ठ, ड, ढ, ण

त, थ, द, ध, न

प, फ, ब, भ, म

य, र, ल, व

श, ष, स, ह

2. మాత్రల యొక్క ప్రయోగం (Learning Matras)

మాత్రలు స్వరాలను కలిపి పదాలను తయారు చేస్తాయి. ఉదాహరణ:

क + ा = का (కా)

क + ि = कि (కి)

क + ी = की (కీ)
क्ष, त्रा, और ज्ञ ये तीनों अक्षर संस्कृत भाषा के मूल और महत्वपूर्ण अक्षर हैं। इन्हें विस्तार से समझें:

1. क्ष (Kṣa)

यह संयुक्त अक्षर है, जो क और ष के मेल से बनता है।

यह अक्सर क्षेत्र (स्थान, भौतिक क्षेत्र), क्षमा (माफी), और क्षय (नाश) जैसे शब्दों में उपयोग होता है।

इसमें स्थिरता और शक्ति का भाव होता है।


2. त्रा (Tra)

त्रा का अर्थ है संरक्षण करना, बचाव करना या रक्षा करना।

यह शब्द त्राण (रक्षा) और त्राता (रक्षक) में प्रयोग होता है।

त्रि का संबंध त्रिक (तीन) से भी है, जैसे त्रिमूर्ति (ब्रह्मा, विष्णु, महेश)।


3. ज्ञ (Jña)

यह ज्ञान (जानकारी, समझ) का मूल अक्षर है।

इसका अर्थ है जानना, समझना या बोध करना।

यह अक्सर ज्ञानी (जानने वाला) और विज्ञान (विशेष ज्ञान) में उपयोग होता है।


संयुक्त अर्थ:

इन तीनों अक्षरों का मेल क्षत्रज्ञ जैसे शब्द बनाता है, जिसका अर्थ है क्षेत्र का ज्ञान रखने वाला या आत्मज्ञान प्राप्त करने वाला।
यह शब्द भगवद्गीता और अन्य धार्मिक ग्रंथों में गहराई से उपयोग किया गया है।



3. నిత్యజీవన పదాలు నేర్చుకోండి (Learn Common Words)

नमस्ते (నమస్తే) - హలో

धन्यवाद (ధన్యవాద్) - ధన్యవాదాలు

पानी (పానీ) - నీరు

भोजन (భోజన్) - ఆహారం

स्कूल (స్కూల్) - పాఠశాల


4. వాక్య నిర్మాణం (Sentence Formation)

హిందీ వాక్యనిర్మాణం సాధారణంగా క్రిందిలా ఉంటుంది:
విషయం + క్రియాపదం + కర్మపదం

मैं खाना खा रहा हूँ। (నేను భోజనం చేస్తున్నాను.)

वह स्कूल जा रही है। (ఆమె స్కూల్ కి వెళ్తోంది.)

5. పఠన మరియు లిఖన అభ్యాసం (Reading and Writing Practice)

హిందీలో చిన్న కథలు చదవండి.

ప్రతిరోజూ కొన్ని వాక్యాలను హిందీలో రాయండి.


6. శబ్ద సంపత్తి పెంపొందించుకోండి (Expand Vocabulary)

ప్రతిరోజూ 5-10 కొత్త పదాలను నేర్చుకోవడానికి ప్రయత్నించండి.

7. మాట్లాడే అభ్యాసం (Speaking Practice)

సాధ్యమైనంత ఎక్కువ హిందీ మాట్లాడండి.

హిందీ సినిమాలు, పాటలు వినడం ద్వారా పదజాలాన్ని మెరుగుపరుచుకోండి.

हिंदी सीखने के लिए हिंदी लिपि (देवनागरी) का अभ्यास और समझ सबसे जरूरी है। नीचे दिए गए चरण आपकी मदद कर सकते हैं:

1. स्वर (Vowels) का अभ्यास करें

हिंदी में 13 स्वर हैं।

अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ए, ऐ, ओ, औ, अं, अः

2. व्यंजन (Consonants) का अभ्यास करें

हिंदी में 33 व्यंजन होते हैं।

क, ख, ग, घ, ङ

च, छ, ज, झ, ञ

ट, ठ, ड, ढ, ण

त, थ, द, ध, न

प, फ, ब, भ, म

य, र, ल, व

श, ष, स, ह

3. मात्राओं का ज्ञान

मात्राएं स्वरों के उच्चारण को बदलती हैं। उदाहरण:

क + आ = का

क + इ = कि

क + ई = की

4. शब्द और वाक्य बनाना

शब्द: घर, पानी, किताब

वाक्य:

मेरा नाम राम है।

मैं किताब पढ़ रहा हूँ।

5. पढ़ने और लिखने का अभ्यास

प्रतिदिन छोटे-छोटे हिंदी लेख पढ़ें।

अपनी डायरियों में हिंदी में लिखने की आदत डालें।

6. शब्दावली (Vocabulary) बढ़ाएं

हर दिन 5-10 नए शब्द याद करें।

नमस्ते (Hello)

धन्यवाद (Thank You)

विद्यालय (School)

7. व्याकरण का ज्ञान

हिंदी व्याकरण के मुख्य भाग:

संज्ञा, सर्वनाम, क्रिया, विशेषण

वचन (एकवचन, बहुवचन)

काल (वर्तमान, भूत, भविष्य)

8. बोलने का अभ्यास

रोज़मर्रा की बातचीत में हिंदी का उपयोग करें।

दोस्तों और परिवार के साथ हिंदी में बोलने की आदत डालें।

4.12.24

05.కవితలు

నాకవితలు :Ch.RamaMohan,BA.,


లోచన 

విలోచన 

ఆలోచన 

సమాలోచన 

సదాలోచన 

నా కవిత - 

నేనెవర్ని?
అదిమ సమాజపు వారసుడ్ని,
బలవంతుల నీడలో నడిచే వారినీ,
భూస్వాముల చేతుల్లో కాళ్లూనిన వారినీ,
పెట్టుబడిదారుల అణచివేతలో కొట్టుకున్న వారినీ.

వలసవాదుల గుళ్ళల్లో దాగి,
సోషలిస్ట్ ఆశయాలలో వెలుగుతూ,
ప్రపంచాన్ని ప్రశ్నించిన వాణ్ని.
నేను...
సమాజాన్ని మార్చాలనుకున్న మనిషిని!

బుద్ధుడి బోధనలు నా ఆశయాలు,
ప్రతిత్యసముత్పాదం నా తత్వం,
దుఃఖ నిర్మూలనలో శాంతి దారి,
అహింస ద్వారా ప్రేమ ధార!

ప్రపంచ శాంతికి మార్గం,
క్రూరతల్ని జయించే సత్యం,
నిరాశలు చెరిపివేయే జ్ఞానం,
నిరంతర దారిలో నా ప్రయాణం.

నేనెవర్ని?
శాంతిని ఆశించే విజయగాధని.

తనవు తనువు తాకితే స్వర్గం 
మనస్సు మనస్సు కలిస్తే మొహం 
గుండె గుండె స్పందిస్తే నందనం 

తాత్వికుల కీర్తి

బుద్ధుడు –
ప్రతీత్య సముత్పాదం చాటి,
సకల బంధాలను విడిచిపెట్టిన తపస్వి,
జగతికి జ్ఞానార్ణవమై నిలిచిన మార్గదర్శి.

సోక్రటిస్ –
సత్యం కోసం తన జీవితాన్ని అర్పించిన యోధుడు.
ఆలోచనలతో సమాజాన్ని కదిలించిన తాత్వికుడు.
ప్రశ్నించడం మానవ ధర్మమని చెప్పి,
మరణాన్ని సైతం స్వీకరించిన దార్శనికుడు.

స్పార్టకస్ –
దాస్యపు చీకటిలో తిరుగుబాటు వెలుగులు పంచి,
సామాన్య జనానికి దారి చూపిన యోధుడు,
తన బలిదానంతో స్వేచ్ఛకు పునాది వేసిన.

జీసస్ –
దయ, ప్రేమ, సేవ అంటూ ప్రబోధించి,
సిలువపై తన రక్తంతో చరిత్ర రాసిన,
మానవతా బాటలో నవజీవనాన్ని జ్వలింపజేసిన.

వేమన –
భావ విప్లవ ఆద్యుడు –
సామాజిక చైతన్యం కలిగించిన ప్రథమ కవి.
వాస్తవికతను కవిత్వంగా మార్చిన మార్గదర్శి.
సమాజానికి కొత్త దిశ చూపిన భావవిప్లవ యోధుడు.

ఫ్రాయిడ్ –
మనసు చీకటిని వెలుగులోకి తెచ్చిన యోధుడు,
ఆలోచనల లోతుల్లోకి ప్రయాణించి,
ఆత్మ గాఢతలను అర్థం చేసిన తాత్వికుడు.

మార్క్స్ –
చరిత్రను మలుపు తిప్పి,
ప్రజల స్వప్నాలకు వేదికగా సామ్యవాదం ప్రతిపాదించి,
సమాజానికి న్యాయం చాటిన నాయకుడు.

లెనిన్ –
పెట్టుబడిదారుల రహస్యాలను విప్పి,
ప్రజల స్వేచ్ఛకు ఊపిరి పోసిన మేధావి,
చరిత్రను కొత్తగా రచించిన యోధుడు.

స్టాలిన్ –
రాజ్యరహిత సమాజం అనేది ఊహ కాదు,
వాస్తవమని చాటిచెప్పిన కార్యదక్షుడు,
సంకల్ప శక్తికి రూపం ఇచ్చిన నేత.

మావో –
సాంస్కృతిక విప్లవానికి నూతన దీపం వెలిగించి,
ప్రగతికి మార్గం చూపిన యోధుడు,
సంఘానికి తేజోవంతమైన సంకేతమిచ్చిన నాయకుడు.

అంబేద్కర్ –
అసమానతలకు వ్యతిరేకంగా ధర్మశాస్త్రం చాటించిన,
భారత రాజ్యాంగానికి ప్రాణం పోసిన,
వివక్షకు ప్రతీకగా నిలిచిన మహానుభావుడు.

ముగింపు:
వీరు తాత్వికులు, చరిత్ర గమనాన్ని మార్చిన వారు,
సమాజానికి శాశ్వత దిశ చూపిన చైతన్యవంతులు.
కాలం, సమాజం, మానవతా భావనలతో మమేకమై,
విశ్వవంతాన్ని తమ ఆలోచనలతో ప్రకాశింపజేసిన అమర తారలు.

నీ దర్శనం 
నీ పరిచయం ఆనందసుమం,
నీ సాన్నిధ్యం త్రివేణి సంగమం.

నీ ప్రేమ నా జీవిత గీతం,
నీ స్పర్శ శాంతి సంగీతం.
నీ మాటలు వేదమంత్రాలు,
నీ చూపు దివ్య ప్రబంధాలు.

నీ నవ్వు సూర్యకాంతం,
నీ దయ పరమానందం.
నీ జ్ఞాపకం చిరస్మరణం,
నీ తోడు జగమంత నందనం.

నీతోనే జీవితం, నీతోనే ఆశ,
నీ ప్రేమే నా శ్వాస .


ప్రియతమా
నీ రూపం  తారలు మెరుస్తాయి,
ఆకాశపు ఆభరణాలుగా వెలుగుతాయి.
నీ గళం, కోయిల గానం,
నా హృదయంలో ప్రతిధ్వనించే
నాద స్వర విన్యాసం 

నీ దర్శనం ఆనందం 
నీ పరిచయం ప్రమోదం 
నీ సాన్నిధ్యం త్రివేణి సంగమం,
నీ ప్రేమ అమరం 

నీతో గడిపే ,ప్రతి క్షణం
నా మనసుకు అపారమైన ధనం.

దారులు వేరవుతాయి, క్షణాలు పారిపోతాయి,
కానీ నీవుతో జీవించడమే నిజమైన జీవితం.
ప్రేమ మించినది ఏముందీ లోకంలో,
నీ తలపులతోనే నా జీవనం సఫలం.
🙏😍🙏

When lotuses bloom in graceful cheer,
The cuckoo's song delights the ear,
Paths extend a warm embrace,
Life's journey flows with gentle grace.

Meaning:
This poetic verse captures the essence of nature's beauty as a guide and inspiration for life's journey. The blooming flowers, melodious songs, and welcoming paths symbolize harmony and the joy of progressing through life with serenity and wonder.


కలువలు పూచిన వేళ,
కోయిల కమ్మగా పాడగా,
దారులు స్వాగతం పలుకగా,
మన జీవితం సాగిన వేళ.

అర్ధం:
ప్రకృతి అందాలతో సౌందర్యానికి పునాది వేసిన కవిత్వం ఇది. కలువ పూల సౌరభం, కోయిల గానం, మరియు మన ముందున్న మార్గాలు స్వాగతం పలకడం మన జీవితయాత్రకు ప్రేరణను సూచిస్తాయి. జీవితాన్ని ఒక పయనంగా స్వీకరించి, ప్రకృతి సౌందర్యంతో ఆనందం పొందడం ఈ కవితలో వ్యక్తమవుతుంది.


Beloved

The stars shimmer in your form,
Like jewels sparkling in the sky,
Your voice is the cooing of the cuckoo,
A melody that echoes in my heart.

Your presence is the confluence of the three rivers,
Since the day I met you,
Every moment spent with you is a heart's treasure,
A bridge of life that spans between us.

Love knows no boundary,
It endures, glowing in the shadows.
There are many paths, many moments,
But the feeling of living with you is the only truth.

This English version retains the poetic essence of the original Telugu, portraying love as a divine, eternal, and transformative experience.

శీర్షిక: మొదటి చూపులో ప్రేమ

పల్లవి:
మొదటి చూపులో ప్రేమగా పడ్డాను,
నీ హృదయంలో స్థానం పొందాను.
నువ్వు నేనూ ఒకటే కదా,
ఎప్పటికీ వేరుకాలం ఇదా!

చరణం 1:
నీ చూపే నా కలల జలం,
నీ నవ్వే నా హృదయ కవనం.
నీతోనే నీడలేనా నేనున్నా,
నీతోగిలే నా ప్రేమ చిరునామా.

పల్లవి:
మొదటి చూపులో ప్రేమగా పడ్డాను,
నీ హృదయంలో స్థానం పొందాను.
నువ్వు నేనూ ఒకటే కదా,
ఎప్పటికీ వేరుకాలం ఇదా!

చరణం 2:
జ్ఞాపకాల బడిలో నేర్చుకున్నా,
నీ పిలుపుతో ప్రపంచం మర్చుకున్నా.
నవ్వినా నీతోనే నవ్వాలనిపించేది,
నువ్వు లేక జీవితం ఏదీ లేదనిపించేది.

బ్రిడ్జ్:
గాలి లా నువ్వు నాకై నడుస్తావు,
నీడలా నా పక్కన ఉంటావు.
ప్రతి క్షణం ప్రేమతో నిండిపోతుంది,
నీ హృదయం నాలో నిలిచిపోతుంది.

ముగింపు:
మొదటి చూపులో ప్రేమగా పడ్డాను,
నీతోనే జీవితం గడపమని అర్ధమైంది.
ఎప్పటికీ నీవు నా వెంటే ఉంటావు,
ఈ ప్రేమ సజీవంగా నిలుస్తుంది.

Here’s a concept for a love song based on your ideas:

Title: Forever at First Look

Verse 1:
The moment I saw you, the world stood still,
A glance, a spark, a heart to fill.
In your eyes, I found my place,
A timeless love, a warm embrace.

Chorus:
At first look, I fell in love,
A bond so pure, sent from above.
You’re my forever, my perfect other,
Two souls entwined, made for each other.

Verse 2:
Every memory we make, a treasure to hold,
Your touch, your smile, more precious than gold.
Through every storm, through highs and lows,
Our love’s a fire that forever glows.

Chorus:
At first look, I fell in love,
A bond so pure, sent from above.
You’re my forever, my perfect other,
Two souls entwined, made for each other.

Bridge:
The stars may fade, the seasons turn,
But for your love, my heart will yearn.
A thousand lifetimes, and even more,
You’re the dream I’ll always adore.

Outro:
At first look, I knew it was true,
My heart, my soul, they belong to you.
Forever yours, my love won’t tether,
For we are one, made for each other.

Would you like me to refine or expand any part of it?
మొక్కను యెంచి పెంచ మహిని
మానౌను మంచి చేయు బహుగా
ప్రకృతి మెచ్చు ప్రాణవాయువు నిచ్చు
విన్న వించ మంచి  విపుల బాల

[04/04, 12:56] Ch RAMAMOHAN:

చదువుల బడి అమ్మఒడి
గురువు మీద గురి
బ్రతుకు పడవను చేర్చు దరి
విన్న వించ మంచి విపుల బాల
***

సమత పంచలేని వాడు

మమత పంచలేడు

మమత పంచలేనివాడు

మహిని లేడు ఉన్నా లేనివాడే

విన్న వించ మంచి విపుల బాల

***

ఓటు

వేస్తారు ఇస్తే నోటు

చేస్తుంది దేశానికి ఎంతో చేటు

ప్రజాస్వామ్యానికి వేస్తుంది వేటు

విన్న వించ మంచి విపుల బాల
***
గ్రామాలు
 గిట్టుబాటు ధరల్లేని సేద్యాలు
 ప్రకృతి వైపరీత్యాలతో 
 పండని పంటలు
 నిండని కడుపులు
 పట్టని ప్రభుత్వాలు
 మేలుకొనేదెప్పుడో గ్రామాలు
***
నిన్నటి జీవితం మరపు,
రేపటి జీవితం తలపు,
నేటి జీవితం మలుపు 
బుద్ధం శరణం గచ్చామి
-చింతా 

**నా కవిత**

బుద్దుడు
ప్రతీత్య సమోత్పదం మని
సకలం
 పరిత్యజించిన

సోక్రటిస్
సత్య శోధన కై
హలం గ్రహించిన

స్పోర్టకస్ తిరుగుబాటుతో 
చరిత్రకు
పాఠాలు నేర్పిన

జీసస్
వీరు ఎమి చేయుచున్నారో
వీరు ఎరుగరని
సిలువను
రక్తసిక్తం చేసిన

వేమన
భావ విప్లవానికే 
భాష్యం చెప్పిన

ఫ్రాయిడ్ 
మానసిక ఋగ్మతలను
 పటాపంచలు చేసిన

మార్క్స్ చరిత్ర గతిని
నిర్దేశించిన

లెనిన్
పెట్టుబడిదారుల
గుట్టు విప్పిన (సామ్రాజ్యవాదం)

స్టాలిన్
Stateless country
అని ఉటంకించిన

మావో
సాంస్కృతిక
విప్లవావసరాన్ని తెలిపిన

అంబేద్కర్ భరత దేశ
జాతిని నీతిని నిలిపిన

వారు తాత్వికులు
చరిత్రగతిని నిర్దేశించారు
సమాజం వసుదైక
కుటుంబం యొక్క నమూనా
వారు సమాజంతో మమేకమై
కాలాచక్ర పరిధిని దాటి
ఆలోచించారు
సమాజానికి
నూతనమార్గాన్ని నిర్దేశించారు

శ్రీ శ్రీ

మహాకవి మరణించలేదు - నాహృదిలో ఉదయించినాడు

కూలివాని గుండెలొ ఆవేదన ఉందని

కార్మికుని కడుపులో ఆకలి రగిలందని

కలంపట్టి వ్రాసిన మాకవి మహాకవి శ్రీ శ్రీ

మహాకవి మరణించలేదు - నాహృదిలో ఉదయించినాడు

దోపిడిదారుల దురంతాలు సాగవని

పీడకుల పాలన మాకిక వద్దని

గళం ఎత్తిపాడిన మాకవి మహాకవి శ్రీ శ్రీ

మహాకవి మరణించలేదు - నాహృదిలో ఉదయించినాడు

దగాపడ్డ తమ్ములార ఏకంకండని

మోసపోక యికనైనా మేలుకొండని

మాకు పిలుపునిచ్చిన మాకవి మహాకవి శ్రీ శ్రీ

మహాకవి మరణించలేదు - నాహృదిలో ఉదయించినాడు
***

తెలుగు వెలుగు 
సౌరభ సుమమాల
కోమల విరిబాల
సోభిల్లు తెలుగు
 సుమధుర రసాల
చల్లని వెన్నెల 
నా భావనమ్మ

సంస్కృతము లేక తెలుగు లేదు
పారసికము పట్టు వదల లేదు
ఆంగ్లము వల్ల తెనుగు మనలేదు
నా భావనమ్మ

తెలుగేది
వెలుగేది
తెలుగుజాతికి దారేది

చేతిలో కప్పు cup
ఇంటిపైకప్పు
తెలుగేదొ చెప్పు

తెలుగు జల్లెడ జర 
చందమామ చర 
రంపము బండి ర 
లేదు నా భావనమ్మ
CONCEPT ( development of human relations and human resources )

30.11.24

53.AI prepared daily learn telugu


తెలుగు అచ్చులు (Telugu Vowels):

అచ్చులు:16
అ, ఆ, ఇ, ఈ, ఉ, ఊ, ఋ, ౠ, ఎ, ఏ, ఐ, ఒ, ఓ, ఔ, అం, అః

ప్రత్యేకతలు:

హల్లుల (consonants)కు చేర్చినప్పుడు, అచ్చులు గుణింతాలు అవుతాయి.

అచ్చులు స్వతంత్రంగా వినియోగించబడతాయి మరియు ప్రతి అక్షరం ఒక స్వరాన్ని సూచిస్తుంది.

తెలుగు వర్ణమాల అచ్చుల నిర్మాణం స్పష్టత మరియు శబ్దసౌందర్యానికి ప్రసిద్ధి చెందింది.
తెలుగు హల్లులు (Telugu Consonants):

హల్లులు (36):
క, ఖ, గ, ఘ, ఙ
చ, ఛ, జ, ఝ, ఞ
ట, ఠ, డ, ఢ, ణ
త, థ, ద, ధ, న
ప, ఫ, బ, భ, మ
య, ర, ల, వ, శ, ష, స, హ
ళ, క్ష, ఱ

24.11.24

55.ఘంటసాల మధుర గాయకుడు

ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు
1922-74


మధురం మధురం
ఘంటసాల గాత్రం 
పాట అమృత పానం 
సరి గంధర్వ గానం 
నవరసాల్ని పలికే కేళి 
నవ్యపోకడలకు నాంది 
సంగీత సామ్రాజ్యాన్ని 
అలరించిన మహా చక్రవర్తి 

పాటల మకరందాలు

పుష్ప విలాపం లో ప్రకృతి కన్నీరును పలికించారు.

కుంతి విలాపంలో తల్లితనపు ఆవేదనను వినిపించారు.

పోలీసు వెంకటస్వామి జానపద కేళి సంగీత సౌరభాన్ని అందించారు.

జయదేవ అష్టపదిలో శృంగార-భక్తి గీతాలాపనకు జీవం పోశారు.

ఆలాపనల అమృతం

గగన సేమలుదేలు మేఘమాల స్వర కుసుమాలను చిందించగా,

రాజశేఖర ఆలాపన సంగీత కర్ణామృతంగా మారింది.

నందుని చరితములో ఒక చరిత్రను గానంగా గుండెలకు తాకించారు.

కుడి ఏడమైతే వంటి పాటలతో సత్యాసత్యాలకు కొత్త అర్థాలు ఇచ్చారు.

జీవిత రాగాలు

జగమే మాయ అనగా జీవన అస్తిత్వాన్ని ప్రశ్నించారు.

కలవరామాయే మదిలో పాటలో ఆత్మావలోకనం చూపించారు.

రాగామయి రావేతో రసికులకు రసగాఢం అందించారు.

భలే మంచి రోజు తో సంతోష జీవన మార్గం చూపించారు.

దివ్య గాయకుడు
ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు, 
సంగీతం అంటే భక్తి,
కావ్యాన్ని స్వరరూపంలో ఆవిష్కరించి,
ఏడుకొండలవాడు వింటాడని భావించి,
తన పాటలతో భక్తులను స్వామి 
దారిలో నడిపించారు.

ఇలాంటి అమృత గాయకుడిని మన సంగీత సంప్రదాయానికి వరంగా అందించింది తెలుగు మాత. ఘంటసాల గళం ఎప్పటికీ అందరికీ ప్రేరణ.

23.11.24

52.సంస్కృత పాఠం

Day3
ఇది మీకు ఉపయుక్తమైన సంస్కృతం పదకోశం (Sanskrit Vocabulary) కొరకు కొన్ని ప్రాథమిక పదాలను అందిస్తున్నాను:

ప్రకృతి (Nature)

1. ఆకాశః (Ākāśaḥ) - ఆకాశం (Sky)

2. భూమిః (Bhūmiḥ) - భూమి (Earth)

3. వృక్షః (Vṛkṣaḥ) - వృక్షం (Tree)

4. నదీ (Nadī) - నది (River)

5. సూర్యః (Sūryaḥ) - సూర్యుడు (Sun)

6. చంద్రః (Candraḥ) - చంద్రుడు (Moon)

7. జలం (Jalam) - నీరు (Water)

శరీరం (Body)

1. శిరః (Śiraḥ) - తల (Head)

2. నయనమ్ (Nayanam) - కన్ను (Eye)

3. కర్ణః (Karnaḥ) - చెవి (Ear)

4. హస్తః (Hastaḥ) - చెయ్యి (Hand)

5. పాదః (Pādaḥ) - పాదం (Foot)

ఆహారము (Food)

1. అన్నమ్ (Annam) - అన్నం (Rice/Food)

2. దధి (Dadhi) - పెరుగు (Curd)

3. క్షీరం (Kṣīram) - పాలు (Milk)

4. ఫలం (Phalam) - పండు (Fruit)

5. శాకమ్ (Śākam) - కూరగాయ (Vegetable)

వస్తువులు (Objects)

1. పుస్తకం (Pustakam) - పుస్తకం (Book)

2. ధనమ్ (Dhanam) - ధనం (Money)

3. అస్త్రమ్ (Astram) - ఆయుధం (Weapon)

4. వస్త్రం (Vastram) - బట్టలు (Clothes)

5. రథః (Rathaḥ) - రథం (Chariot)

సమయం (Time)

1. క్షణః (Kṣaṇaḥ) - క్షణం (Moment)

2. దినమ్ (Dinam) - రోజు (Day)

3. రాత్రిః (Rātriḥ) - రాత్రి (Night)

4. సప్తాహః (Saptāhaḥ) - వారం (Week)

5. మాసః (Māsaḥ) - నెల (Month)

వ్యక్తిత్వం (Personality)

1. మిత్రమ్ (Mitram) - స్నేహితుడు (Friend)

2. శత్రుః (Śatruḥ) - శత్రువు (Enemy)

3. గురుః (Guruḥ) - గురువు (Teacher)

4. విద్యార్థిః (Vidyārthiḥ) - విద్యార్థి (Student)

5. నరః (Naraḥ) - మనిషి (Man)

🥕🌻🌹
సంస్కృతం శ్లోకాలు భారతీయ సాహిత్యంలో విశేషమైన స్థానాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ఇవి మానవ జీవితానికి మార్గదర్శకంగా నిలుస్తాయి. కింది ఉదాహరణలు శ్లోకాల జాబితాలో కొన్ని:

1. విద్యా మహిమ

న హి జ్ఞానేన సదృశం, పవిత్రమిహ విద్యతే।
(భగవద్గీత 4.38)
అర్థం:
ఈ లోకంలో జ్ఞానంతో సమానమైన పవిత్రమైనది ఏమీలేదు.

2. కార్యసిద్ధి కోసం

ఉద్యమేన హి సిద్ధ్యంతి, కార్యాణి న మనోరథైః।
న హి సుప్తస్య సింహస్య, ప్రవిశంతి ముఖే మృగాః।।
అర్థం:
శ్రమచేసి ప్రయత్నించిన వాడికి మాత్రమే ఫలితం లభిస్తుంది. సింహం నిద్రపోతే, దాని నోటికి మృగాలు స్వయంగా రావు.

3. సత్యధర్మం

సత్యం వద, ధర్మం చర, స్వాధ్యాయాన్మా ప్రమదః।
(తైత్తిరీయ ఉపనిషద్)
అర్థం:
సత్యాన్ని చెప్పు, ధర్మాన్ని ఆచరించు, స్వాధ్యాయం చేయడం మానకకు.

4. సమాజానికి ప్రాముఖ్యం

పరోపకారాయ ఫలంతి వృక్షాః,
పరోపకారాయ వహంతి నద్యః।
పరోపకారాయ దుహంతి గావః,
పరోపకారార్ధమిదం శరీరం।।
అర్థం:
వృక్షాలు పరోపకారానికి ఫలాలు ఇస్తాయి, నదులు ఇతరులకు నీరు అందిస్తాయి. మనిషి శరీరం కూడా ఇతరులకు ఉపయోగపడడానికే పుట్టింది.

5. కాలమహిమ

కాలః కృడతి గచ్ఛతి యౌవనం,
ప్రతినిషేవ్యతే మృత్యురపి జిహ్వయా।
లలలలన్న నృణాం, కచన సంగతి బుధ్ధినాః।।
అర్థం:
కాలం మన చేతుల్లో లేదు. యౌవనం పోతుంది, మరణం సమీపిస్తుంది. దీనిని తెలుసుకున్న జ్ఞానులు మాత్రమే జీవితాన్ని చక్కగా ఉపయోగిస్తారు.

6. మాతృదేవోభవ

మాతృదేవోభవ, పితృదేవోభవ, ఆచార్యదేవోభవ, అతిధిదేవోభవ।
(తైత్తిరీయ ఉపనిషద్)
అర్థం:
మాతను దేవతలా భావించు, తండ్రిని దేవుడిగా చూడండి, గురువు మరియు అతిథిని కూడా అదే రీతిలో గౌరవించండి.

మీకు ఏదైనా ప్రత్యేకమైన అంశం కోసం శ్లోకం కావాలంటే, దయచేసి అడగండి!


సంస్కృతంలో, ధాతువులు మూడు వచనాలలో ఉంటాయి: ఏకవచనం (singular), ద్వివచనం (dual), మరియు బహువచనం (plural). ప్రతి వచనం వేర్వేరు పురుషాల్లో (ప్రథమ పురుషం, మధ్యమ పురుషం, ఉత్తమ పురుషం) ధాతువులకు భిన్నమైన రూపాలను ఇస్తుంది.

ఇక్కడ "गम्" (గమ్ - వెళ్ళు) ధాతువు కోసం మూడు వచనాలలో ఉన్న రూపాలు ఉదాహరణగా ఇవ్వబడ్డాయి:

వివరణ:

1. ప్రథమ పురుషం (Third Person) - ఇతరుల గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చతి (అతను లేదా ఆమె వెళ్తున్నాడు/అది వెళ్తోంది)

ద్వివచనం: గచ్చతః (వారు ఇద్దరూ వెళ్తున్నారు)

బహువచనం: గచ్చంతి (వారు అందరూ వెళ్తున్నారు)

2. మధ్యమ పురుషం (Second Person) - నువ్వు లేదా మీరు గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చసి (నువ్వు వెళ్తున్నావు)

ద్వివచనం: గచ్చథః (మీరు ఇద్దరూ వెళ్తున్నారు)

బహువచనం: గచ్చథ (మీరు అందరూ వెళ్తున్నారు)

3. ఉత్తమ పురుషం (First Person) - నేను లేదా మేము గురించి:

ఏకవచనం: గచ్చామి (నేను వెళ్తున్నాను)

ద్వివచనం: గచ్చావః (మేము ఇద్దరం వెళ్తున్నాము)

బహువచనం: గచ్చామః (మేము అందరం వెళ్తున్నాము)

ఇదే విధంగా, అన్ని ధాతువులకూ వచనాలకు అనుసరించి వేరువేరు రూపాలు ఉంటాయి.

భాష యొక్క భాగాలను "భాషా భాగాలు" (Parts of Speech) అంటారు. సంస్కృతంలో అలాగే తెలుగులో కూడా ఇవి మౌలిక భాగాలు, మరియు ఇవి పదాన్ని వాక్యంలో ఎలా వాడాలి అనే విషయాన్ని నిర్దేశిస్తాయి.

భాషా భాగాలు (Parts of Speech in Sanskrit and Telugu)

1. నామవాచకం (Noun - नाम)

ఒక వ్యక్తి, వస్తువు, ప్రదేశం, లేదా భావానికి పేరు చెప్పే పదం.

ఉదాహరణ: రామః (రాముడు), పుష్పమ్ (పువ్వు), గృహం (ఇల్లు)

2. సర్వనామం (Pronoun - सर्वनाम)

నామవాచకానికి బదులుగా వాడే పదం.

ఉదాహరణ: అహం (నేను), త్వం (నువ్వు), సః (అతడు)

3. క్రియాపదం (Verb - क्रिया)

ఒక పని లేదా క్రియను సూచించే పదం.

ఉదాహరణ: పఠతి (చదవడం), గచ్ఛతి (వెళ్ళడం), అస్తి (ఉంది)

4. విశేషణం (Adjective - विशेषण)

నామవాచకం లేదా సర్వనామానికి గుణాన్ని లేదా లక్షణాన్ని సూచించే పదం.

ఉదాహరణ: సుందరః (అందమైన), గురువః (భారమైన), నీలః (నీలం)

5. క్రియావిశేషణం (Adverb - क्रियाविशेषण)

క్రియాపదం లేదా విశేషణం లేదా మరొక క్రియావిశేషణం యొక్క గుణాన్ని వివరించే పదం.

ఉదాహరణ: శీఘ్రమ్ (త్వరగా), మెల్లగ (నిదానంగా)

6. సంబంధ బోధకాలు (Prepositions - उपसर्गाः)

పదాల మధ్య సంబంధాన్ని చూపించే పదాలు. సంస్కృతంలో ఇవి పదాలకు ముందు ఉపసర్గాలుగా వస్తాయి.

ఉదాహరణ: సమీపే (దగ్గరలో), ఉపరి (పైకి)

7. ఉపసర్గాలు (Conjunctions - संयोजकाः)

రెండు పదాలు, వాక్యాలు లేదా భావాలను కలిపే పదాలు.

ఉదాహరణ: చ (మరియు), తు (కానీ), యదా...తదా (ఎప్పుడైతే...అప్పుడైతే)

8. విశ్మయార్ధకాలు (Interjections - विस्मयादिबोधकाः)

ఆశ్చర్యం, సంతోషం, బాధ లాంటి భావాలను వ్యక్తం చేసే పదాలు.

ఉదాహరణ: ఆహ (ఆహా), హా (బాధ), హరయే నమః (హరికి నమస్కారం)

సంస్కృతం మరియు తెలుగులో భాషా భాగాలు చాలా ముఖ్యమైనవి. ప్రతి భాగం వాక్యం నిర్మాణంలో ప్రత్యేక పాత్ర పోషిస్తుంది.
Here are the numbers 1 to 10 in Sanskrit along with their names:

1 - १ (एकः) - Ekaḥ
2 - २ (द्वौ) - Dvau
3 - ३ (त्रयः) - Trayaḥ
4 - ४ (चत्वारः) - Catvāraḥ
5 - ५ (पञ्च) - Pañca
6 - ६ (षट्) - Ṣaṭ
7 - ७ (सप्त) - Sapta
8 - ८ (अष्ट) - Aṣṭa
9 - ९ (नव) - Nava
10 - १० (दश) - Daśa



58.అరబ్బీ" (Arabic) భాష నేర్చుకోవడం

"Ramamohan"  راماموهان.
"కా" అనే పదానికి పలు భాషల్లో వివిధ అర్థాలు ఉంటాయి.

1. తెలుగులో:

"కా" అనేది సాధారణంగా దృష్టిని ఆకర్షించడానికి లేదా ఏదైనా చెబుతూ మరింత స్పష్టత కోసం వాడే ఉపసర్గ/పదంగా ఉంటుంది.

ఉదాహరణ:

"అది కా నాది!" అంటే "అది నిజంగా నాది!"

2. అరబ్బీ భాషలో:

అరబ్బీలో "కా" (كا) అనేది ఒక వ్యక్తిగత సర్వనామంగా (possessive pronoun) ఉపయోగిస్తారు, దీనికి అర్థం "నీది" లేదా "నీకు సంబంధించినది."

ఉదాహరణ:

కితాబుకా (كتابك): "నీ పుస్తకం"

బైతుకా (بيتك): "నీ ఇంటి"


ఇది పురుష పర్యాయంగా ఉపయోగిస్తారు. స్త్రీకి "కి" (كِ) వాడతారు.

"అరబ్బీ" (Arabic) భాష నేర్చుకోవడం అనేది చాలా ఆసక్తికరమైన మరియు ఉపయుక్తమైన ప్రయాణం! ఇక్కడ నేర్చుకోవడం ప్రారంభించడానికి కొన్ని సూచనలు ఉన్నాయి:

1. అరబ్బీ అక్షరమాల

ముందుగా అరబ్బీ అక్షరమాలను తెలుసుకోండి. అరబ్బీ 28 అక్షరాలతో ఉంటుంది మరియు ఇది ఎడమ నుండి కుడి వైపుకు రాస్తారు.

అరబ్బీ అక్షరాల కోసం ఆన్‌లైన్ పాఠాలు లేదా యూట్యూబ్ వీడియోలను చూడవచ్చు.

2. ప్రాథమిక పదజాలం నేర్చుకోండి

రోజువారీ జీవితంలో వాడే పదాలు మరియు వాక్యాలు (ఉదా: నమస్కారం - "సలాం అలైకుమ్", ధన్యవాదాలు - "షుక్రన్") నేర్చుకోవడం ప్రారంభించండి.

రోజుకి కొన్ని పదాలను నేర్చుకొని వాటిని ఉపయోగించి వ్యాసాలను రూపొందించండి.

3. ఆన్‌లైన్ లెసన్లు మరియు యాప్‌లు ఉపయోగించండి

Duolingo, Memrise, HelloTalk వంటి యాప్‌లు అరబ్బీ నేర్చుకోవడంలో చాలా సహాయపడతాయి.

"Madinah Arabic" వంటి ఆన్‌లైన్ వెబ్‌సైట్‌లు కూడా మొదటి దశలో చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి.

4. ప్రతిరోజు సాధన చేయండి

ప్రతిరోజు 15-30 నిమిషాలు ప్రాక్టీస్ చేయడం ద్వారా భాషలో ఇష్టపడే ప్రావీణ్యం పొందవచ్చు.

అరబ్బీ వినడం మరియు మాట్లాడడం కూడా ప్రాక్టీస్ చేయండి.

5. అరబ్బీ మాట్లాడేవారితో చర్చించండి

అరబ్బీ మాట్లాడే స్నేహితులు లేదా ఆన్‌లైన్ కమ్యూనిటీల ద్వారా నేరుగా మాట్లాడి భాషలో నైపుణ్యం సాధించండి.

6. గ్రామర్ మరియు వాక్య నిర్మాణం నేర్చుకోండి

అరబ్బీ వ్యాకరణం కొంచెం కష్టం గా అనిపించవచ్చు, కాని కొంచెం కొంచెంగా అలవాటు పడవచ్చు. బేసిక్ సెంటెన్స్ స్ట్రక్చర్, తజ్వీద్ మరియు టెన్సెస్ పై దృష్టి పెట్టండి.

7. అరబ్బీ న్యూస్, సినిమా, పాటలు వినండి

న్యూస్, పాటలు లేదా చిన్న కథలు వినడం ద్వారా అరబ్బీ ఉచ్చారణ, వినికిడి లోపాలు తగ్గించుకోవచ్చు.

ఇది అరబ్బీ అక్షరమాల (అల్ఫాబెట్)ను పరిచయం చేస్తోంది. అరబ్బీలో మొత్తం 28 అక్షరాలు ఉంటాయి, ఇవి ఎడమ నుండి కుడి వైపు రాస్తారు. ఈ అక్షరాలు వేరే వేరే రూపాలలో రాయబడతాయి, అవి మాటల్లో మొదట, మధ్యలో లేదా చివరలో వాడబడుతున్న దశల ఆధారంగా మారుతాయి.

అరబ్బీ అక్షరాలు:

1. ا (అలిఫ్) - A🌹

2. ب (బా) - B🌹

3. ت (తా) - T

4. ث (థా) - Th (థ్)

5. ج (జీమ్) - J🌹

6. ح (హా) - H (soft "h" sound)

7. خ (ఖా) - Kh (guttural "kh")

8. د (దాల్) - D🌹

9. ذ (ధాల్) - Dh (soft "dh")

10. ر (రా) - R🌹

11. ز (జేన్) - Z

12. س (సీన్) - S🌹

13. ش (షీన్) - Sh

14. ص (సాద్) - S (emphatic)🌹

15. ض (దాద్) - D (emphatic)

16. ط (తా) - T (emphatic)🌹

17. ظ (దా) - Dh (emphatic)

18. ع (అయిన్) - ‘A (throaty🌹 sound)

19. غ (ఘయిన్) - Gh (guttural "gh")

20. ف (ఫా) - F🌹

21. ق (క్అఫ్) - Q (deep "q" sound)

22. ك (కాఫ్) - K🌹

23. ل (లామ్) - L

24. م (మీమ్) - M🌹

25. ن (నూన్) - N

26. ه (హా) - H🌹

27. و (వా) - W (or "oo" sound)🌹

28.ي (యా)-Y (or "ee" sound)🌹

అక్షరాల ఉచ్చారణ:

అరబ్బీ అక్షరాలు ప్రత్యేకమైన ధ్వనులను కలిగి ఉంటాయి, అలాగే కొన్ని అక్షరాలు, ఉదాహరణకు خ, غ, ق, మరియు ع వంటి వాటికి అరబ్బీకి ప్రత్యేకమైన గట్టిపడు ధ్వనులు ఉంటాయి.

అక్షరాల రాస్తూ ప్రాక్టీస్ చేయండి:

మీకు ప్రతి అక్షరం ఎలా ఉపయోగించాలో మరియు వాటి పది రూపాలను వాక్యాల్లో ఎలా వాడాలో నేర్చుకోవడానికి రోజుకి కొన్ని అక్షరాలను రాస్తూ ప్రాక్టీస్ చేయడం మంచిది.
Here are the numbers from 1 to 10 in Arabic, with their spellings:

1 - ١ (واحد) - Wahid
2 - ٢ (اثنان) - Ithnan
3 - ٣ (ثلاثة) - Thalatha
4 - ٤ (أربعة) - Arba'a
5 - ٥ (خمسة) - Khamsa
6 - ٦ (ستة) - Sitta
7 - ٧ (سبعة) - Sab'a
8 - ٨ (ثمانية) - Thamaniya
9 - ٩ (تسعة) - Tis'a
10 - ١٠ (عشرة) - Ashara

Easy to learn tips
Know  15 lettets 

1. ا (అలిఫ్) - A 🌹

2. ب (బా) - B 🌹

3. ج (జీమ్) - J 🌹

4. د (దాల్) - D 🌹

5. ر (రా) - R 🌹

6. س (సీన్) - S 🌹

7. ص (సాద్) - S (emphatic) 🌹

8. ط (తా) - T (emphatic) 🌹

9. ع (అయిన్) - ‘A (throaty sound) 🌹

10. ف (ఫా) - F 🌹

11. ك (కాఫ్) - K 🌹

12. م (మీమ్) - M 🌹

13. ه (హా) - H 🌹

14. و (వా) - W (or "oo" sound) 🌹

15. ي (యా) - Y (or "ee" sound) 🌹

13.11.24

24.తాత్వికులు - భావనలు

సోక్రటీస్‌
“One thing only I know, and that is that I know nothing.” – socrates 

గురువుగారూ! ఇక గంటలో విషపాత్ర మీ చేతికి వస్తుంది... అది తాగి మీరు మరణిస్తారు. కానీ ఇప్పుడు మీరు లైర్‌ వాద్యం మీద ప్రాక్టీసు చేసి పాట నేర్చుకున్నారు? ఏమిటిది? అని శిష్యులు ప్రశ్నించారు. దీనికి సోక్రటీస్‌ నవ్వి జీవితమంటే నేర్చుకోవడం... మరణం గురించి ఆలోచించడం కాదు. నువ్వు, నేను అందరం ఏదో ఒక రోజు చనిపోతాం.... కానీ జీవితంలో ప్రతిక్షణం విలువైందే... తెలియంది తెలుసుకోవడంలోనే ఆనందముంది. గంట కిందటి వరకు నాకు ఆ పాట తెలీదు. ఇప్పుడు నేర్చుకున్నాను. ఇంకా నాజీవితంలో గంట సమయం ఉంది... అంటే ఇప్పటికీ నేర్చుకోవడానికి నాకు అవకాశముందని అన్నాడు.

Socrates believed that philosophy – the study of wisdom – was the most important pursuit above all else. For some, he exemplifies more than anyone else in history the pursuit of wisdom through questioning and logical argument, by examining and by thinking. His "examination" of life in this way spilled out into the lives of others, such that they began their own "examination" of life, but he knew they would all die one day, as saying that a life without philosophy – 

an "unexamined" life – was not worth living.


"ఫ్రాయిడ్"  సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ (Sigmund Freud)   సైకాలజీకి సంబంధించిన విషయంపై ఆసక్తి చూపిస్తున్నట్లైతే.

సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ ఒక ప్రసిద్ధ ఆస్ట్రియన్ నెవ్రాలజిస్ట్ మరియు మానసికశాస్త్రంలో సైకో అనాలిసిస్ (Psychoanalysis) పద్ధతిని అభివృద్ధి చేసిన వ్యవస్థాపకుడు.

ఫ్రాయిడ్ సిద్ధాంతాలు:

1. మనోవిజ్ఞాన శాస్త్రం (Psychoanalysis):

మానవ మనస్సు మూడు స్థాయిలను కలిగి ఉంటుంది:

ఇడ్ (Id): ప్రాథమిక అభిలాషలు, కోరికలు (తక్షణ అవసరాలు).

ఈగో (Ego): తర్కబద్ధత, వాస్తవాన్ని అంగీకరించే భాగం.

సుపర్ ఈగో (Super Ego): నైతికత మరియు విలువలు.

2. చైతన్యం (Consciousness):

చేతన స్థితి (Conscious): మనకు తెలిసిన భావాలు.

అవచేతన స్థితి (Subconscious): అస్పష్టమైన, కానీ మన ప్రవర్తనను ప్రభావితం చేసే భావాలు.

అచేతన స్థితి (Unconscious): పూర్తిగా దాగివున్న భావాలు, జ్ఞాపకాలు, మరియు కోరికలు.

3. స్వప్న విశ్లేషణ (Dream Analysis):

ఫ్రాయిడ్ చెప్పినట్లుగా, స్వప్నాలు మన అచేతన భావాల ప్రతిబింబం. అవి మన కోరికలు, భయాలు, మరియు భావోద్వేగాలను వ్యక్తం చేస్తాయి.

4. అణచివేత (Repression):

మనం కొన్ని దురభిరుచులను, కోరికలను మన అచేతనంలో నెట్టివేయడం.

5. ఓడిపస్ కాంప్లెక్స్ (Oedipus Complex):

పిల్లల వ్యక్తిత్వాభివృద్ధిలో మాతాపితలపై ఉండే భావోద్వేగ బంధాలపై ఫ్రాయిడ్ చేసిన విశ్లేషణ.

ఫ్రాయిడ్ యొక్క ప్రాధాన్యత:

మానవ వ్యక్తిత్వాన్ని, కోరికలను, మరియు భావోద్వేగాలను విశ్లేషించడంలో ఫ్రాయిడ్ యొక్క సిద్ధాంతాలు విప్లవాత్మకమైనవి.

అతని సిద్ధాంతాలు, మానసికశాస్త్రంలో గొప్ప పునాది వేసాయి.

సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ (Sigmund Freud) లైంగికత (Sex) మరియు దాని ప్రభావం గురించి అభిప్రాయాలను వివరంగా పరిశీలించారు, ముఖ్యంగా ఆయన మనోవిజ్ఞాన శాస్త్రంలో. ఫ్రాయిడ్ అభిప్రాయంలో, లైంగికత మనిషి వ్యక్తిత్వ వికాసంలో, భావోద్వేగాల్లో, మరియు మానసిక ఆరోగ్యంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.

1. ఫ్రాయిడ్ సిద్ధాంతం: లైంగికత ప్రధాన అంశం

లైబిడో (Libido):

ఫ్రాయిడ్ ప్రకారం, లైబిడో అంటే జీవశక్తి లేదా లైంగిక శక్తి. ఇది మానవ ప్రవర్తనను ఉద్భవింపజేసే ప్రధాన శక్తిగా ఉంటుందని ఆయన భావించారు.

లైబిడో బాల్యంలోనే ఆరంభమై, జీవితంలో వివిధ దశల్లో (Psychosexual stages) మానసిక వికాసానికి మౌలికంగా పనిచేస్తుంది.

సైకోసెక్సువల్ దశలు (Psychosexual Stages):

ఫ్రాయిడ్ లైంగికత వికాసాన్ని ఐదు దశలుగా విభజించాడు:

1. ఔరల్ దశ (Oral Stage): శిశువులు నోటితో ఆనందాన్ని పొందుతారు.

2. ఆనల్ దశ (Anal Stage): 2-4 ఏళ్లలో, శిశువులు క్రమశిక్షణను నేర్చుకుంటారు.

3. ఫాలిక్ దశ (Phallic Stage): 3-6 ఏళ్ల వయసులో, పిల్లల లైంగిక అవగాహన మొదలవుతుంది.

4. లాటెన్సీ దశ (Latency Stage): లైబిడో శక్తి తాత్కాలికంగా తగ్గుతుంది.

5. జెనిటల్ దశ (Genital Stage): యౌవనంలో లైంగిక శక్తి ప్రబలంగా ఉంటుంది, ఇది సంబంధాలపై ప్రభావం చూపుతుంది.

2. లైంగికత ప్రభావం

వ్యక్తిత్వ వికాసం:

లైంగికతను సమర్థంగా అర్థం చేసుకుని నియంత్రించగలగటం వ్యక్తిత్వం పటిష్ఠతకు దోహదం చేస్తుంది. కానీ అణచివేత (Repression) లేదా అసమతుల్యత (Fixation) అభివృద్ధిని అడ్డుకోవచ్చు.

ఓడిపస్ కాంప్లెక్స్ (Oedipus Complex):

ఫ్రాయిడ్ ప్రకారం, బాల్యంలో తల్లితండ్రుల పట్ల పిల్లల దృక్పథంలో లైంగిక భావాలు ఉండవచ్చు. ఇది సరైన దిశలో పరిష్కరించకపోతే, పెద్దవారిగా సంబంధాలలో సమస్యలకు దారితీస్తుంది.

3. మానసిక ఆరోగ్యం మీద ప్రభావం

సమతుల లైంగిక జీవనం:

లైంగికతకు సంబంధించిన జ్ఞానం మరియు అవగాహన మానసిక ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుస్తుంది.

అణచివేత (Repression):

లైంగిక ఆలోచనలను అణగదొక్కడం, అవి అవగాహనలోకి రాకుండా నిరోధించడం, ఆందోళన, నిస్ఫూర్తి, మరియు డిప్రెషన్‌కు కారణమవుతుందని ఫ్రాయిడ్ అభిప్రాయపడ్డాడు.

4. విమర్శలు

ఫ్రాయిడ్ సిద్ధాంతాన్ని కొందరు ఆమోదించినా, ఇతరులు అతని లైంగికతపై అధిక ప్రాముఖ్యతను విమర్శించారు. వారు లైంగికత తప్ప మానసిక వికాసానికి ఇతర అంశాలు కూడా ముఖ్యమని సూచించారు.

సారాంశం

ఫ్రాయిడ్ లైంగికతను మానసిక మరియు శారీరక ప్రవర్తనలో కేంద్ర స్థానంలో ఉంచి, వ్యక్తిత్వ వికాసాన్ని విశ్లేషించాడు. అయితే, లైంగికత మాత్రమే వ్యక్తిత్వ వికాసానికి కారణం కాదు, అది మానసిక దశల్లో ఒక భాగం మాత్రమే.


సొలమన్ బైబిల్ 

తన తాత్త్విక రచనలో, ముఖ్యంగా ప్రభోధకుడు (Ecclesiastes) లో, "వ్యర్థం! వ్యర్థం! అన్నీ వ్యర్థమే" అని పదే పదే చెప్పడం మన జీవితానికి విలువైన ఆలోచనను అందిస్తుంది.

సొలమన్ చెప్పిన వ్యర్థత:

1. జీవితంలోని అస్థిరత్వం:

సొలమన్ జీవన అనుభవాల ద్వారా చెప్పారు, ఎంత సంపద సంపాదించినా, ఎంత భోగభాగ్యాలు పొందినా, వాటికి శాశ్వతత ఉండదు.

"మనిషి చేసిన శ్రమలో ఫలితం ఏమిటి?" (Ecclesiastes 1:3) అంటూ ప్రశ్నించారు.

2. భోగభాగ్యాల వ్యర్థత:

సొలమన్ తన రాజరికంలో అత్యధిక శ్రేయోభిలాషల్ని అనుభవించారు. అయినప్పటికీ, వాటి అంతిమ ఫలితం నిరర్థకం అని గుర్తించారు.

"హాస్యం పిచ్చి మాత్రమే, ఆనందం శూన్యం." (Ecclesiastes 2:2)

3. శ్రమ మరియు ధన సంపాదన:

"మనిషి రాత్రింబవళ్ళు శ్రమపడి సంపాదించిన ఆస్తిని మరొకరి చేతులలో విడిచిపెట్టాలి" అన్న భావన ద్వారా అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేశారు. (Ecclesiastes 2:18-21)

4. జ్ఞానములోని వ్యర్థత:

జ్ఞానం గొప్పదే అయినప్పటికీ, మరణం ద్వారా జ్ఞానులు మరియు మూర్ఖులు ఒకే స్థాయిలో నిలుస్తారని చెప్పారు.

"మూర్ఖుడు ఎలా చస్తాడో, నేనే అలాగే చస్తాను." (Ecclesiastes 2:16)

సొలమన్ తాత్విక పరిష్కారం:

దేవునిపై విశ్వాసం:

జీవితంలోని అస్థిరతలను అంగీకరించడంలోనే నిజమైన శాంతి ఉందని సొలమన్ తేల్చారు.

"దేవుని భయపడండి, ఆయన ఆజ్ఞలను పాటించండి; ఇదే మనిషి యొక్క కర్తవ్యం." (Ecclesiastes 12:13)

ప్రతిదీ దేవుని యొద్దే పూర్తవుతుంది:

"ప్రతిచర్యకు సమయముంది, ప్రతి కార్యం దేవుని నిర్ణయం ప్రకారమే జరుగుతుంది." (Ecclesiastes 3:1-8)

వ్యర్థతపై మనం నేర్చుకోవాల్సింది:

సొలమన్ చెప్పిన వ్యర్థం అన్న భావం జీవితానికి నిగూఢమైన తాత్వికమైన సందేశం.

1. భౌతిక సంపదలు, ఆనందాలు, మరియు కీర్తి తాత్కాలికం.

2. శాశ్వతమైన సంతృప్తి దేవునిపై నమ్మకం, ధర్మబద్ధమైన జీవితం ద్వారా మాత్రమే పొందవచ్చు.

3. జీవితంలో ప్రతి క్షణం విలువైనదే, కానీ దానికి అర్థం ఇవ్వడం మన చేతుల్లోనే ఉంది.

సొలమన్ రాసిన సామెతలు (Proverbs) పాతనిబంధనలోని అత్యంత ప్రసిద్ధ గ్రంథాలలో ఒకటి. ఈ గ్రంథం జీవితంలోని వివిధ అంశాలకు సంబంధించి నైతికత, జ్ఞానం, మరియు ఆధ్యాత్మిక దార్శనికతను బోధిస్తుంది. ఈ సామెతలు అనేక జీవిత పాఠాలను స్ఫూర్తిదాయకంగా మరియు అర్థవంతంగా అందిస్తాయి.

సామెతలలోని ముఖ్యమైన పాఠాలు

1. జ్ఞానం మరియు భక్తి:

"యెహోవాకు భయపడుట జ్ఞానమునకు ఆద్యము." (సామెతలు 1:7)

→ జ్ఞానమంటే కేవలం భౌతిక విజ్ఞానమే కాదు, దేవుని పట్ల భక్తి కూడా సమగ్ర జ్ఞానం పొందేందుకు కీలకం.

2. ప్రమాదకరమైన మార్గాలు:

"సరియైనదని మనిషి దృష్టికి కనబడే మార్గము ఉంది, కానీ అది మరణ మార్గానికి దారి తీస్తుంది." (సామెతలు 14:12)

→ మనం సరైనదని భావించిన మార్గాలు తప్పుగా ఉండవచ్చు. జాగ్రత్తగా ఉండాలి.

3. మాటల శక్తి:

"మృదువైన జవాబు కోపాన్ని అణచివేస్తుంది, కానీ పట్టు పదాలు కోపాన్ని రగిలిస్తాయి." (సామెతలు 15:1)

→ మాటల తీరుతోనే సంబంధాలు బలపడతాయి లేదా బద్ధలవుతాయి.

4. శ్రమ మరియు విజయం:

"సుమర్యపు హస్తములు ధనాన్ని తెస్తాయి, కానీ మోసపూరిత మార్గాలు పేదరికం తీసుకొస్తాయి." (సామెతలు 10:4)

→ కఠినంగా పనిచేస్తే విజయం సాధ్యమవుతుంది.

5. క్రోధాన్ని నియంత్రించడం:

"క్రోధంలో ఉన్నవాడు మొఢుడు, తన భావాలను నియంత్రించగలవాడు జ్ఞానవంతుడు." (సామెతలు 29:11)

→ కోపాన్ని కట్టడి చేయడం జీవితానికి ముఖ్యమైన పాఠం.

6. స్నేహం మరియు జ్ఞానం:

"ఇనుము ఇనుమును పదును చేస్తుంది; స్నేహితుల మధ్య సంబంధం కూడా ఇలాగే ఉంటుంది." (సామెతలు 27:17)

→ మంచి స్నేహితులు మన జీవితానికి బలాన్నిస్తారు.

7. నీతిపరమైన జీవనం:

"ధర్మముతో నడిచే వ్యక్తి జీవితం ప్రశాంతంగా ఉంటుంది, కానీ చెడుకు దిగబడేవారు బంధనంలో పడతారు." (సామెతలు 10:9)

→ నీతినష్టమైన మార్గం ఎప్పుడు నష్టమే తీసుకొస్తుంది.

8. సహనం మరియు విజయం:

"సహనమున్నవాడు యుద్ధానికి గెలుస్తాడు, కానీ హుటాహుటిన ఆవేశపడ్డవాడు చీదరించుకుంటాడు." (సామెతలు 16:32)

→ సహనం గొప్ప శక్తి. ఇది నిష్కర్షకు దారి తీస్తుంది.

9. దార్శనికత:

"దార్శనికత లేని చోట ప్రజలు నాశనమవుతారు." (సామెతలు 29:18)

→ జీవన గమ్యం లేకుండా జీవితం అస్థిరంగా ఉంటుంది.

10. పేదరికం మరియు ధనవంతులు:

"నిజాయితీగా పేదగా ఉండటం, మోసంతో సంపదను కూడబెట్టుకోవడం కంటే మంచిది." (సామెతలు 28:6)

→ నీతితో కూడిన జీవితం ధనసంపదకంటే విలువైనది.

సామెతల ప్రాముఖ్యత

ఈ సామెతలు జీవన నైతికతకు పునాది.

ధార్మికత, వినయం, మరియు బుద్ధితో జీవితాన్ని ఎలా గడపాలో చూపిస్తాయి.

వ్యక్తిగత సంబంధాలు, కుటుంబం, ఆర్థికం, మరియు సామాజిక జీవనానికి మార్గదర్శకత్వం అందిస్తాయి.

గుడిపాటి వెంకటచలం (1894–1976) ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు చెందిన ప్రముఖ తెలుగు రచయిత, నాటకకర్త, మరియు వ్యాసకర్త. వామపక్ష భావజాలం, సాహసవంతమైన అభిప్రాయాలు, మరియు సమాజంలో తనదైన ప్రత్యేక దృక్కోణంతో విప్లవాత్మక మార్పులు సృష్టించిన వారిలో గుడిపాటి వెంకటచలం ఒకరు.
భావజాలం మనల్ని నడిపిస్తుంది
సత్యం నీలోనే వుంది ఆవిష్కరించుకో
-Chinta ramamohan 
🌹శేషప్ప కవి
సీ|| పాంచభౌతికము దుర్భరమైన కాయం బి0దెప్పడో విడుచుట యెఱుకలేదు,

శతవర్షములదాఁక మితముఁ జెప్పిరి కాని,

నమ్మరాదామాటనెమ్మనమున(మనస్సున)బాల్యమందో; మంచి ప్రాయమందో, లేక

ముదిమియందో, లేక ముసలియందొ,

యూరనో, యడవినో, యుదకమధ్యముననో,(నీటి )

యెప్పుడో యేవేళ నే క్షణంబొ?

తే|| మరణమే, నిశ్చయము, బుద్ధిమంతుఁడైన

దేహ మున్నంతలో మిమ్ముఁ దెలియవలయు,

భూషణవికాస! శ్రీధర్మపుర నివాస!

నరసింహ శతకము
తెలుగు పద్యంశ్రీ నరసింహ శతకము తెలుగు శతక సాహిత్యంలో ప్రముఖమైనది . ఈ శతకమును రచించినది కరీంనగర్ జిల్లా ధర్మపురికి చెందిన శేషప్ప కవి. ఈ పద్యాలన్నీ

భూషణవికాస! శ్రీధర్మపుర నివాస!

దుష్ట సంహార! నరసింహ! దురితదూర!

అనే మకుటంతో అంతమవుతాయి.

బౌద్ధధర్మ మూలసూత్రాలలో సర్వమూ క్షణికమనేది ఒక మూల సూత్రం.ఇది ప్రపంచం దుఃఖమయమనే దాన్ని స్పష్టం చేస్తుంది. పుట్టిన ప్రతివారికీ మరణం తప్పదు. అయినా ఆశలు పెంచుకుంటారు. ప్రపంచంలో దుఃఖం లేకపోవటంగాని, పుట్టిన జీవి మరణించకపోవటమనేది కనిపిస్తే ఎంతో సంతోషం కదా! అని బుద్ధుడు చెబుతాడు. మానవుని శరీరం వయః పరిణామాన్ని అనుసరించి క్షణక్షణం మారుతూ మట్టిలో కలిసిపోతుందనే విషయాన్ని కవి ‘నాల్గు దశల మధ్య నవయుచు నున్నటి’ అని వర్ణించాదృశ్యమాన ప్రపంచంలోని సర్వమూ అనిత్యం 
సంగీతం::మాష్టర్ వేణు
రచన::సముద్రాల
గానం::జిక్కి,భానుమతి

కనులకు దోచి చేతికందని ఎండమావులున్నయ్
సోయగముండి సుఖము నోచని బ్రతుకులున్నవి కొన్ని
కనులకు దోచి చేతికందని ఎండమావులున్నయ్
సోయగముండి సుఖము నోచని బ్రతుకులున్నవి కొన్ని

భూమిజనించి ఆకలి కొదగని ఫలములున్నవి కొన్ని
భూమిజనించి ఆకలి కొదగని ఫలములున్నవి కొన్ని
మనసున నిండి పలుకగరాని తలపులున్నవి కొన్ని
తలపులున్నవి కొన్ని

సృష్టి చేసినది దేవుడైన మరి నాశమునేల సృజించే
పలుకు నొసగినది దేవుడైన మరి మూగలనేల సృజించే
కనుల నొసగినది దేవుడైన మరి అంధులనేల సృజించే
కనుల నొసగినది దేవుడైన మరి అంధులనేల సృజించే
వెలుగునిచ్చినది దేవుడైన మరి చీకటినేల సృజించే

వేద శాస్త్రములు చదివినవారే ఎరుగరు సృష్టి విలాసం
వేద శాస్త్రములు చదివినవారే ఎరుగరు సృష్టి విలాసం
అల్పబుద్దితో జ్ఞానదాతనే సలుపకు పరిహాసం నువ్వు సలుపకు పరిహాసం
బ్రతుకంతా పలు ప్రశ్నలమయమై బ్రతుకును జనసముదాయం
బదులు కోసమై వెదకుటమాని బ్రతుకుటయే న్యాయం

జాషువ  మొదటీ పద్యంలో ఈవిషయాన్నే ప్రస్తావిస్తు,ఈ శ్మశానవాటికలో కొన్నివందల,వేల ఏండ్లగా నిద్రిస్తున్నవారు ఒక్కరుకూడా లేచి రాలేదు కదా అంటు ప్రారంభించాడు.ఇంకా ఎన్ని సంవత్సరాలు ఈచలనంలేని నిద్ర అంటూ వాపోతున్నాడు.ఈ రుద్రభూమిలో తమబిడ్దలను పొగొట్టుకున్న తల్లుల రోదనలతో నిండిన కన్నీళ్ళకు వల్లకాడులోని రాళ్లు క్రాగిపోయ్యాయి అని చింతిస్తున్నాడు. కవిహృదయం చూడండి.

   ఎన్నో యేండ్లు గతించిపోయినవి గానీ,యీ శ్మశానస్ధలిన్
   గన్నుల్ మోడ్చిన మందభాగ్యుడొకఁడైనన్ లేచిరాఁ,డక్కటా!
   యెన్నాళ్ళీచలనంబులేని శయనం? బేతల్లు లల్లాడిరో!
   కన్నీటంబడి క్రాఁగిపోయినవి నిక్కంబిందు పాషాణముల్

BIBLE
Eccles
iastes - ప్రసంగి 9 

10. చేయుటకు నీ చేతికి వచ్చిన యే పనినైనను నీ శక్తిలోపము లేకుండ చేయుము; నీవు పోవు పాతాళమునందు పనియైనను ఉపాయమైనను తెలివియైనను జ్ఞానమైనను లేదు.

గౌతమ బుద్ధ 

paticca-samuppada, (Pali: “dependent origination”) Sanskrit pratitya-samutpada, the chain, or law, of dependent origination, or the chain of causation—a fundamental concept of Buddhism describing the causes of suffering (dukkha; Sanskrit duhkha) and the course of events that lead a being through rebirth, old age, and death.

“Except a man be born again, he cannot see the kingdom of God.”
Jesus Christ, John 3:3

“And so I tell you, keep on asking, and you will receive what you ask for. Keep on seeking, and you will find. Keep on knocking, and the door will be opened to you. For everyone who asks, receives. Everyone who seeks, finds. And to everyone who knocks, the door will be opened.”
Jesus Christ, Luke 11:9-10

“Whoever wants to be a leader among you must be your servant, and whoever wants to be first among you must be the slave of everyone else. For even the Son of Man came not to be served but to serve others and to give his life as a ransom for many.”
Jesus Christ, Mark 10:42-45

“Come, follow me and I will send you out to fish for people.”
Jesus Christ, Matthew 4:19

“Don’t worry about tomorrow, for tomorrow will bring its own worries. Today’s trouble is enough for today.”
Jesus Christ, Matthew 6:34

“Whosoever drinketh of this water shall thirst again: But whosoever drinketh of the water that I shall give him shall never thirst; but the water that I shall give him shall be in him a well of water springing up into everlasting life.”
Jesus Christ, John 4:13-14

“Let the little children come to me, and do not hinder them, for the kingdom of heaven belongs to such as these.”
Jesus Christ, Matthew 19:14
“My Kingdom is not an earthly kingdom. If it were, my followers would fight to keep me from being handed over to the Jewish leaders. But my Kingdom is not of this world.”
Jesus Christ, John 18:36

“Father, forgive them, for they do not know what they are doing” (Luke 23:34).

యేసు క్రీస్తు సిలువ లో పలికిన ఏడు మాటలు - సప్తపలుకులు - Jesus 7 Words on Cross in Telugu

యేసు క్రీస్తు
 “తండ్రీ, వీరేమి చేయుచున్నారో వీరెరుగరు గనుక వీరిని క్షమించుమని” చెప్పెను. లూకా 23:34
the type of person you are, shown by the way you behave, feel, and think
వ్యక్తిత్వం, మీరు ఏ రకం మనిషో అని మీ ప్రవర్తన, భావనలు, ఆలోచనలను బట్టి తెలిసేది
🌻Bhagavad Gita 
యదా న కురుతే భావం సర్వభూతేష్వమంగలమ్ !
సమదృష్టేస్తదా పుంసః సర్వాః సుఖమయా దిశః !!

ఏ జీవిపట్లా రాగద్వేషాలు లేని మానవుడికి, ఎల్లప్పుడూ
మనస్సులో సమత్వ భావం కలిగివుండే మనిషికి
 అన్ని ప్రదేశాలూ ఆనందంతో నిండి ఉంటాయి
స్థితప్రజ్ఞత అనేది భగవద్గీతలో ఉన్న ఒక ముఖ్యమైన భావన. ఇది ధ్యానం, జ్ఞానం, మరియు ఆత్మవిశ్వాసంతో సంబంధం కలిగిన ఒక శక్తివంతమైన సిద్ధాంతం. శ్రీకృష్ణుడు, అర్జునుడితో మాట్లాడుతున్నప్పుడు, స్థితప్రజ్ఞతను వివరిస్తూ చెప్పిన విషయాలు చాలా ముఖ్యం.

స్థితప్రజ్ఞత అంటే ఏమిటి?

స్థితప్రజ్ఞత అంటే, మనస్సు, ఆత్మ, మరియు భావాలు అన్ని ఒక స్థిర స్థితిలో ఉండడం, వ్యక్తి ఏ పరిస్థితిలోనూ తమకు సంభందించిన ధర్మాన్ని అనుసరించడం, తన భక్తిని లేదా జ్ఞానాన్ని నమ్మి ఉండటం.

ఇది ఆత్మానందం మరియు అశాంతి లేని జీవన శైలిని సూచిస్తుంది.

భగవద్గీతలో స్థితప్రజ్ఞత

భగవద్గీతలో 2.55 శ్లోకంలో శ్రీకృష్ణుడు స్థితప్రజ్ఞతను ఇలా వివరించాడు:

"యా హి స్మరణ పున్యమి శక్తం యోగమున్ముఖం | తతే జగన్మంత్రా నిజాంశ్చ ఏధాతం యమార్థముం"

ప్రశ్నించినప్పుడు, స్థితప్రజ్ఞత ఉన్న వ్యక్తి ఎలా ఉంటాడో శ్రీకృష్ణుడు చెప్పిన కొన్ని లక్షణాలు:

1. కర్మలపై ఆసక్తి లేని వ్యక్తి: స్థితప్రజ్ఞత ఉన్న వ్యక్తి తన కర్మలు పూర్తిగా సమర్పణా భావంతో చేస్తాడు, ఫలితానికి ఆందోళన పడడు.

2. భావనలలో సమతుల్యత: మంచి లేదా చెడు పరిస్థితులలో కూడా, ఎటువంటి అశాంతి లేకుండా సమతుల్యంగా ఉంటుంది.

3. ఆత్మవిశ్వాసం మరియు నిరీక్షణ: అతనికి తన ఆశయాలను, సాధనలను నమ్ముతాడు, ఇతరుల పనులు తనపై ప్రభావం చూపవు.

4. బాహ్య ప్రకృతిలో కనబడని ప్రతిస్పందనలు: అగ్రహం, కోపం వంటి ప్రతికూల భావనలను కలిగి ఉండదు.

స్థితప్రజ్ఞత లక్షణాలు (2.56-2.59)

శ్రీకృష్ణుడు స్థితప్రజ్ఞత యొక్క లక్షణాలను వివరించాడు. ఇవి:

1. నిర్భయం: సమయానికి అనుగుణంగా పనిచేస్తాడు.

2. ప్రమత్తత: పరిస్థితులపై అవగాహన కలిగి ఉంటాడు.

3. మానసిక స్థితి: అనుకూల, ప్రతికూల భావనలను అస్వీకరించి, మౌనంగా తన దారిలో సాగిపోతాడు.

4. సంకల్పం: తలపోసిన లక్ష్యాన్ని సాధించేందుకు నిరంతరం ప్రయత్నిస్తాడు.

సారాంశం

స్థితప్రజ్ఞత అనేది ఆత్మ-జ్ఞానంతో కూడిన ఓ స్థితి, దాని ద్వారా మనం మనస్సును పరిపూర్ణ స్థితిలో ఉంచుకుని, వివిధ పరిస్థితులలో మనం చేసే నిర్ణయాలు నిశ్చయంగా సజావుగా అవుతాయి. ఇది, ఒకవేళ ఎవరి దృష్టి నుండి చూస్తే, శాంతి, నియమం మరియు పరిపూర్ణత దిశగా తీసుకొనే మార్గం.

CONCEPT ( development of human relations and human resources )

22.10.24

13.పద్యాలు తెలుగు - సౌందర్యం - సాహిత్య కళారూపాలు ( పద్యాలు )

తెలుగు సాహిత్యంలో మొదటి పద్య రచన గురించి స్పష్టమైన ఆధారాలు లేవు, కానీ అనేక సాహిత్య చరిత్రకారులు తెలుగు పద్య సాహిత్యానికి శ్రీకారం చుట్టిన మహాకవి నన్నయ భట్టారకుడు (11వ శతాబ్దం) అని భావిస్తున్నారు. నన్నయ, మహాభారతం యొక్క ఆదిపర్వాన్ని తెలుగు భాషలో పద్యరూపంలో రచించినవాడు.

నన్నయ చేసిన ఈ తెలుగు మహాభారతం రచనను "ఆంధ్ర మహాభారతం" అని కూడా పిలుస్తారు. నన్నయ యొక్క రచన ప్రాకృత మరియు సంస్కృతం కలయికతో ఆంధ్ర ప్రజలకు బాగా అర్థమయ్యేలా తెలుగులో రూపొందించబడింది. ఆయన రచన సుసంపన్నమైన పద్యం, శ్రావ్యం, మరియు శైలిలో తెలుగుకు ఆణిముత్యం లాంటి ఒక శాశ్వత కీర్తిని అందించింది.

ఈ విధంగా, నన్నయ తెలుగు పద్య కవిత్వంలో తొలి మహా కవి అని భావించబడతాడు, మరియు తెలుగు పద్య సాహిత్యానికి తన కృషితో బలమైన పునాది వేసినవాడు.

హాలుడు
భాష
హాలుడు ప్రాచీన ఆంధ్రదేశాన్ని పరిపాలించిన శాతవాహన వంశానికి చెందిన రాజు. మత్స్యపురాణం అతనిని శాతవాహనుల వంశంలో 17వ రాజుగా పేర్కొంది.[1]

హాలుడు
శాతవాహనులు
పరిపాలన
క్రీ.పూ.200 - క్రీ.త.200
శాతవాహనులు
హాలుడు అశ్మక రాజ్యంలోని ప్రతిష్ఠానమును పరిపాలిస్తూ ఉన్నాడని ప్రాకృతంలో రచింపబడిన లీలావతి కావ్యం చెబుతుంది. పరిపాలించినది ఆరేళ్ళే అయినప్పటికీ, శాతవాహన వంశపు రాజులందరిలోకీ హాలుడు జగత్ప్రసిధ్ధుడు కావడానికి కారణం ఆ మహారాజు సంకలనం చేసి ప్రపంచానికి అందించిన గాథా సప్తశతి అనే గ్రంథం.
గాథాసప్తశతి (సنس్కృతం: गाथासप्तशती) అనేది ప్రాచీన సంస్కృత సాహిత్యంలో ఒక ముఖ్యమైన కృతిగా ప్రాచుర్యం పొందిన సంపుటం. ఇది సాతవాహన చక్రవర్తి హాలుడు (1వ శతాబ్దం CE) రచించిన గొప్ప కవితా గ్రంథం. దీనిలో మొత్తం 700 గాథలు (ప్రాసयुक्त పద్యాలు) ఉన్నాయి. ఈ కృతి ప్రజల సాధారణ జీవన విధానాన్ని, ప్రేమ కథలను, ప్రకృతి వర్ణనలను, సామాజిక సంబంధాలను అద్భుతంగా ప్రతిబింబిస్తుంది.

ముఖ్యాంశాలు:

1. భాష:
గాథాసప్తశతి ప్రాచీన ప్రాకృత భాషలో రచించబడింది, ఇది ఆ సమయంలో సామాన్య ప్రజలు మాట్లాడే భాష. ఇది సంస్కృతం కంటే సులభమైన భాష.

2. విషయాలు:
ఇందులో ప్రధానంగా ప్రేమ, ప్రకృతి, మరియు జీవన అనుభవాల గురించి పద్యాలు ఉన్నాయి.

గాథలలో స్త్రీల భావజాలం ప్రాముఖ్యత పొందింది.

ప్రకృతి వర్ణనలు, సామాజిక సంబంధాలు, మరియు రోజువారీ జీవితానికి సంబంధించిన వివరణలు ఇందులో ఉన్నాయి.

3. రచనా శైలి:

పద్య రూపం: కవితా శైలిలో రచించబడింది.

ప్రాకృత ఛందస్సు: అర్థపూర్ణమైన మాటలతో, సుందరమైన శ్రావ్యత కలిగిన శైలిలో రచన జరిగింది.

4. ప్రాముఖ్యత:

ప్రేమ కవితా సంపుటి: దీనిని భారతదేశం యొక్క తొలికాలపు ప్రేమ కవితా సంకలనంగా పరిగణిస్తారు.

సాంస్కృతిక దర్పణం: సాతవాహన కాలం యొక్క సామాజిక, సాంస్కృతిక, మరియు ఆర్థిక పరిస్థితులకు ఇది అద్దం పడుతుంది.

5. సాతవాహన చక్రవర్తి హాలుడు:
హాలుడు ఆంధ్ర దేశానికి చెందిన సాతవాహన చక్రవర్తులలో ఒకరు. గాథాసప్తశతిను రచించి, పాండిత్యానికి, సాహిత్యానికి తగిన గుర్తింపు పొందారు.

అవతరణ:
గాథాసప్తశతి సాహిత్యంలో ఒక విశిష్టమైన స్థానం కలిగి ఉంది. ఇది ప్రాచీన భారతీయ సాంస్కృతిక ధోరణులను మరియు శృంగారభావనను అర్థం చేసుకోవడానికి ముఖ్యమైన గ్రంథంగా నిలుస్తుంది.
హాలుడు సా.శ.69 నుండి 74 వరకు 5 ఏళ్ళు పాలన చేసెను. ఇతడు సింహళరాజు కుమార్తెను పరిణయమాడాడు. ఇతడు విద్యాభిమాని, విద్యారసికుడు. ఇతడు విద్వాంసులను, కవులను ఆదరించి తాను కూడా కవియై ఉన్నాడు. హాలుని కాలమున రాజపోషణము లభించుట వలన దేశభాషలు బాగుగా అభివృద్ధి చెందాయి.

ప్రాచీన మహారాష్ట్ర ప్రాకృతములో హాలుడు సప్తశతి అను నీతిశృంగారకావ్యమును రచించాడు. అందు మనోహరమైన అలంకారములు ఉన్నాయి. ఉదా:చంద్రుడను కలహంస ఈరాత్రి భాగమున ఆకాశమున నిర్మల కాసారమునందు విడివిడియున్న నక్షత్రపద్మముల నడుమ సుఖప్రయాణము కావించుచున్నది.....

హాలుని సప్తశతిని బాణుడు తన హర్షచరిత్రములో పొగిడాడు. "కావ్య ప్రకాశిక" లో, "సరస్వతీ కంఠాభరణము" లో, "దశరూపకవ్యాఖ్యానము" లో సప్తశతి పద్యములుదహరింపబడి ఉన్నాయి.

హాలుని మంత్రి గుణాఢ్యపండితుడు. పైశాచీ భాషలో "బృహత్కథ"ను, "కాతంత్ర వ్యాకరణము"ను ఇతడు రచించాడు. హాలుని ఆస్థానములో సకల విద్యలు నెలకొని ఉండేవని తెలుస్తున్నది. గుణాఢ్యుడు హాలుని మంత్రి కాడని మరికొందరు ఆంధ్రచరిత్రకారుల అభిప్రాయము. హాలుడు, సాలనుడు, కుంతలుడు, శాలివాహనుడు- ఈ నాలుగు పేర్లు ఒక్కనివే అని హేమచంద్రుడు తన దేశకోశములో చెప్పాడు. సా.శ. 78 వసంవత్సరమునుండి లెక్కింపబడుచున్న శాలివాహన శకమునకు ఈ హాలశాతవాహనుడే కర్తయని కొందరి అభిప్రాయం.

హాలుని తరువాత మండలకుడు (సా.శ.74-79), పురీంద్రసేనుడు (సా.శ.79-84), సుందరస్వాతికర్ణుడు (సా.శ.84-85), చకోరస్వాతికర్ణుడు 6 మాసాలు క్రమముగా ఒకరి తరువాత ఒకరు రాజ్యమేలారు. వీరిలో చకోరస్వాతికర్ణి వాసిష్ఠీపుత్రుడు; అనగా ఇతనితల్లి వసిష్ఠగోత్రమువారి ఇంటి ఆడబడుచు. ఈ రాజు వద్ద నుండి తరువాతి రాజులందరును తమ తల్లి పేరును తమ పేరు ముందు వాడటం మొదలుపెట్టారు.
-----------------------------
నడెవు దొందె భూమి కుడివు దొందె నీరు
నుడువగ్ని మొందె తిరలు
కులగోత్ర నడువె యత్తణదు సర్వజ్ఞ.
(మనుష్యులందరూ ఒకే భూమి మీద నడుస్తూ,ఒకే నీరు తాగుతూ చివరకు 
ఒకే నిప్పు లో కాలి నశిస్తుంటే ఇక కుల గోత్రాల గోప్ప ఎక్కడిది ?)
-కన్నడ కవి సర్వజ్ఞుడు
-------------------------------
నిద్రేసి ఆసన్ ఉత్తమ్ పాషాణ
వరీ ఆవరణా అకాశాచే
తే థే కాయకరణే కవణాచీ ఆస్
వాయా హోయ నాశ ఆయుష్యాచా
(నిద్రకు రాతిపానుపు మేలు,ఆకాశమే మంచి కప్పు,
కోరిక జీవితాన్ని వ్యయపరుస్తుంది)- తుకారాం

భర్తృహరి సుభాషితము

కేయూరాణి న భూషయంతి పురుషం హారా న చంద్రోజ్వ్జలా
నస్నానం న విలేపనం న కుసుమం నాలంకృతా మూర్ధజాః
వాణ్యేకా సమలంకరోతి పురుషం యా సంస్కృతా ధార్యతే
క్షీయంతే-ఖిల భూషణాని సతతం వాగ్భూషణం భూషణమ్‌ ॥

వయ మిహ సరితుష్టా వల్కలై స్త్వం దుకూలై:
స్సమఇవ పరితోషో నిర్విశేషో విశేషః
సతు భవతు దరిద్రోయస్య తృష్ణా విశాలా
మనసి చ పరితుష్టే కోర్ధవాన్ కో దరిద్రః
ద్రవ్యాశ గలవానికి దారిద్ర్యము గాని
మన స్సం తు ష్టి గలవానికి ద్రవ్య మక్కరలేదు.
భర్తృహరి

కవిత్రయం

ఆదికవి నన్నయ (1023-1063)
Preview
దళిత నవీన కందళ కదంబ కదంబక కేతకీ రజో-
మిళిత సుగంధ బంధుర సమీరణుఁడన్ సఖుఁ డూచుచుండఁగా
నులియుచుఁ బువ్వు గుత్తు లను నుయ్యెల లొప్పుగ నెక్కి యూఁగె ను-
ల్లలదళినీకులంబు మృదులధ్వని గీతము విస్తరించుచున్

తిక్కన్న (1205–1288)


సీ. ఈ వెండ్రుకలు వట్టి యీడ్చిన యా చేయి
దొలుతగాఁ బోరిలో, దుస్ససేను
తను వింత లింతలు తునియలై చెదరి రూ
పఱి యున్నఁ గని ఉడుకాఱుఁ గాక
యలుపాలఁ బొనుపడునట్టి చిచ్చే యిది
పెనుగద వట్టిన భీమసేను
బాహుబలంబునుఁ బాటించి గాండీవ
మను నొక విల్లెప్పుడును వహించు

ఆ.వె. కఱ్ఱి విక్రమంబుఁ గాల్పనే యిట్లు
బన్నములు వడిన ధర్మనందనుడును
నేను రాజరాజు పీనుంగుఁ గన్నారఁ
గానఁ బడయమైతి మేనిఁ గృష్ణ!

ఎఱ్ఱన్న(1325–1353)

Preview
అద్దంకి రాజధానిగా ఉన్న ప్రోలయ వేమారెడ్డి 1325-1353 మధ్యకాలంలో రాజ్యం చేశాడు. అతని ఆస్థాన కవియే ఎఱ్ఱాప్రగడ.హరివంశం ఉపోద్ఘాతంలో ఎర్రన చెప్పిన పద్యం
యుగకర్తయైన ఎఱ్ఱాప్రగడ హరివంశమును, భారత అరణ్య పర్వ శేషమును, నృసింహ పురాణమును వ్రాసాడు. రామాయణం కూడా వ్రాశాడు కాని అది లభించడంలేదు. భాస్కరుడు భాస్కర రామాయణమును, నాచన సోన ఉత్తర హరివంశమును వ్రాసారు. రావిపాటి త్రిపురాంతకుడు వ్రాసిన రచనలలో "త్రిపురాంతకోదాహరణము" మాత్రం లభిస్తున్నది. చిమ్మపూడి అమరేశ్వరుడనే మహాకవి "విక్రమసేనము" అనే మహాగ్రంధాన్ని వ్రాశాడట గాని అది లభించడంలేదు.
నన్నయభట్ట తిక్క కవినాథులు చూపిన త్రోవ పావనం
బెన్నఁ బరాశరాత్మజ మునీంద్రుని వాఙ్మయ మాదిదేవుఁడౌ
వెన్నుని వృత్త మీవు కడు వేడుకతో విను నాయకుండ వి
ట్లెన్నియొ సంఘటించె మదభీప్సిత సిద్ధికి రాజపుంగవా!

శ్రీ కృష్ణుని శైశవోత్సవ వర్ణన (హరివంశంలో)

పాలుపారగా బోరగిలి పాన్పు నాల్గుమూలలకును వచ్చుచు మెలగి మెలగి
లలి గపోలమ్ములు గిలిగింతలువుచ్చి నవ్వింప గలకల నవ్వినవ్వి
ముద్దులు దొలుకాడ మోకాల గేలను దడుపుచు నెందును దారితారి
నిలుచుండబెట్టి యంగుళు లూతసూపగా బ్రీతితప్పడుగులు వెట్టిపెట్టి
అన్నగంటి దండ్రినిగట్టి నయ్యగంటి
నిందురావయ్య విందుల విందవంచు
నర్ధిదను బిలువంగ నడయాడియాడి
యుల్లసిల్లె గృష్ణుడు శైశవోత్సవముల

వెన్నెవెట్టెద మాడుమాయన్న యన్న
మువ్వలును మొలగంటలు మొరయు నాడు
నచ్యుతుండు, గోపికలు దమయాత్మ బ్రమసి
పెరువు దరువను మరచి సంప్రీతిజూప

కృష్ణదేవరాయలు 1509-1530 (ఈ సామ్రాజ్యం 1336 నుండి 1660 వరకు వర్ధిల్లింది. )
Preview
 స్వస్వయంగా  కవిపండితుడు కూడా కావడంతో 
ఇతనికి సాహితీ సమరాంగణ సార్వభౌముడుఅని బిరుదు. 
ఈయన స్వయంగా సంస్కృతంలో జాంబవతీ కళ్యాణము
మదాలసాచరితము,సత్యవధూపరిణయము,
సకలకథాసారసంగ్రహముజ్ఞానచింతామణిరసమంజరితదితర గ్రంథములు,
 తెలుగులో ఆముక్తమాల్యద లేకగోదాదేవి కథ అనే గ్రంథాన్ని రచించాడు.[3] 
తెలుగదేల యన్న దేశంబు తెలుగేను 
తెలుగు రేడ నేను తెలుగొకొండ 
ఎల్ల జనులు వినగ ఎరుగవే బాసాడి
 దేశభాష లందు తెలుగు లెస్స
అన్న పలుకులు రాయలు వ్రాసినవే


రాయల ఆస్థానానికి భువన విజయము అని పేరు. భువనవిజయంలోఅల్లసాని పెద్దననంది తిమ్మనధూర్జటి,మాదయ్యగారి మల్లన (కందుకూరి రుద్రకవి), అయ్యలరాజు రామభద్రుడుపింగళి సూరనరామరాజభూషణుడు(భట్టుమూర్తి), తెనాలి రామకృష్ణుడు అనే ఎనిమిది మంది కవులు ఉండేవారని ప్రతీతి. వీరు అష్టదిగ్గజములు గా ప్రఖ్యాతి పొందారు.

అల్లసాని పెద్దన
కేదారేశు భజించితిన్‌ శిరమునన్‌ కీలించితిన్‌ హింగుళా 
పాదాంభోరుహముల్‌ ప్రయాగనిలయుం పద్మాక్షు సేవించితిన్‌ 
యాదోనాథసుతాకళత్రు బదరీనారాయణుం కంటి నీ 
యా దేశంబననేల చూచితి సమస్తాశావకాశంబులన
*తొలితెలుగు ప్రబంధం , ప్రథమాశ్వాసము మనుచరిత్ర-
---------------------------------------------------
కలలంచు న్శకునంబులంచు గ్రహయోగంబంచు సాముద్రికం
బు లటంచుం దెవులంచు ,దిష్టియనుచు న్భూతంబులంచు న్విషా
దు లటంచు న్నిమిషార్ధ జీవనములందుం బ్రీతి పుట్టించి నా
సిలుగుల్ ప్రాణుల కెన్ని చేసితివయా ! శ్రీ కాళహస్తీశ్వరా !        

                   ఈశ్వరా !  రెప్పపాటు లో మరణించే  ఈ జీవుల యొక్క  జీవితాల లో మమకారాన్ని పుట్టించి ,  కలలనీ , శకునాలనీ ,  గ్రహా యోగ సాముద్రికాలనీ , రోగాలు ,  దిష్టులు భూతాలనీ , విషప్రయోగాలనీ  ఎన్ని ఆపదలను సృష్టించావు  స్వామీ  !
*ధూర్జటి   శ్రీ కాళహస్తీశ్వర శతకము
బమ్మెర పోతన - 1450–1510
Preview
మందార మకరంద మాధుర్యమునఁ దేలు మధుపంబు వోవునే మదనములకు
నిర్మల మందాకినీ వీచికలఁ దూఁగు రాయంచ సనునె తరంగిణులకు
లలిత రసాలపల్లవ ఖాది యై చొక్కు కోయిల సేరునే కుటజములకు
బూర్ణేందు చంద్రికా స్ఫురిత చకోరక మరుగునే సాంద్ర నీహారములకు
అంబుజోదర దివ్య పాదారవింద
చింతనామృత పానవిశేష మత్త
చిత్త మేరీతి నితరంబు జేరనేర్చు
వినుతగుణశీల! మాటలు వేయునేల?
శతకములు ,శతక కర్తలు
వేమన ( 1650 - 1750 ) శతకము
Preview
పద్యం:
ఆత్మశుద్ది లేని యాచారమదియేల?
భాండశుద్ది లేని పాకమేల?
చిత్తశుద్ది లేని శివపూజలేలరా?
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ.
తాత్పర్యం:
మనసు నిర్మలతో లేనపుడు ఏపని చేసిన అది వ్యర్ధమే అగును.అపరిశుభ్రముగా వున్న పాత్రలో వంట చేసినచో అది శరీరమునకు మంచిదికాదుగదా.అదేవిధముగా నిశ్చలమైన మనస్సుతో చేయని భగవంతుని పూజలు కూడా ఎలాంటి ఫలితాలనివ్వవు.
కుండ కుంభ మన్న కొండ పర్వతమన్న
నుప్పు లవణ మన్న నొకటికాదె
భాష లిట్టె వేరు పరతత్వమొక్కటే
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ
కుండ కుంభమన్న కొండ పర్వతమన్న
నుప్పు లవణమన్న నొకటి కాదె
భాష లిట్టె వేరు పరతత్వమొకటె
విశ్వధాభిరామ వినుర వేమ ! 
పద్యాలు
Vemana 
ఉప్పుగప్పురంబు న్రొక్కపోలికనుండు,
చూడచూడ రుచుల జాడవేరు,
పురుషులందు పుణ్య పురుషులువేరయ,

కరకు కాయల దిని కాషాయ వస్త్రముల్
బోడినెత్తి గలిగి బొరయుచుండ్రు,
తలలు బోడులైన తలపులు బోడులా

కుండ కుంభమన్న కొండ పర్వతమన్న
నుప్పు లవణమన్న నొకటి కాదె 
భాష లిట్టె వేరు పరతత్వమొకటె
చంపదగిన యట్టి శత్రువు తన చేత
చిక్కెనేని కీడు సేయరాదు
పొసగ మేలు చేసి పొమ్మనుటే చావు 

చిత్తశుద్ధి గలిగి చేసిన పుణ్యంబు
కొంచమైన నదియు కొదువ గాదు
విత్తనంబు మర్రి వృక్షంబునకు నెంత? 

పట్ట నేర్చు పాము పడగ యోరగజేయు
చెరుప జూచు వాడు చెలిమి జేసు
చంపదలచు రాజు చనువిచ్చుచుండురా 
విశ్వధాభిరామ వినుర వేమ ! 
Potana👍
వచన సాహిత్యము ఉపన్యాసములు బమ్మెర పోతన - డా. సి. నారాయనా రెడ్డి
భక్తి కవితా చతురానన బమ్మెర పోతన
- డాక్టర్‌ సి. నారాయణరెడ్డి గారు (సమీకరణ )

యువభారతి వారి వికాసలహరి - ఉపన్యాస మంజరి
ఉపన్యాసకులు: డాక్టర్‌ సి. నారాయణరెడ్డి గారు
ద్వితీయ సమావేశం (21-10-1973)
బమ్మెర పోతన అనగానే భాగవతం గుర్తొస్తుంది. భాగవతం అనగానే భక్తిలో తడిసిన గాథలు అలలుగా పొంగివస్తాయి - గజేంద్రమోక్షం, ప్రహ్లాదచరిత్ర, వామన చరిత్ర, రుక్మిణీకల్యాణం, అంబరీషోపాఖ్యానం, అజామిళోపాఖ్యానం - ఇంచుమించుగా భాగవతంలోని ఉపాఖ్యానాలన్నీ. ఈ భక్తమణుల చరిత్రలను ఏకత్రితం చేసిన మూలసూత్రం వాసుదేవతత్త్వం. వ్యాసునంతటివాడే వేదాలను వింగడించి, అష్టాదశ పురాణాలు విరచించి, బ్రహ్మసూత్రాలను ప్రవచించి, భారతాన్ని ప్రబంధీకరించి అప్పటికీ మనస్సు నిండక 'హరికీ, యోగివరులకూ అభిలాషమైన భాగవత గాథ పలుకనైతినే' అని ఖిన్నుడైనాడు. నారదబోధితుడై విష్ణుకథాశిరోమణియైన భాగవతాన్ని ఎన్నుకున్నాడు. ఆ రకంగా తన మదిలో కలిగిన అరకొరలను తీర్చు కొన్నాడు.
వ్యాసభారతం తెలుగుసేత ఆంధ్రకావ్యలక్ష్మికి అసలైన కైసేత. ఆ యమ్మను అంతకుముందు చిటిపొటి నగలతో సింగారించిన తెలుగు కవులు లేకపోలేదు. వారి వెన్నెలపదాలూ, తుమ్మెదపదాలూ, ఉయ్యాలపాటలూ, నివాళిపాటలూ, ఏలలూ, జోలలూ పుడమితల్లి కడుపున కరిగిపోయి ఉంటాయి. దేశీయుల నాల్కలలో మాటుమణిగి ఉంటాయి; లేక ఏ తాటాకులలోనో, రాగిరేకులలోనో, రాతిపలకపైనో ముక్తకప్రాయంగా పడి ఉంటాయి. అయితే తెలుగు కవిత్వానికి తొలిసారిగా గ్రంథస్థితి కలిగించింది కవిత్రయమే. అంటే నేటి గ్రాంథిక భాషకు పాదులువేసినవారు నన్నయ్య - తిక్కన్న - ఎర్రన్నలే! భాషకేకాదు, తెలుగులో కావ్యరచనాశైలిని తీర్చిదిద్దింది కూడా ఈ మూర్తిత్రయమే! చతుర్వేదసారమైన వ్యాసభారతం వారిచేతిలోపడి కావ్యచిక్కణత్వాన్ని సంతరించుకొంది. పద్యవిద్యకు ఆద్యుడైన వాల్మీకి రచించిన రామాయణం భాస్కరాదుల ద్వారా తెలుగు పొలంలో పదంమోపింది. ఆ విధంగా భారతీయ సంస్కృతికి మూల కందాలయిన మూడు గ్రంథాలలో భారతరామాయణాలు ఆంధ్రావళి చేతికందినవి. ఇక మిగిలింది వ్యాస భాగవతం. అప్పటికి దానిపై ఎవరిచూపూ పడనట్టుంది. చూపు పడినా చేయిసాచే చొరవ ఏ కవికీ కలుగనట్టుంది. ఆ మహాభాగవతం ఒక తెలుగు చిలుక కొరకు వేచి ఉంది. ఆ చిలుక తెలంగాణా నడిబొడ్డులో ఓరుగల్లుగడ్డలో బమ్మెర కొమ్మపై అప్పటికే వీరభద్ర విజయాన్ని వినిపించింది. భోగినీదండకాన్ని ఒక రాచవలరాచవాని చెవులకు రసికవాణిగా అందించింది. ఆ శుక రాజే మన పోతరాజు. ఆ "శుకముఖసుధాద్రవమున మొనసియున్న" భాగవతఫలరసాస్వాదనం తెలుగు రసిక భావవిదుల మహిత భాగధేయం.
వీరభద్రవిజయం రచించేనాటికి పోతన్న పిన్నవాడు. పెక్కు సత్కృతులు వ్రాయనివాడు. తన గురువైన ఇవటూరి సోమనారాధ్యుని ప్రసాదమహిమచే ఆ కృతిని రచింపగలిగినాడు. వీరభద్రవిజయం పోతన్న చేయనున్న సేద్యానికి తొలిచాలు. సర్వజ్ఞ సింగభూపాలునికి కానుకవెట్టిన భోగినీదండకం మలిచాలు. ఇకచాలు. ఆ తరువాత పోతన్న మనసు మలుపు తిరిగింది. అటు వీరశైవమతం మీదా ఇటు రసికరాజానుమతం మీదా దృష్టి తొలగింది. వ్యాసునికి విష్ణుకథ విరచించని కొరత తోచినట్లే మన పోతన్నకు "శ్రీమన్నారాయణ కథాప్రపంచ విరచనా కుతూహలం" కుట్మలించింది. అది రాకానిశాకాలం. సోమోపరాగసమయం. గంగాస్నానం, మహేశ్వర ధ్యానం - అదీ పోతన్న స్థితి. "కించిదున్మీలత లోచనుడై" ఉండగా రామభద్రుని సాక్షాత్కారం. మహాభాగవతం తెనుగు సేయమని ఆనతి. వెరగుపడిన చిత్తంతో పోతన్న అంగీకృతి. చిత్రం! పోతన్నకు కలిగిందేమో విష్ణుకథా రచనా కుతూహలం, చేసిందేమో మహేశ్వరధ్యానం. కట్టెదుట నిలిచినవాడో - రామచంద్రుడు. ఆమహానుభావుడు సూచించిన వస్తువో గోవిందకథాకదంబమైన భాగవతగ్రంథం. అంకితం తనపేరనే అన్నాడు ఆ రామరాజు. ఔ నన్నాడు మన పోతరాజు. "శ్రీరామచంద్రుని సన్నిధానంబు కల్పించుకొని", "హారికి, నందగోకులవిహారికి" అంటూ షష్ఠంతాలెత్తుకొని ఆంధ్రభాగవతాన్ని చిన్నికృష్ణునికి సమర్పించుకున్నాడు. రామన్నను శ్రోతగా నిలుపు కొని భాగవతపుగాథను విన్నవించుకున్నాడు. ఇదిచిత్రమా? కాదు. పోతన్న పెంపొందించుకున్న సమచిత్తం. శివుడు, కేశవుడు, రాముడు, కృష్ణుడు - ఈ నాలుగు మూర్తులకు ఏకత భజించటం పోతన్న అభేదభక్తికి తులలేని తార్కాణం. ఇంతటి సమన్వయ దృక్పథం అప్పటి మతవాతావరణంలో అపూర్వం.
ఏ కథను ఏరుకోవాలి? ఏరుకున్న కథను ఎక్కడ ఎత్తుకోవాలి? ఆ వస్తువును ఏ దృష్టితో విస్తరిస్తున్నదీ ఎలా వివరించాలి? తన కవితాలక్ష్యాలను ఏ రకంగా సిద్ధాంతీకరించాలి? ఏ కవికైనా ఈ అవస్థ తప్పదు. కృత్యాద్యవస్థ అంటే ఇదే. ఆదికవి నన్నయభట్టారకునికీ ఇది తప్పలేదు. అవతారికలో రాజరాజును గూర్చీ తనను గూర్చీ చెప్పుకున్న తర్వాత అసలు విషయం అందుకున్నాడు. తాను వ్రాయనున్న భారతం తన ఎన్నిక కాదు. అది ప్రధానంగా రాజరాజు మన్నిక. హిమకరుడు మొదలుకొని పాండవోత్తములవరకు తీగసాగిన తన వంశీయుల చరిత్రను తెలుగులో వినాలనే అభీష్టం రాజరాజుకు కలిగింది. అది కాస్తా తన కులబ్రాహ్మణుడైన నన్నయ చెవిలో వేసినాడు. భారత శ్రవణం అనేక పుణ్యఫల ప్రదమని దానికి ప్రాతిపదికకూడా వేసినాడు. ఆ రాజపోషకుని అనుమతంతో, విద్వజ్జనుల అనుగ్రహంతో తాను నేర్చిన విధంబున వ్యాసభారతాన్ని తెనిగించినాడు నన్నయ భట్టారకుడు. తెలుగులో ఆదికవి నన్నయ, సంస్కృతంలో ఆదికవి వాల్మీకి. మరి నన్నయ్య ఆ రామాయణాన్ని వదిలి భారతాన్ని చేపట్టడానికి ప్రధానకారణం రాజరాజుకు భారతంపట్ల గల అభిమానం అని తేలిపోయింది. అంటే వస్తువరణంలో కూడా ఆ కృతికర్తకు స్వేచ్ఛ లేదేమో అని అనుకోవలసి వస్తుంది. అవతారికారచనలోనూ తదనంతరకవులకు నన్నయ్యే మార్గదర్శి. తిక్కన్న స్థూలంగా ఆ సంవిధానాన్నే అనుసరించినా, కొంచెం కొత్త దారి తొక్కినాడు. నన్నయ్య తెనిగించగా మిగిలిన భారతాన్ని తాను రచించాలని సంకల్పించుకున్నాడు. ఇది ఎవరో సూచించిన వస్తువు కాదు. తిక్కన్న తానే చేసుకున్న ఎన్నిక. సరిగ్గా పోతన్న తిక్కన్న తెన్నునే అనుసరించినాడు. భాగవతావతారికను విరాటపర్వావతారికకు తోబుట్టువుగా తీర్చిదిద్దినాడు. తిక్కన్నలాగే తన వస్తువును తానే ఏరుకున్నాడు పోతన్న. తిక్కన్న భారత రచనా కౌతుకం కనబరిస్తే, పోతన్న శ్రీమన్నారాయణ కథా ప్రపంచ విరచనా కుతూహలం కనబరచినాడు. అతడు నిద్రించే సమయంలో "కలలో కన్నట్లు"గా హరిహరనాథుడు కనిపిస్తాడు. ఇతడు గంగాతీరంలో మహేశ్వరధ్యానం చేస్తూ కన్ను లరమూసుకొని ఉండగా రామభద్రు డగుపిస్తాడు. "కరుణారసము పొంగి తొరగెడు చాడ్పున" అన్న సీసపద్యంలో హరిహరనాధుణ్ని రూపుకట్టించినాడు తిక్కన్న. "మెఱుగు చెంగట నున్న మేఘంబు కైవడి" అన్న సీసపద్యంలో సీతానాధుణ్ని చిత్రించినాడు పోతన్న. అతడు సర్వేశ్వరుడు. ఇతడు రాజముఖ్యుడు. అక్కడ హరిహరనాధుడు సెలవిస్తాడు - భారత రచనా ప్రయత్నం భవ్య పురుషార్థ తరుపక్వఫలమని. దానిని తనకు కృతి ఇమ్మని; ఇక్కడ రామభద్రుడు ఆనతిస్తాడు - మహాభాగవతం 'తెనుగుసేయు'మని తనపేర అంకితమిమ్మని. తామే ఇతివృత్తాన్ని స్వీకరించడం, నరేశ్వరుణ్ని కాక సర్వేశ్వరుణ్ని కృతిపతిగా నిర్ణయించడం తిక్కన పోతన్నల కున్న సమధర్మం. ఈ కృతులు రచించేనాటికి ఇద్దరి మనః ప్రవృత్తులు ఎల్లలు లేని భక్తిసరిత్తులు. భారతరచనం తిక్కన్న దృష్టిలో ఆరాధన విశేషం. భాగవతరచనం పోతన్న దృష్టిలో భవబంధవిమోచనం. ఇక్కడే ఉంది పోతన్న అదృష్టం. చిత్తస్థితికి తగిన ఇతివృత్తం దొరికింది. పరవశించి పాడుకున్నాడు.
"పలికెడిది భాగవతమఁట
పలికించు విభుండు రామభద్రుండఁట; నేఁ
పలికిన భవహర మగునట;
పలికెద వేఱొండుగాథఁ బలుకఁగ నేలా?"
నాలుగు పలుకులను ప్రాసస్థానంలో చిలికి తన పులకలు వెలార్చుకొన్నాడు. అయితే భాగవతరచన అంతంత మాత్రాన జరిగేదికాదు. ఈ "సహజ పాండిత్యు"నికి అది తెలియదా? అదీ విన్నవించుకొన్నాడు.

"భాగవతము దెలిసి పలుకుట చిత్రంబు
శూలికైనఁ దమ్మి చూలికైన
విబుధజనుల వలన విన్నంత కన్నంత
తెలియ వచ్చినంత తేటపఱుతు."
భాగవతం తెలుసుకోవడం, తెలిసింది తెలుపుకోవడం చిత్రమట! నిజమే, రామాయణం అలలా సాగిపోయే మనిషి కథ. భారతం భిన్న లౌకిక ప్రవృత్తుల సంఘర్షణ వ్యథ. భాగవతం స్థూలదృష్టికి కృష్ణలీలాపేటిక, విష్ణుభక్తుల కథావాటిక. సూక్ష్మంగా పరిశీలిస్తే అది మధ్యమధ్య ఎన్నెన్నో విప్పలేని వేదాంతగ్రంథులున్న మహాగ్రంథం. ఆ ముడులు విప్పడం హరునికీ, విరించికీ దుష్కరమే! మరి ఆ భాగవత రహస్యం ఆ భగవంతునికే తెలియాలి. భారం అతనిపై వేసి వ్యాసభాగవతవ్యాఖ్యాత అయిన శ్రీధరుణ్ణి ఆలంబనం చేసుకుని తెలియవచ్చినంత తేటపరచినాడు ఈ వినయశీలుడు. ఈ తేటపరచటం ఏ తెలుగులో? నన్నయ ప్రారంభించిన తత్సమపద బహుళమైన తెలుగులోనా? లేక పాల్కురికి సోమన్న ప్రఘోషించిన జానుతెనుగులోనా? పోతన్న సాత్వికత అహంతలకూ వింతవింత పుంతలకూ అతీతమైనది.

"కొందఱికిఁ దెనుఁగు గుణమగుఁ;
గొందఱికిని సంస్కృతంబు గుణమగు; రెండున్‌
గొందఱికి గుణములగు; నే
నందఱి మెప్పింతుఁ గృతుల నయ్యైయెడలన్‌."
కొందరికి తెనుగు గుణమట. ఇందులో పరోక్షంగా పాలకురికి, ప్రత్యక్షంగా తిక్కన్న కనిపిస్తున్నారు. కొందరికి సంస్కృతం గుణమట. ఇందులో సుదూరంగా నన్నయ, సమీపంగా శ్రీనాథుడు వినిపిస్తున్నారు. ఆయాకవులే కాదు, వారి అనుయాయులు కూడా స్ఫురిస్తున్నారు. 'ప్రౌఢంగా పలికితే సంస్కృతభాష అంటారు. నుడికారం చిలికితే తెలుగుబాస అంటారు. ఎవరేమనుకున్నా నాకు తరిగిందేముంది? నా కవిత్వం నిజంగా కర్ణాటభాష' అని ఎదుటివాళ్లను ఈసడించి తోసుకుపోయే రాజసంగాని, తామసంగాని పోతన్నకు అలవడలేదు. అది శ్రీనాధుని సొత్తు. ఈ పద్యమే పోతన్న సత్త్వమూర్తికి అద్దం పట్టింది. 'ఆయా సందర్భాలనుబట్టి అందరినీ మెప్పిస్తాను' అన్న మాటలో వినయం ఎంత మెత్తగా ఉందో, విశ్వాసం అంత వొత్తుగా ఉంది. భాగవతం చదివితే తెలుస్తుంది అతని సంస్కృతగుణం; అచ్చతెనుగుతనం.

నన్నయాదులు భారతాన్ని ఆంధ్రీకరించినారు. భాస్కరరంగనాథాదులు రామాయణాన్ని అందించినారు. నాచన సోమన మారన వంటివారు పురాణాలను అనువదించినారు. వీ రెవ్వరూ తన పురాకృత శుభాధిక్యంవల్ల భాగవతాన్ని తెనిగించలేదు. దీనిని తెనిగించి పునర్జన్మ లేకుండా తన జన్మను సఫలం చేసుకుంటానని ఆకాంక్షించినాడు పోతన్న. వేయి నిగమాలు చదివినా సుగమం కాని ముక్తి భాగవతనిగమం పఠిస్తే అత్యంత సుగమం అని విశ్వసించినాడు. ఆ ముక్తివాంఛే భాగవత రచనకు మూలం. మొట్టమొదటి పద్యమే ఆ ఆశయానికి దిద్దిన ముఖతిలకం.

"శ్రీకైవల్యపదంబుఁ జేరుటకునై చింతించెదన్‌ లోకర
క్షైకారంభకు భక్తపాలనకళా సంరంభకున్‌ దానవో
ద్రేక స్తంభకుఁ గేళిలోలవిలసద్దృగ్జాలసంభూతనా
నాకంజాతభవాండకుంభకు మహానందాంగనాడింభకున్‌."
ఇది నాందీశ్లోకం వంటి పద్యం. ఆశీర్నమస్క్రియా వస్తునిర్దేశాలలోని ఒక లక్షణం నిక్షేపించడం దీని లక్ష్యం. "శ్రీవాణీగిరిజా శ్చిరాయ" అని నన్నయ అన్నాడు. "శ్రీయన గౌరి నాఁబరగు" అని తిక్కన అన్నాడు. "శ్రీకైవల్యపదంబు"ను పోతన్న ప్రస్తావించినాడు. ఈపద్యంలో నమస్క్రియతో పాటు వస్తునిర్దేశం కూడా ఉండటం విశేషం. భాగవత కథానాయకుడు నందనందనుడు. అత డవతార పురుషుడు. లోక రక్షణం ఆ అవతారానికి ప్రేరణం. అతడు గజేంద్రాది భక్తులను పాలించినవాడు. హిరణ్యకశిపు ప్రభృతి దానవుల ఉద్రేకాలను స్తంభింప జేసినవాడు. ఈ రెండు అంశాలు శ్రీమన్నారాయణుని శిష్టరక్షణకూ దుష్టశిక్షణకూ మూలకందాలు. భాగవత కథాచక్రం ఈ రెండు అంశాలచుట్టే చంక్రమించింది. ఈ రకంగా పోతన్న పై పద్యంలోని పాదచతుష్కంలో భాగవతంలోని పన్నెండు స్కంధాల పరమార్థాన్ని నిర్దేశించినాడు. మరొకవిశేషం ఈ పద్యంలోని నందాంగనా డింభకుడు కేవల స్థితికారుడే కాడు, సృష్టికారుడు కూడా. "కేళిలోల విలసద్దృగ్జాల సంభూత నానాకంజాత భవాండకుంభకు" అనే ప్రయోగంలో అది ధ్వనించింది. "దానవోద్రేకస్తంభకు" అనే మాటలో అతని లయ కారత్వం స్ఫురించింది. అంటే ఈ పద్యంలో నందింప బడిన పరమాత్ముడు త్రిగుణాత్ముడు. అయితే విశ్లేషించుకుంటే బోధపడే అర్థమిది. ఒక మహోర్మికలా ఉప్పొంగి వచ్చే మూర్తి మాత్రం సత్త్వానిది. కాష్ఠంకంటే ధూమం, ధూమంకంటే త్రయీమయమైన వహ్ని విశేషమైనది. అలాగే తమోగుణం కంటే రజోగుణం, రజోగుణంకంటే బ్రహ్మప్రకాశకమైన సత్త్వం విశిష్టమైనది. (ప్రథమ స్కంధం 59) అందుకే తొల్లిటి మునులు సత్త్వమయుడని భగవంతుడైన హరినే కొలిచినారు. ఆ భగవంతుని సత్త్వనిర్భర స్వరూపమే పైపద్యంలో ఉల్లేఖింపబడింది.

అవతారికలోని రచనాలక్ష్యాన్ని పరికించినా, నాందీపద్యాన్ని పరిశీలించినా పోతన్న ధ్యేయం కైవల్యమేనని బోధపడుతుంది. భవబంధరాహిత్యం, జన్మసాఫల్యం కైవల్యం వల్లనే సాధ్యం. ఆ కైవల్యం పోతన్న వాంఛించిన పరమపదం; పురాజన్మ తపఃఫలం. ఈ కైవల్యకాంక్ష ప్రవృత్తిలా భాసించే నివృత్తి; భాగవతంలోని ప్రధాన రసమైన భక్తికి ఆదిలోనే ఎత్తిన వైజయంతిక.

ఇంచుమించుగా సమకాలీనులైన శ్రీనాథ పోతనామాత్యుల వ్యక్తిత్వాల వాసి ఇక్కడే ఉంది. శ్రీనాథుడు శృంగారిగా ఎంత వ్యాపృతుడైనా 'ఈశ్వరార్చన కళాశీలుండ'ననే చెప్పుకున్నాడు. భోగినీదండకం వంటి పరమశృంగార కృతి రచించినా పోతన్న మహాభక్తుడుగానే పేరొందినాడు. కాశీఖండం, భీమఖండం, హరవిలాసం, శివరాత్రి మాహాత్మ్యం వంటి భక్తిప్రబంధాలు వ్రాసినా, నైషధంలోని రక్తివల్లనూ, చాటుపద్యాలలోని శృంగార ప్రసక్తివల్లనూ శ్రీనాథుడు శృంగారసనాథుడుగా స్థిరపడినాడు. రుక్మిణీకల్యాణం, రాసక్రీడాభివర్ణనం వంటి ఘట్టాలలో ఎంతటి శృంగారదంతురితాలైన వర్ణనలు చేసినా పోతన్న తెలుగుల పుణ్యపేటిగానే కీర్తింప బడుతున్నాడు. ఇందుకు ఒకకారణం - కాలం గడిచినకొద్దీ వీరిచుట్టూ అల్లుకున్న కట్టుకథలు. మరొకకారణం - కావ్యావతారికల్లో వీరి వ్యక్తిత్వాలు వేసుకున్న ముద్రలు. శ్రీనాథుని కృతులన్నీ నరాంకితాలు. అతని జీవితంలోని ఉజ్జ్వల ఘట్టాలన్నీ రాచకొలువులకే సమర్పితాలు. పట్టెడు వరిమెతుకులు, గుక్కెడు మంచినీళ్ళు పుట్టని దుర్దశలో కూడా ఆ రాజస మూర్తి అటు కృష్ణుణ్ణో, ఇటు శివుణ్ణో దుయ్యబట్టినాడు. 1 ఇరవై సంవత్సరాలు కొండవీటిలో విద్యాధికారిగా ఒక వెలుగు వెలిగి అంతటితో యశోభిలాష సన్నగిల్లక, ఎక్కడో కర్ణాటరాయల కొలువులో, నిక్కిపడే గౌడ డిండిమభట్టును ఉద్భట వివాదప్రౌఢితో ఓడించి, అతని కంచుఢక్కను పగులగొట్టించి, రాయల సభాగారంలో స్వర్ణస్నానం చేయించుకునే దాకా తృప్తిపడని మత్యహంకృతి అతనిది. దిక్కూమొక్కూ లేని అవసానదశలో దివిజకవివరుని గుండియలు దిగ్గురనేటట్టు కడ ఊపిర్లో గూడా కవిత లల్లగల్గిన ప్రౌఢవ్యక్తిత్వం అతనిది. మరి పోతన్న వ్యక్తిత్వం ఇందుకు భిన్నం. అతడు నరాధిపులను కొలువలేదు; సిరులకై ఉరుకులాడలేదు; అధికారాన్ని ఆశించలేదు; అహంకారాన్ని ప్రకటించలేదు. పూర్వకవులతోపాటు, వర్తమాన కవులతో పాటు భావికవులను గూడా బహూకరించిన వినయభూషణు డతడు. సమకాలీనకవులను సంభావించడమే ఒక విశేషం. పుట్టని కవులకు జేకొట్టడం పోతన్న సహనశీలానికి నిదర్శనం. సహనగుణం సత్త్వం పాదులో పుట్టేదే కదా! ఈ సత్త్వగుణాన్ని ఆధారంగా చేసుకునే పోతన్న నిరాడంబర వ్యక్తిత్వాన్ని గూర్చీ, నరాధిప పరాఙ్ముఖత్వాన్ని గూర్చీ కొన్ని చాటు కథలు ఆ నోటికానోటి కెక్కి నేటికీ తెలుగునాట వాడుకలో ఉన్నాయి. భాగవతాన్ని తన కంకిత మివ్వవలసిందని సర్వజ్ఞసింగ భూపాలుడు కోరడం, పోతన్న కాదనడం, భూపాలునికి కోపం వచ్చి దానిని నేలపాలు చేయడం - ఇదోకథ. శ్రీనాథుడూ పోతన్నా స్వయానా బావమరదులు. పోతన్న పొలం దున్నుతుంటే ఆ'నాథన్న' పల్లకిలో రావడం, అటు బోయీలు లేకుండా పల్లకి తేలిపోవడం, ఇటు ఎడ్లు లేకుండా నాగలి సాగిపోవడం - ఇది మరోకథ. ఇవే కాక 'కర్ణాటకిరాటకీచకు' లెవరో అతని కృతిని కాజేయాలని వస్తే ఆ తల్లి సరస్వతి 'కాటుక కంటి నీరు చనుకట్టు' మీద పడేటట్టు బావురు మనడం, "అమ్మా! ఏడువకమ్మా! నిన్ను ఎవరికీ అమ్మనమ్మా!" అని ఈ పరమభక్తుడు ఓదార్చడం - ఇదో పిట్టకథ. కృతిని ఇక్కడ 'ఇమ్మనుజేశ్వరాధముల కిచ్చి', అక్కడ 'కాలుచే సమ్మెటవ్రేటులం బడక' బమ్మెర పోతరాజు భాగవతాన్ని 'సమ్మతి శ్రీహరి కిచ్చి చెప్పె'నని అవతారిక లోని మరోపద్యం ఇచ్చే సాక్ష్యం. 2 పోతన్న పేరు చెప్పితేనే సగటు సాహితీ బంధువులకు ఈ పద్యమే గుర్తు కొస్తుంది. ఈ పద్యం పోతన్నది కాదంటే చాలా మందికి గుండెల్లో కలుక్కుమంటుంది. నిజానికి ఈ పద్య రచనలో ఏ కోశానా పోతన్న శైలీవాసన లేదు. 'సొమ్ములు కొన్ని పుచ్చుకొని', 'సొక్కి', 'శరీరము వాసి', 'కాలుచే సమ్మెటవ్రేటులు' 3 'సమ్మతి', 'ఇచ్చిచెప్పె' ఈ 'బమ్మెరపోతరా జొకఁడు' - ఇదీ ధోరణి. ఇవి పోతన్న పలుకులేనా? భావికవులను బహూకరించిన, భవబంధవిమోచనం ఆశించిన భక్తశిరోమణి మాటలేనా? కాదన వలసిన అవసరం లేకుండానే మరొక అంతస్సాక్ష్యం ఉంది. ఈ పద్యానికి ముందుమాట 'ఉభయ కావ్యకరణ దక్షుండనై' అన్నది. ఇది ఉత్తమపురుషంలో ఉంది. వెంటనే 'ఇమ్మనుజేశ్వరాధముల' పద్యంలో 'బమ్మెరపోతరాజొకఁడు' అంటూ ప్రథమ పురుషం దూకుడుంది. ఆ పద్యం తరువాత మరొక పద్యం. తరువాత 'అని మదీయ' అంటూ మళ్లీ ఉత్తమపురుషం దర్శనం ఇచ్చింది. పద్యశిల్పాన్నిబట్టే కాక అన్వయ దోషాన్ని బట్టి చూసినా ఇది పోతన్న పద్యం కాదనే అనిపిస్తుంది. అతని భక్తులో, అనురక్తులో తదనంతర కాలంలో ఈ పద్యాన్ని జొప్పించి ఉంటారు. ఎవరో ఎందుకు? అతని శిష్యుడు సింగయ్యే వ్రాసి ఉంటాడేమో? సింగయ్య భాగవతంలోని షష్ఠ స్కంధాన్ని రచించినాడు. పోతన్న పోతలోనే ఇతనూ ఒక అవతారిక సంతరించుకున్నాడు. పూర్వకవిస్తుతిలో శ్రీనాథునితోపాటు బమ్మెరపోతరాజును స్మరించినాడు. పోతరాజును స్తుతిస్తూ చెప్పిన పద్య మిది:

"ఎమ్మెలు సెప్పనేల? జగమెన్నఁగఁ బన్నగరాజశాయికిన్‌
సొమ్ముగ వాక్యసంపదలు నూఱలు చేసినవాని భక్తిలో
నమ్మినవాని భాగవతనైష్ఠికుఁడై తగువానిఁ బేర్మితో
బమ్మెర పోతరాజు కవి పట్టపురాజుఁ దలంచి మ్రొక్కెదన్‌."
ఈ పద్యంలో ఒకటి రెండు అంశాలు గమనింపదగినవి ఉన్నాయి. 'ఇమ్మనురాజేశ్వరాధముల' పద్యంలో 'సమ్మతి శ్రీహరి కిచ్చి చెప్పె' 'ఈబమ్మెర పోతరా జొకఁడు భాగవతంబు' అని ఉంది. 'ఎమ్మెలు సెప్పనేల' పద్యంలో 'పన్నగరాజశాయికిన్‌', 'సొమ్ముగ ... భాగవత నైష్ఠికుఁడై ... తగువాని ... బమ్మెర పోతరాజు.' అని ఉంది. ఆ పద్యంలో ప్రాసస్థానంలో 'సొమ్ములు' 'బమ్మెర' ఉన్నాయి. ఈ పద్యంలోనూ ఆ మాటలే ఉన్నాయి. అక్కడ 'జగద్ధితంబుగన్‌' అని ఉంటే ఇక్కడ 'జగమెన్నఁగ' అని ఉంది. 'సమ్మతి శ్రీహరి కిచ్చి' చెప్పడం అని అందులో ఉంటే ఆ స్వామికి 'సొమ్ముగ వాక్యసంపదలు నూఱలు' చేయడం ఇందులో ఉంది. ఈ రెండు పద్యాల్లోనూ పోతన్న భక్తి తత్పరతే ఉగ్గడింపబడింది. పైగా రెండుపద్యాల గతికూడా ఒకేస్థితిలో ఉంది. కనుకనే ఈ సింగయ్యే ఆ పద్యం రచించి పోతన్న అవతారికలో చేర్చి ఉంటాడేమో అనే సందేహం కలుగుతుంది. అలాకాదు. పోతన్న పద్యానికే సింగన్న పద్యం అనుకరణమేమో అని ఎవరైనా వాదించవచ్చు. అందుకు నా సమాధానం మొదట చెప్పిందే. పద్యశిల్పంలో గానీ, పదప్రయోగంలో గానీ, భావశుద్ధిలోగానీ ఈ పద్యంలో పోతన్నముద్ర ఏమాత్రం లేకపోవడమే. ఇంకా 'హాలికులైననేమి, గహనాంతర సీమల కందమూల కౌద్దాలికులైననేమి' అంటూ ప్రాసస్థానంలో గుప్పించిన అనుప్రాస సౌరభం ఇందుకు సాక్ష్యం.

అవతారిక దృష్ట్యానే కాక భాగవత కథల్లో ఉపాఖ్యానాల్లో పోతన్న మూలాతిరిక్తంగా పెంచిన పట్టులను బట్టీ, పేర్చిన పద్యాలను బట్టీ, అతని సత్త్వరమణీయమూర్తి సాక్షాత్కరిస్తుంది. గజేంద్రుని సంశయంలో, ప్రహ్లాదుని నిశ్చయంలో, గోపికల ఉద్వేగంలో, వామనుని ఉత్తేజంలో - ఇవేకాక నవవిధ భక్తిలతల బహుముఖ వికాసంలో, భక్తిరసతరంగితమైన పోతన్న చిత్తవృత్తి పలువిధాలా ప్రస్ఫుట మవుతుంది. వ్యాసభగవానుని భాగవత కోశాన్ని సైతం క్షణకాలం మరచిపోయి, ఆయా భాగవతుల శ్రవణకీర్తనలకు లోనై ఆ పాత్రలన్నీ తానై పరవశించి, పద్య సంఖ్యను పెంచి, ప్రతిభా శిఖరాలపై భాసించిన సన్నివేశాలు ఆంధ్ర భాగవతంలో కోకొల్లలు. అందుకే అంటున్నాను - అవతారికలోనేకాక ఆంధ్ర భాగవతంలో గూడా అడుగడుగున పోతన్న సాత్త్విక చిత్తవృత్తి, భక్తిభావనా ప్రవృత్తి వేయిరేకులతో విప్పారినవని.

నవవిధ భక్తులను కథాత్మకంగా ప్రపంచించిన ప్రథమ గ్రంథం వ్యాసభాగవతం. ఆ భక్తిరస ఘట్టాలను ఇంతకు రెండింతలుగా విస్తరించి తొలిసారిగా మధుర భక్తికి పచ్చల తురాయిని కూర్చిన తెలుగు కావ్యం పోతన్న భాగవతం. ప్రహ్లాదుని నోట వ్యాసుఁడు పలికించిన భక్తిశాఖ లివి -

"శ్రవణం కీర్తనం విష్ణోః స్మరణం పాదసేవనం
అర్చనం వందనం దాస్యం సఖ్య మాత్మనివేదనమ్‌"
దీనికి పోతన్న చేసిన తెలుగు సేత ఇది -

"తనుహృద్భాషల సఖ్యమున్‌ శ్రవణమున్‌ దాసత్వమున్‌ వందనా
ర్చనముల్‌ సేవయు నాత్మలో నెఱుకయున్‌ సంకీర్తనల్‌ చింతనం
బను నీ తొమ్మిది భక్తి మార్గముల సర్వాత్మున్‌ హరిన్‌ నమ్మి స
జ్జనుఁడై యుండుట భద్రమంచుఁ దలతున్‌ సత్యంబు దైత్యోత్తమా!"
ప్రహ్లాదుడు, గజేంద్రుడు, అంబరీషుడు, కుచేలుడు, ధ్రువుడు, అక్రూరుడు, రుక్మిణి, గోపికలు - ఆయా భక్తిశాఖల విరబూసిన ప్రసూనాలు. ప్రహ్లాదుడూ, రుక్మిణీ, గోపికల వంటి పాత్రలలో పోతన్న పరమ భాగవత సత్త్వం, అరీణ భక్తితత్త్వం శబలసుందరంగా భాసిస్తాయి. ఇది చెప్పాలని ప్రహ్లాదుని ముఖతః ఎన్నెన్ని భంగులలో ఎన్నెన్ని ఫణుతులలో చెప్పించినాడు పోతన్న!

"మందార మకరంద మాధుర్యమునఁ దేలు మధుపంబు వోవునే మదనములకు"

అంటాడు. మరోసారి -

"కంజాక్షునకు గాని కాయంబు కాయమే"

అంటాడు. ఇంకోసారి -

"కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు"

అంటూ లాటానుప్రాసల్లో ఉద్ఘాటిస్తాడు. ఆ 'అంబుజోదర దివ్యపాదారవిందాలు', ఆ 'చింతనామృతం', ఆ 'మత్తచిత్తం' ఎన్ని సార్లంటాడు! ఎన్ని తీర్లంటాడు! విసుగులే దా భక్తవరుని నోటికి. అది పునరుక్తిదోష మని అనిపించనే అనిపించదు పరవశించిన ఆలేఖినికి. ఇంతకూ పోతన్న రచించిన భక్తి పద్యాల్లో కోటికెక్కిన 'మందార మకరంద' పద్యం అటు వ్యాసునిదీ కాదు, ఇటు పోతన్నదీ కాదు. పాలకురికి సోమన్నది. సోమన్న పోతన్నకు పూర్వీకుడు. బమ్మెరకు సమీపంలో ఉన్న పాలకురికి వాస్తవ్యుడు. అతని చతుర్వేదసారంలోనూ, బసవ పురాణంలోనూ ఈ పద్యం పోలికలే ఉన్నాయి -

'రాకామలజ్యోత్స్న ద్రావు చకోర - మాకాంక్ష సేయునే చీకటి ద్రావ' (బసవ పురాణం)

అని సోమన్న అంటే

'పూర్ణేందు చంద్రికా స్ఫురిత చకోరకం - బరుగునే సాంద్ర నీహారములకు'

అని పోతన్న అంటాడు.

'విరిదమ్మి వాసన విహరించు తేటి - పరిగొని నుడియునే ప్రబ్బలి విరుల' (బసవ పురాణం)

అని సోమన్న అంటే

'మందార మకరంద మాధుర్యమునఁ దేలు - మధుపంబు వోవునే మదనములకు'

అని పోతన్న అంటాడు. అయితే సోమన్నకు రాని కీర్తి ఈ పద్యంవల్ల పోతన్న కెందుకు వచ్చింది? అక్కడే ఉంది పోతన్న పోత. 'మందార' 'మకరంద' 'మాధుర్య' 'మధుప' 'మదనములు' - ఎన్నిమకారాల ప్రాకారాలు కట్టినాడు! పద్యాన్ని ఎంత ప్రాసాదరమ్యంగా నిలబెట్టినాడు! అక్షర రమ్యతలో నన్నయ్యను దాటి, ఆపై అంచులు ముట్టినాడు. తరువాతివా ళ్ళెవరైనా ఈ శైలిని అనుకరిస్తే జారిపడిపోవడమో, నీరుగారిపోవడమో జరిగే అంత సొంతపుంత చేపట్టినాడు. మరి 'కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు' కూడా పోతన్న కొత్తగా చెప్పింది కాదు. భీమఖండంలో

శ్రీభీమనాయక శివనామధేయంబుఁ జింతింపనేర్చిన జిహ్వజిహ్వ
దక్షవాటీపురాధ్యక్ష మోహనమూర్తిఁ జూడంగనేర్చిన చూపుచూపు
దక్షిణాంబుధితట స్థాయిపావనకీర్తి చే నింపనేర్చిన చెవులుచెవులు
తారకబ్రహ్మవిద్యాదాతయౌదల విరులు పూన్పఁగ నేర్చు కరముకరము
ధవళకరశేఖరునకుఁ బ్రదక్షిణంబు నర్థిఁ దిరుగంగ నేర్చిన యడుగు లడుగు
లంబికానాయకధ్యాన హర్షజలధి మధ్యమునఁ దేలియాడెడు మనసు మనసు
అని శ్రీనాథు డెన్నడో అన్నదే. కాని లోకానికి తెలిసింది 'కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరము'లే. ఈ ప్రాచుర్యానికి కారణం కూడా పోతన్న కూర్చిన పదబంధ తోరణమే.

నవవిధ భక్తుల్లో "శ్రవణం, కీర్తనం, స్మరణం, పాదసేవనం, అర్చనం, వందనం, దాస్యం, ఆత్మనివేదనం" - ఇవన్నీ ఒక పాదులో పుట్టిన మొలకలే. సఖ్యం మాత్రం వీటికంటే భిన్నతత్త్వం కలది. రుక్మిణికి శ్రీకృష్ణునిపట్ల గల రక్తికీ, భక్తికీ నేపథ్యం ఆత్మనివేదనం. అర్చన వందన స్మరణాదులు ఆ ఆత్మార్పణంలో నుంచి ఉదయించిన రేఖలు. కుచేలు డున్నాడు, అర్జును డున్నాడు. వీళ్ళది ప్రధానంగా సఖ్యభక్తి. అనుషంగికంగా ఆ సఖ్యం చుట్టూ స్మరణవందన పాదసేవనాదులు పరివేషించక పోలేదు. మరి మధుర భక్తికి మూలమేది? జీవాత్మ పరమాత్మల వియోగం. అఖండ పరమాత్మనుండి ఖండశః అంశతః విడివడిన జీవాత్మలు ఆ మూలాత్మను కలుసుకోవాలనే తపనమే భగవద్రతిభావనకు ప్రాతిపదిక. త్రేతాయుగంలో మునులు, ద్వాపర యుగంలో గోపికలు భగవద్విరహంలో సంతప్తలైన జీవాత్మలు. గోపిక లున్నారు. వాళ్ళకు ఇళ్ళూ, వాకిళ్ళూ ఉన్నాయి. కొందరికి పతులూ, సుతులూ ఉన్నారు. అయినా శారదయామినిలో యమునా తీరంలో బృందావనిలో గోపాలుని మురళీగానం ఆలకించగానే అన్నీ మరచి పరుగులు తీస్తారు. బృందావని చేరుకొని నందకిశోరుణ్ణి కానక రసోన్మాదంలో ఎలుగెత్తి పిలుస్తారు. ఆ మోహనమూర్తిని పదేపదే స్మరించుకొని ఇలా ఆక్రందిస్తారు -

"నల్లనివాఁడు పద్మనయనంబులవాఁడు కృపారసంబు పైఁ
జల్లెడువాఁడు మౌళిపరిసర్పిత పింఛమువాఁడు నవ్వు రా
జిల్లెడుమోమువాఁ డొకఁడు చెల్వలమానధనంబు దోచె నో
మల్లియలార! మీ పొదల మాటున లేఁడుగదమ్మ! చెప్పరే!"
మధ్యమధ్య ఆ మాధవుడు, ఆ గోపికా మనోభవుడు తళుక్కున మెరుస్తాడు. అంతలోనే అంతర్హితుడౌతాడు. అప్పుడు గోపికల వియోగవిధురహృదయాలు ఇలా సంభ్రమిస్తాయి -

"అదె నందనందనుం డంతర్హితుండయ్యెఁ - బాటలీతరులార! పట్టరమ్మ!
హేలావతులఁ గృష్ణ! యేల పాసితివని - యైలేయలతలార! యడుగరమ్మ!
వనజాక్షుఁ డిచటికి వచ్చి డాఁగఁడు గదా - చూతమంజరులార! చూడరమ్మ!
మానినీమదనుతో మారాక యెఱిఁగించి - మాధవీలతలార! మనుపరమ్మ!
జాతిసతులఁ బాయ నీతియె హరి కని
జాతులార! దిశలఁ జాటరమ్మ!
కదళులార! పోయి కదలించి శిఖిపింఛ
జూటుఁ దెచ్చి కరుణఁ జూపరమ్మ!"
సమస్త చరాచర జీవకోటికి అధినాధుడు మాధవుడు. ఆ మాధవుడే తమధవుడని భ్రమించినారు గోపికలు. ఆ భ్రమావరణమే వారి మనస్సుల మీద మోహయవనికలను కప్పింది. ఆ ముగ్ధప్రవృత్తే మధురభక్తికి మూలం. ఈ మధురభక్తిని రాసక్రీడాది వర్ణనంలో హృదయంగమంగా చిత్రించినాడు పోతన్న.

లోకంలో భక్తకవులు పలువు రున్నారు. వారందరు ప్రజాకవులు కాలేరు. ఒక తుకారాం, ఒక సూరదాసు, ఒక కబీరు, ఒక పోతన్న ప్రజాకవులుగా ప్రాచుర్యం పొందిన భక్తకవులు. మరి ప్రజాకవి ఎవడు? సామాన్యప్రజల జీవితసమస్యలను చిత్రించేవాడు. ఇది బాగా వాడుకలో ఉన్న అభిప్రాయం. ఈ దృష్టితో చూస్తే పోతన్న ప్రజాకవి కాలేడు. అతడు ప్రజల దైనందిన జీవితసమస్యలకు బొమ్మకట్టి చూపలేదు. భాగవతుల భక్తిభావ పరంపరలకు శ్రుతులు కూర్చి కృతులు అల్లుకున్నాడు. ఆ భాగవతుల్లో ప్రహ్లాదునివంటి ఆజన్మజ్ఞానులు ఉన్నారు. గజేంద్రుని వంటి అర్ధజ్ఞాను లున్నారు. కుచేలునివంటి ఆర్థికదుర్దశాపీడితులున్నారు. ఈభక్తుల స్థితిగతులు వేరైనా, వారి వారి సంస్కారమతులు వేరైనా, అందరినీ కలిపికుట్టే మూలసూత్రం ఒకటుంది. అదే ఆర్తి. అది జీవాత్మలు పరమాత్మకు నివేదించుకునే అలౌకికమైన ఆర్తి. భక్తపరమైన ఈ ఆర్తిని సార్వకాలీన సామాన్య ప్రజల ఆర్తిగా చిత్రించడంవల్లనే భక్తకవియైన పోతన్న ప్రజాకవియైనాడు. "కలడు కలం డనెడువాడు కలడో లేడో" అంటూ ఆందోళించినవాడు కరిరాజే కానక్కరలేదు, ఏ మూగజీవికైనా ఇది చెల్లుతుంది. "ఇందుఁ గలడందులేడని సందేహము వలదు" ఇది ఏ ప్రహ్లాద భాషితమో కానక్కరలేదు, ఏ దృఢసంకల్పునికైనా ఇది సరిపోతుంది. "ఊరక రారు మహాత్ములు" దీన్ని ఏ గర్గమునికో ముడివెట్ట నక్కరలేదు. ఇప్పటికీ ఏ మహానుభావుని రాకకైనా ఇది వర్తిస్తుంది. "ఎందరో మహానుభావులు" అన్నంత వ్యాప్తి పొందిన సూక్తి ఇది. అయితే ఈ సూక్తి సహజ గంభీర్యాన్ని కాస్తా వదలుకొని కాలంగడిచిన కొద్దీ ఛలోక్తిగా మారడం కూడా జరిగింది. అంటే సామెతలకోవలో చేరిందన్నమాట. ఒక కవి రచించిన పద్యపాదాలు సామెతలుగా, లోకోక్తులుగా చెలామణి కావడం కంటె ఆ కవికి అంతకు మించిన ప్రాచుర్యం ఏముంది? ఇలా లెక్కించుకుంటూ పోతే, పోతన్న వందలాది పద్యాల్లోంచి వేలకొద్దీ పాదాలను ఉదాహరించవలసివస్తుంది. ప్రాచీనాంధ్ర కవులలో బహుళంగా ఉదాహరింపబడుతున్న వాళ్ళల్లో ఇద్దరే ఇద్దరిని చెప్పుకోవాలి. ఒకడు పోతన్న. మరొకడు వేమన్న. వేమన్న అక్షరాలా ప్రజాకవి. అధిక్షేపం అతని ఆయుధం. సంఘసంస్కరణం అతని లక్ష్యం. అతని ప్రతిపద్యం ప్రజలజీవితాలకు సంబంధించిందే. అతని ప్రతి విసురు పచ్చని ప్రజాజీవనాన్ని తొలిచే చీడపురుగులకు సంబంధించిందే. ప్రజలభాషలో ప్రజల సమస్యలను చిత్రికపట్టి వేమన్న ప్రజాకవి యైనాడు. భాగవతుల భక్తిభావనలను సామాన్య ప్రజల ఆర్తికి పర్యాయంగా సమన్వయించి పోతన్న ప్రజాకవి యైనాడు. బమ్మెరకు వెళ్ళి అక్కడి పొలాల నడిగితే చెబుతాయి - "ఇదిగో! ఇది పోతన్నగుడి! అదిగో! అది మల్లన్నమడి" అని. పోతన్న గుడి నిజంగా గుడి కాదు, పాతుకొని ఉన్న ఒక రాతిపలక. ఆరాతిపలకను పోతన్నకు ప్రతిరూపంగా నేటికీ అక్కడి పల్లీయులు భావించు కుంటున్నారంటే ఇప్పటికీ పోతన్న ఎంత సజీవంగా ఉన్నాడో ఊహించుకోవచ్చు. మరి మల్లన్నమడి మాటేమిటి? ఈ పోతన్న కొడుకైన రైతన్న దున్నిన పొల మది.

కవితాకేదారాన్ని పండించిన హాలికుడుగా అన్నివేళలా తలచుకోవడానికి అనువైన పద్యఖండాలను అందించిన ఆదర్శమానవుడుగా పోతన్న చిరంజీవి. భావికవులను బహూకరించిన ఆ పరమ భాగవతునికి తప్ప అంతంత మాత్రంవానికి ఉంటుందా ఇంతటి సముజ్జ్వల భావి. ఎప్పుడో పొట్టివడుగైన వామనమూర్తి ఇంతై అంతై అంతంతై మూడు లోకాలను ఆక్రమించినట్లు - ఎక్కడో బమ్మెరవంటి చిట్టూరిలో పుట్టిన పోతన్న మూడు కాలాలను ఆకట్టుకునే అమృత కృతులను నిర్మించగలిగినాడు. అవతారికలో అతడు నివేదించుకొన్న

ఈ పద్యం చూడండి -

"ఒనరన్‌ నన్నయ తిక్కనాది కవు లీయుర్విం బురాణావళుల్‌
తెనుఁగుం జేయుచు మత్పురాకృతశుభాధిక్యంబు తా నెట్టిదో
తెనుఁగుం జేయరు మున్ను భాగవతమున్‌ దీనిం దెనింగించి నా
జననంబున్‌ సఫలంబుఁ జేసెదఁ బునర్జన్మంబు లేకుండఁగన్‌"
భాగవతాన్ని తెనిగించి పోతన్న తనజన్మను సఫలం చేసుకున్నాడు. ఆ భాగవత పద్యాలను పఠించి తెలుగు ప్రజలు తమ జీవితాలనే పండించుకున్నారు.

సూచికలు :
1
ఫుల్ల సరోజ నేత్రయల పూతన చన్ను విషంబు ద్రావితం
చల్ల దవాగ్ని మ్రింగితి నటంచును నిక్కెదవేల తింత్రిణీ
పల్లవయుక్తమౌ నుడుకుఁ బచ్చలిశాకము జొన్నకూటితో
మెల్లన నొక్కముద్ద దిగమ్రింగుము నీవన గాననయ్యెడిన్‌.

సిరిగలవానికిఁ జెల్లును
తరుణుల పదియాఱువేలఁ దగఁ బెండ్లాడన్‌
తిరిపెమున కిద్ద ఱాండ్రా
పరమేశా! గంగ విడుము! పార్వతి చాలున్‌.
వెనక్కి
2
ఇమ్మనుజేశ్వరాధముల కిచ్చి పురంబులు వాహనంబులున్‌
సొమ్ములుఁ గొన్ని పుచ్చుకొని సొక్కి శరీరముఁ బాసి కాలుచే
సమ్మెటవాటులం బడక సమ్మతి శ్రీహరి కిచ్చి చెప్పె నీ
బమ్మెరపోతరా జొకఁడు భాగవతంబు జగద్ధితంబుగన్‌.
వెనక్కి
3
ఆంధ్రప్రదేశ్‌ సాహిత్య అకాడమీ ప్రతినిబట్టి 'సమ్మెటవాటు'లే అనుకోండి.
వెనక్కి